کارشناسان پس از بازگشایی مدارس بررسی کردند؛
اینترنت ناایمن؛ بزرگ‌ترین مشکل آموزش مجازی
سیدمهدی حسینی/رسیدن موسم تحصیل و همزمانی آن با فراگیری بیماری کرونا در کشور، از یک‌سو موجب نگرانی خانوادهها درجهت حفظ سلامت فرزندان و از سوی دیگر مدیران آموزش وپرورش از جهت آموختن دروس آموزشی شده است. برای حل این دوگانه دوراه بیشتر متصور نیست آموزش حضوری و مجازی، به‌همین منظور در مطلب ذیل به بررسی هرکدام از راهکارها پرداختیم. روز پانزدهم شهریورماه و با وجود آنکه بیماری کرونا این‌روزها وضعیت استان تهران در وضعیت قرمز قرار داده است، پس از وقفه‌ای هفت‌ماهه سرانجام مدارس کشور بار دیگر پذیرای دانش‌آموزان شدند.
محمد صیدلو؛ مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران در‌خصوص تعیین تکلیف حضوری‌بودن یا مجازی‌بودن آموزش در سال تحصیلی پیشِ‌رو اظهار کرد: «بر طبق آنچه که وزیر آموزش و پرورش به‌عنوان رئیس دستگاه ابلاغ کردند قرار شد کلاس‌ها در همه مناطق دایر باشد ولی تعیین نوع حضور دانش‌آموزان اعم از حضوری و مجازی در پای کلاس در اختیار مدیر و بسته به نوع مدرسه خواهد بود». به‌گزارش فارس؛ وی ادامه داد: «به‌عنوان مثال برای کلاس‌هایی که با شش تا هفت دانشآموز تشکیل می‌شوند، امکان تشکیل کلاس حضوری با حضور تمامی دانش‌آموزان در طول ایام هفته میسر خواهد بود؛ اما در برخی دیگر از مدارس که از تراکم جمعیتی بالایی برخوردار هستند متناسب با شرایط مدرسه به دوگروه تقسیم می‌شوند که گروه اول روزهای زوج و گروه دیگر روزهای فرد به مدرسه می‌روند؛ البته در بعضی از مدارس نوع حضور می‌تواند به یک‌سوم یا حتی یک چهارم هم تقلیل پیدا کند. مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران اضافه کرد: «در‌همین‌زمینه این اختیار به شورا و مدیر مدرسه برای تعیین نوع حضور دانش‌آموزان تفویض شده است». صیدلو افزود: «به‌صورت کلی با استمرار کرونا دو راه بیشتر نداریم یا باید حضور دانش‌آموزان در مدرسه را ممنوع کنیم یا با رعایت پروتکل‌ها و جوانب بهداشتی، آموزش حضوری را پیاده‌سازی کنیم و از بین این دو، اولویت ما همان استمرار ارتباط حضوری دانش‌آموزان با مدارس البته با رعایت پروتکل‌ها ولو حداقلی خواهد بود». وی با‌بیان‌اینکه فرزند خود من در شهریار به مدرسه می‌رود، بیان کرد: «وقتی من مدیر چنین تصمیمی اتخاذ کردم خواه ناخواه مشمول فرزند من که در شهریار نیز محصل است، می‌شود؛ لذا مردم بدانند که در این انتخاب جوانب احتیاطی لحاظ شده است». مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران در پایان در خصوص چرایی آموزش حضوری نیز خاطرنشان کرد: «به چنددلیل مختلف از‌جمله عدم امکان تشکیل حضوری کلاس در دیگر ایام سال، مقابله با مدرسه گریزی دانش‌آموزان و نیز شکل‌گیری رسمی سال تحصیلی جدید این تصمیم را اتخاذ کرده‌ایم».
تهران بحرانی‌تر از سیستان!
بر‌همین‌اساس بر طبق آماری که از میزان دانش‌آموزان برای سال گذشته تحصیلی منتشر شده است در شهر تهران ۲۴هزار و ۳۵۵ کلاس درس وجود دارد و تعداد دانش‌آموزان هم ۸۹۱هزار و ۹۶۲نفر است؛ یعنی به‌ازای هر کلاس تقریباً ۳۶ دانشآموز، در شهرستان‌های استان تهران نیز شرایط چندان فرقی ندارد؛ چرا‌که به‌ازای ۲۳هزار و ۳۰۴ کلاس درس ۸۲۳هزار و ۱۴۱ دانشآموز وجود دارد؛ یعنی به‌ازای هر کلاس تقریباً ۳۵ دانشآموز اما در استان کم برخوردار و محروم سیستان‌‌وبلوچستان ۱۹هزار و ۸۴۳ کلاس درس و ۵۸۲هزار و ۵۵ دانشآموز وجود دارد؛ یعنی به‌ازای هر کلاس تقریباً ۲۹ دانشآموز دارد. این آمار گواه آن است که استان تهران از لحاظ بالا بودن سرانه دانشآموز حتی از کم برخوردارترین و محروم‌ترین استان کشور یعنی سیستان و بلوچستان نیز در وضعیت بغرنجتری به سر می‌برد. با آنکه نظر آموزش و پرورش تا قبل از بازگشایی مدارس بر حضور حداقلی دانش‌آموزان بود؛ اما چندروز پس از بازگشایی وزیر آموزش و پرورش از اختیاری بودن امکان انتخاب آموزش حضوری یا مجازی برای دانش‌آموزان خبر داد و همچنین بیان کرد که بیش از ۵۰درصد دانش‌آموزان آموزش حضوری را انتخاب کرده‌اند و مابقی به شیوه مجازی روی آورده‌اند. برای قضاوت بهتر و شناخت بهتر تصمیم مدیران آموزش و پرورش لازم است تا نظرات کارشناسی نیز استماع شود. از آنجا که محوریت بحث بر پیشگیری از ابتلای دانش‌آموزان به بیماری کرونا شکل گرفته است باید به سراغ متخصصان این بیماری رت و به بررسی این مورد پرداخت که آیا با رعایت پرتکول مراقبتی این وزارت خانه در مدارس آیا احتمال درگیری دانش‌آموزان با این بیماری به حداقل می‌رسد یا خیر؟ در‌همین‌زمینه به سراغ محمدرضا صالحی پزشک متخصص بیماری‌های عفونی در مرکز درمانی امام خمینی تهران رفتیم و نظر او را در این باره پرسیدیم که چنین، اظهار کرد: «هرجایی افزایش تجمع داشته باشیم که برنامه‌های مراقبت‌های بهداشتی نیز درست انجام نگیرد باید خود را برای افزایش آمار مبتلایان آماده کنیم». وی با‌اشاره‌به سختی آموزش مراقبت‌های بهداشتی به دانش‌آموزان گفت: «در‌این‌خصوص بحث فاصله‌گذاری درکلاس‌ها، تهویه کلاس‌ها، ضدعفونی وسایل و آموزش به کودکان نسبت به خودداری از جابه‌جایی وسایل تحریرشان با دوستان از سخت‌ترین مراحل آموزش است». این متخصص عفونی ادامه داد: «از‌آن‌جایی‌که کودکان ایمنی بالایی دارند، در نتیجه بیماری کرونا یا علائمی ندارند و یا علائم به صورت خفیف است؛ بنابراین توصیه اکید می‌کنم بزرگسالان و سالمندان با کودکان با فرض اینکه ناقل این بیماری باشند برخورد کنند». دکتر صالحی در‌خصوص بیماری آنفولانزا و جهش آن با ویروس کرونا نیز افزود: «هرچه روزها جلو رود با سرد شدن هوا سیستم تهویه کلاس‌ها کارایی خود را از دست خواهد که در نتیجه می‌تواند شیوع بیماری را تشدید کند همچنین امکان آنکه کرونا با آنفولانزای فصلی جهش پیدا کند وجود ندارد؛ اما این احتمال است که جهشی با آنفولانزا را داشته باشیم که موجب سندروم بیماری‌های تنفسی حاد شود که می‌تواند پزشکان را در تشخیص نوع بیماری دچار مشکل کند». وی در پایان با مثبت ارزیابی‌کردن اقدامات پیشگیرانه آموزش و پروش خاطرنشان کرد: «ای کاش علاوه بر این نکات از قبل تست آزمایشی آن در جامعه محدودتری اجرا می‌شد تا اطمینان از اثربخشی این طرح حاصل می‌شد». پس از اطلاع از تهدیدهای احتمالی و فواید آموزش حضوری، درصورتی که خانواده نسخه آموزش مجازی را فرزند خود آیا باز هم می‌توان گفت که آموزش مجازی در قبال آموزش حضوری هیچ پیامدی ندارد یا آنکه چون آموزش حضوری که مدارس ملزم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی هستند خانوادهها نیز باید به استفاده از پروتکل‌های مراقبتی در فضای مجازی اقدام کنند؟ به‌همین‌منظور به سراغ یکی از کارشناسان حوزه فضای مجازی رفته و به بررسی تهدیدات و فرصت این عرصه نیز پرداختیم.
چرا برنامه شاد در اینترنت ملی ارائه نشد
سید علیرضا آل داوود؛ کارشناس فضای مجازی اظهار کرد: «دانش‌آموزان بعد از استفاده از برنامه شاد در بستر اینترنت بین المللی وارد دیگر برنامه و اپلیکیشین‌هایی می‌شوند که می‌تواند مخاطرات فراوانی برای دانش‌آموزان را پدید آورد». وی ادامه داد: «خیلی از کشورها اینترنت سطح‌بندی شده برای کودکان درنظر گرفته‌اند؛ به‌عنوان‌نمونه در اتحادیه اروپا، شبکه اروپایی نیز در این راستا بعد از افشاگری اسنودن که طی آن مکالمات خانم مرکل توسط طرف آمریکایی شنود می‌شد شکل گرفت». این کارشناس فضای مجازی افزود: «در‌این‌راستا قانونی به اسم GDPR که همان قانون حافظ اطلاعات برخط اروپا تصویب و طی آن در راستای حفظ اطلاعات، قانون‌های سختگیرانه‌ای دیده شده است». آل داوود در‌خصوص دسترسی کاربران کشورهایی که از اینترنت ملی استفاده می‌کنند، به اینترنت جهانی نیز ابراز کرد: «این کشورها در صورتی به اینترنت جهانی دسترسی قرار می‌دهند که قوانین داخلی‌شان پذیرفته شود، به‌عنوان‌مثال در اروپا بارها شاهد بودیم که شرکت گوگل را به‌خاطر رعایت این قوانین مشمول جریمه‌های سنگین کرده‌اند». وی ادامه داد: «طبق ارزیابی که توسط کارشناسان اتحادیه اروپا بر روی کودکان ۹ تا ۱۶ بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ انجام شده است به بیست و پنج‌هزار خانواده خروجی رفتار اینترنتی کودکان را ارائه داده‌اند و بر‌اساس‌آن چند پیشنهاد اساسی داده‌اند؛ اولاً حضور کودکان در اینترنت در کنار والدین باشد؛ دوماً از ابزارهای کنترل خانوادگی استفاده شود و در نهایت زمان استفاده از اینترنت محدود شود. آل داوود به راهکار پایانی اشاره کرد و گفت: «باید در قدم اول و در لایه کاربری سواد رسانه‌ای خانوادهها را ارتقاء دهیم و در قدم بعدی نهاد حاکمیتی نیز باید اینترنت سطح‌بندی شده را ارائه دهد. در‌خصوص همین برنامه شاد اگر خدماتش در اینترنت ملی ارائه می‌شد؛ نه‌تنها مشکلی ایجاد نمی‌کرد؛ بلکه کلی صرفه‌جویی ارزی نیز نصیب کشور می‌شد.
راه پس یا پیش؟
بنا‌بر صحبت‌های کارشناسان و مسؤولان مختلف با توجه به نظرات کارشناسی مدیران آموزشی و نیز متخصصان پزشکی و فضای مجازی،اولاً در مورد آموزش حضوری می‌بایست به تقویت آموزش بهداشتی دانش‌آموزان اقدام ورزیم؛ چرا‌که کمترین ضعف در این قضیه می‌تواند سرآغاز بحرانی برآیندگاه کشور شود و در‌این‌خصوص ظرفیت‌های آموزشی والدین، معلمان، رسانه ملی و شبکه‌های اجتماعی باید بیش از بیش مورد توجه قرار گیرد. دوماً آنکه چون قرار است بسیاری از مطالب آموزشی در بستر شبکه شاد صورت گیرد لازم است برای این بستر پیوست مجازی درنظر گرفته شود تا دانشآموز بعد از اتمام زمان کلاس خود در این برنامه به شکل بی‌قاعده در فضای اینترنت بین‌الملل رها نشود.