کندوکاوی در جهانِ عباس کیارستمی
فیلم بلند «کیارستمی و عصای گمشده» روایتی از نوع نگاه کیارستمی به زندگی و سینما است که محمود ثانی در مدت چهارسال و زمانی‌که کیارستمی کارگاه‌های آموزشی سینمایی در اسپانیا و کلمبیا برگزار می‌کرد، تلاش کرده بینش یک مؤلف، دیدگاه و جهان‌بینی این فیلم‌ساز فقید را به‌تصویر بکشد. ثانی پیش از ساخت مستند بلند «کیارستمی و عصای گمشده»، کتاب «عباس کیارستمی و درس‌هایی از سینما» را تألیف کرده که این کتاب به‌زبان‌های مختلف ترجمه و در ایران و آمریکا چاپ و توزیع شده است. به‌مناسبت اکران این فیلم در بخش هنروتجربه، نگاهی به زندگی این فیلم‌ساز بزرگ خواهیم داشت. عباس کیارستمی از جمله فیلم‌سازان نوگرا، مؤلف و صاحب سبک به‌شمار می‌آید که در عرصه جهانی باعث مطرح‌شدن نام «سینمای ایران» در جهان شده است و لقب «آبروی سینمای ایران» نیز ازاین‌جهت به او گفته می‌شود. به‌گزارش ایرنا؛ کیارستمی در یکم تیر ۱۳۱۹ در تهران چشم به جهان گشود. دوران دبیرستان را در محله قلهک سپری کرد. او در مدرسه خود با افرادی‌که بعدها به مهره‌های مهمی در هنر تبدیل شدند، همکلاس بود؛ از‌جمله علی گلستانه، آیدین آغداشلو، بهمن فرزانه و مرتضی ممیز. کیارستمی از کودکی به هنر نقاشی جذب شد و آن‌را تا اواخر دوران نوجوانی خود ادامه داد. وی در ۱۸سالگی نخستین جایزه خود در مسابقه نقاشی را گرفت و مدتی‌بعد وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد. در کنار درس، برای درآوردن خرج دانشگاه در پلیس راهنمایی و رانندگی مشغول‌به‌کار شد. او در ۱۳۴۰ در آتلیه ۷ و چند موسسه دیگر به طراحی جلد کتاب و آگهی بازرگانی مشغول شد تااینکه شش‌سال‌بعد در سازمان نگاره مشغول ساخت تیتراژ فیلم شد؛ جایی‌که تیتراژ فیلم‌هایی همچون وسوسه شیطان، قیصر و رضاموتوری به‌وسیله او ساخته شد. کیارستمی در ۱۳۴۷ با پروین امیرقلی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج ۲ پسر به‌نام‌های احمد و بهمن است؛ آن‌ها در ۱۳۶۰ از یکدیگر جدا شدند. نخستین تجربه وی درزمینه فیلم‌سازی برمی‌گردد به ۱۳۴۹؛ جایی‌که تحت‌نظارت بخش سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فیلم کوتاه نان و کوچه را ساخت اما شروع حرفه‌ای کیارستمی را می‌توان ساخت فیلم مسافر در ۱۳۵۳ دانست که باعث محبوبیت وی شد. وی درطول سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۵ توانست ۱۵۰ آگهی تلویزیونی را برای سینمای ایران بسازد. کیارستمی پس از گذراندن یک‌دوره نقاهت بیماری خویش در تهران برای ادامه درمان راهی فرانسه شد اما پس از چندروز و در ۱۴ تیر ۱۳۹۵ به‌علت لخته خون، سکته مغزی کرد و در پاریس درگذشت. دوران فیلم‌سازی کیارستمی به ۵ دهه تقسیم‌بندی می‌شود. دوره نخست (بین ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸): درراستای ساخته‌شدن و روی‌کارآمدن موج نوی سینمای ایران عباس کیارستمی به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران کمک کرد تا بخشی جدید برای فیلم‌سازی ساخته شود. ازاین‌رو فیلم ۱۲دقیقه‌ای نان و کوچه در ۱۳۴۹ ساخته شد. دوسال‌بعد فیلم زنگ تفریح ساخته و پسازآن، کانون محفلی شد، برای ساخت فیلم‌های ایرانی. کیارستمی پس از فیلم تجربه، فیلم مسافر را در ۱۳۵۳ ساخت. مسافر کیارستمی را می‌توان یکی از بهترین‌های کارنامه کاری وی نامید. استفاده از پارادوکس سادگی و پیچیدگی داستان و همچنین روایت مستندگونه در قالب یک فیلم از ویژگی‌های بارز مسافر است که پسازآن کمتر در آثار وی دیده شد. کیارستمی در ۱۳۵۴ دو فیلم کوتاه به‌نام‌های من هم می‌توانم و دو راه‌حل برای یک مسئله را کارگردانی کرد. مدتی‌بعد نیز فیلم رنگ‌ها و پسازآن لباسی برای عروسی را به‌نمایش درآورد. لباس عروسی دیپلم افتخار جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو، دیپلم ویژه هیئت‌داوران و جایزه ویژه تلویزیون ملی ایران در یازدهمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان تهران را ازآن‌خود کرد. نخستین فیلم بلند کیارستمی در دوران فیلم‌سازی‌اش، فیلم ۱۱۲دقیقه‌ای گزارش است که در ۱۳۵۶ به‌نمایش درآمد. همچنین دوسال‌بعد وی فیلم قضیه شکل اول، شکل دوم را ساخت. دوره دوم (سال‌های ۱۳۵۸ الی ۱۳۶۸): کیارستمی در آغاز این‌دهه چند فیلم کوتاه را کارگردانی کرد؛ بهداشت دندان، به‌ترتیب یا بدون ترتیب، همسرایان و همشهری ازآن‌جمله‌اند. شروع موفقیت‌های جهانی عباس کیارستمی را می‌توان از ۱۳۶۶ با فیلم «خانه دوست کجاست؟» درنظر گرفت. این فیلم توانست جوایز بی‌شماری نظیر پلنگ برنزی، جایزه کنفدراسیون بین‌المللی هنر سینما، جایزه فیبرشی و جایزه فیلم منتخب انجمن منتقدان فیلم از جشنواره فیلم لوکارنو را ازآن‌خود کند. همچنین این فیلم مدال طلای شهر در جشنواره فیلم جیفونی را به‌خود اختصاص داد. فیلم مشق شب یک‌سال‌بعد در ۱۳۶۷ در نقد سیستم آموزشی همان دوره ساخته شد. خانه دوست کجاست فیلمی‌ست که سبب محبوبیت جهانی و اقبال او در جشنواره‌های بین‌المللی شد. این فیلم ازنظر بنیاد فیلم بریتانیا جزو ۵۰ فیلمی است که باید قبل از ۱۴سالگی دید. دوره سوم (سال‌های ۱۳۶۸ الی ۱۳۷۸): نخستین فیلم وی در این‌دهه «کلوزآپ» نام دارد که ترکیبی است از فیلم و مستند. روایتگر داستان واقعی زندگی شخصی به‌نام حسین سبزیان که خود را جای محسن مخملباف معرفی می‌کند. این فیلم به‌وسیله نشریه «سایت‌اند‌ساوند» در فهرست ۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما قرار گرفت. حال به سراغ سه فیلمی می‌رویم که از نگاه منتقدین به‌عنوان سه‌گانه کوکر یا سه‌گانه زلزله شناخته می‌شود؛ نخستین فیلم از این سری «خانه دوست کجاست» به‌حساب می‌آید و دومین‌قسمت از دید منتقدین خارجی سینما «زندگی و دیگر هیچ» نام دارد. زندگی و دیگر هیچ ساخته کیارستمی در ۱۳۷۱ توانست برنده جایزه نوعی نگاه در چهل‌وپنجمین جشنواره فیلم کن شود. درطول آن‌سال کیارستمی توانست جایزه روبرتو روسلینی را دریافت کند که درواقع نخستین جایزه دوران هنری‌اش درزمینه کارگردانی بود و در آخر فیلم «زیر درختان زیتون» که منتقدان آن‌را سومین قسمت از این سه‌گانه می‌نامند. این فیلم تحسین‌شده باعث شد تا کیارستمی برای نخستین‌بار نامزد دریافت نخل طلا جشنواره فیلم کن شود. کیارستمی در ادامه موفقیت‌هایش در ۱۳۷۸ فیلم «باد ما را خواهد برد» را اکران کرد. این فیلم جایزه شیر نقره‌ای فیلم ونیز و فیپرشی جشنواره فیلم ونیز را کسب کرد و به‌عنوان 100 اثر برتر سینمای جهان از نگاه برگزارکنندگان جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو انتخاب شد. کیارستمی برای طعم گیلاس جایزه نخل طلا جشنواره فیلم کن ۱۹۹۷ را به‌دست آورد که از مهم‌ترین جوایز تاریخ سینمای ایران است. دوره چهارم (۱۳۷۸ الی ۱۳۸۸): کیارستمی در ۱۳۷۹ به‌همراه سیف‌الله صمدیان به‌درخواست صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی سازمان ملل متحد برای ساخت فیلمی مستند راهی اوگاندا شدند. وی درطول ۱۰روز مستند
ABC Africa را ساخت. یک‌سال پسازآن در یک فیلم به‌نام ده (۱۰) زندگی یک زن ایرانی را به‌تصویر کشید که در اتومبیل خود نشسته و طی سکانس‌هایی با ۱۰ شخص مختلف صحبت می‌کند. کیارستمی در ۱۳۸۲ برای نخستین‌بار دست به ساخت فیلمی زد که نه دیالوگ‌محور است و نه بازیگری دارد! در اصل فیلم ۵ سکانس از سواحل و شهر خیخن اسپانیا را به‌نمایش گذاشته که هر سکانس حدود ۱۵دقیقه نمایشش به‌طول می‌انجامد. دوره پنجم (بین ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸): نخستین فیلم کیارستمی در ۱۳۸۹ به‌نام «کپی برابر اصل» در خارج‌ازایران فیلم‌برداری و تولید شد. این فیلم روایتگر داستان رویارویی یک زن فرانسوی با مردی انگلیسی بود. فیلم توانست جواز حضور در جشنواره کن را به‌دست آورد و ژولیت بینوش، بازیگر زن این فیلم، توانست جایزه نقش اول را از جشنواره کن به‌دست آورد. مثل یک عاشق پس از دوسال دوری کیارستمی از سینما در ۱۳۹۱ ساخته شد. این فیلم، به‌عنوان یکی از ۲۲ فیلم بخش مسابقه شصت‌و‌پنجمین‌دوره جشنواره فیلم کن حضور داشت.