نقش پررنگ زنان در کسب‌وکارهای اینترنتی
اگر اینترنت را پدیده‌ای درنظر بگیریم که بر همه ابعاد زندگی ما تأثیر گذاشته، نباید از نقش آن در ایجاد کسب‌وکارهای اینترنتی غافل بود. اینترنت موجب شده تا بسیاری از زنان خانه‌دار نیز در فضای مجازی فعال شده و برای خود کسب‌وکاری راه بیندازند؛ از فروش ترشی و مربا گرفته تا آموزش و مشاوره. اینترنت، فضای مجازی، وب و هر پدیده دیگری که نوین است، در کنار چالش‌های مختلف، فواید بسیار و مهمی را هم به‌ارمغان آورده‌اند. یکی از این فواید، رونق کسب‌وکارها با استفاده از این امکانات مدرن است. به‌گزارش ایرنا؛ از کسب‌وکارهای خانگی گرفته تا فعالیت‌های نوآورانه و دانش‌بنیان؛ این ابزارها موجب فعالیت بیشتر زنان و سهیم‌شدن آن‌ها در کسب‌وکارهای اقتصادی شده است. هرچندکه حضور زنان دراین‌فضا گاهی به کارهای هنری یا اساساً فعالیت‌هایی که جنبه هنری و آشپزی دارند، مربوط می‌شود؛ اما خوشبختانه این میدان گسترده توانسته کسب‌وکارهای نوین دیگری برای زنان علاقه‌مند و فعال در اینترنت به‌همراه داشته باشد. چه مشاغلی و با چه‌میزان مشارکت زنان اکنون درحال‌فعالیت هستند؟ روند مالی این فعالیت‌ها که برخی از آنان هم ممکن است توسط زنان سرپرست خانوار اداره شود، چگونه است؟ برای بهترشدن چنین فضاهایی برای حضور گسترده‌تر زنان چه راهکارهایی وجود دارد؟ معاون مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی درباره مشاغل و کسب‌وکارهایی که زنان در حوزه فضای مجازی و اینترنت به آن مشغول‌اند، گفت: «زنان فعال دراین‌حوزه را به دو دسته تقسیم می‌کنیم؛ برخی‌ازآن‌ها افرادی هستند که تحصیلات، توانمندی‌ها و مهارت‌های روز را ندارند و دسته‌ای دیگر، کسانی که این توانایی‌ها را دارند. درحال‌حاضر، شاید بیش از ۷۰درصد از این زنان فعال را بتوان در دسته اول قرار داد؛ اما برخی‌دیگر دارای تحصیلات عالی، توانمندی‌های علمی و فنی هستند که به‌روزترند؛ به‌این‌معناکه مهارت و علم روز دارند که معمولاً این‌افراد زیر۴۰سال هستند». امید هاشمی افزود: «۷۰درصد زنان فعال در کسب‌وکار اینترنتی علم روز ندارند؛ اما کسب‌وکاری‌های خانگی دارند که معمولاً در حوزه‌های هنری‌ست مانند صنایع‌دستی، پوشاک، عروسک‌سازی، غذا و ... پتانسیل کار ۷۰ تا ۸۰درصد به‌گونه‌ای‌ست‌که باید از پلتفرم اینترنت استفاده کنند؛ یعنی بسیاری‌ازآن‌ها درحال‌حاضر در فضاهای اینستاگرامی و ... در‌حال‌خریدوفروش محصول هستند. بسیاری، خریدوفروش کارت‌به‌کارت می‌کنند. کسانی هم تاحدودی پیشرفته‌ترند که آموزش‌های کوتاه درخصوص استفاده از این پلتفرم‌ها را داشته‌اند». به‌گفته این کارشناس فضای مجازی؛ نمی‌توان در استارت‌آپ‌ها تغییروتحول زیادی ایجاد کرد؛ مگراینکه بخواهیم بازار آن‌ها را اصلاح و آن‌را بزرگ‌تر کنیم. او ادامه داد: «ایده‌ای به شهرداری تهران دادیم مبنی‌براینکه در سرای محله‌ها، دوره‌های نوآوری برای کسب‌وکارهای خانگی خانم‌ها بگذارند؛ چون بسیاری از خانم‌هایی که محصولات خود را تولید می‌کنند، به پلتفرم اینترنتی دسترسی دارند؛ اما بسته‌بندی بلد نیستند. برخی از این‌افراد به پلتفرم‌ها دسترسی دارند، بسیارخوب هم بسته‌بندی می‌کنند؛ اما یک فایل اکسل ساده ندارند که اطلاعات مشتریانشان را آنجا بنویسند؛ مثلاً بنویسند که به این 1000نفر محصول فروختیم و حال اگر محصولات جدید آمد، می‌توانند به این 1000نفر پیامک بزنند و باید امکانات ابتدایی و به‌روز را دراختیارشان گذاشت». او چرخه مالی کسب‌وکارهای اینترنتی را اینک چندان خوب ندانست و گفت: «دلیل اصلی آن به وضعیت اقتصاد کشور برمی‌گردد؛ مثلاً چند استارت‌آپ بسیارخوب داشتیم که حالا به‌دلیل مشکلات کنونی، حالشان خوب نیست و متأسفانه برخی‌ازآن‌ها ورشکسته و جمع شدند. البته آن‌هایی‌که در فضای سنتی‌ترند؛ یعنی محصولات اولیه را خودشان تولید می‌کنند، وضعیتشان بد نیست. کسب‌وکارهای خانگی توانستند تاحدودی بهتر از کسب‌وکارهای بزرگ دیگر خود را با این مشکلات حفظ کنند». آیت حسینی نیز که به‌عنوان یک کارآفرین شناخته می‌شود، درباره وضعیت فعالیت و حضور زنان در کسب‌وکارهای اینترنتی و فضای مجازی، گفت: «طبق آمار؛ چیزی حدود ۴۹درصد از جمعیت بیش از ۸۰میلیون‌نفری ایران را زنان شکل می‌دهند؛ اما میزان مشارکت اقتصادی آن‌ها، نشان از وضعیتی مطلوب ندارد. نرخ مشارکت اقتصادی زنان ۱۶درصد و مردان ۶۵درصد اعلام شده که این‌رقم از متوسط خاورمیانه نیز پائین‌تر است. همه بر این اصل متفق‌القول‌اند که توسعه یک کشور، نیازمند استفاده از همه ظرفیت‌های منابع انسانی و به‌قولی مشارکت اکثریت جامعه است؛ بنابراین، زنان یکی از عوامل رشد اقتصادی کشورها هستند و می‌توانند حضور پررنگی در عرصه اقتصادی ایفا کنند». به‌گفته او؛ درحال‌حاضر و طبق آمار مرکز تجارت جهانی؛ ۸۰درصد از کسب‌وکارها در دنیا، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط هستند و زنان با کارآفرینی خود نزدیک به ۱۰میلیون از این شرکت‌ها را راه‌اندازی کرده‌اند. یکی از عرصه‌های اثرگذار بر اشتغال زنان، حوزه فناوری اطلاعات است که باعث می‌شود این قشر بتوانند بیشتر نقش‌آفرینی کنند و در جامعه و کسب‌وکار خود موفق باشند. یکی از دلایل آن‌است‌که فناوری اطلاعات و قدرت و کسب‌وکار از حالت مردانه به‌سمت انسان‌گرایانه رفته و این سبب شده است تا زنان بتوانند از قدرت خلاقیت ذاتی و قدرت پروشی که دارند، استفاده ببرند». این کارآفرین زن افزود: «باید در همه لایه‌های کاری و ابعاد مختلف سازمانی، توسعه ایجاد و حضور زنان را پررنگ‌تر کرد. دراین‌مسیر باید نقش‌های حمایتی را به‌سمت نقش‌های مشارکتی سوق داد تا تأثیر بهتری درروند بهبود جایگاه زنان در فضای کسب‌وکار ایجاد شود. باید پذیرفت نداشتن نگاه جنسیتی و کاهش شکاف بین نیروی کار، ایجاد فرصت‌های برابر، افزایش روحیه خودباوری با معرفی و تشویق زنان تأثیرگذار و فعال در حوزه کسب‌وکار و افزایش اعتمادبه‌نفس آن‌ها، مشارکت زنان را بالا خواهد برد. هرچقدر دولت بتواند تمهیدات و مشوق‌های بیشتری برای ترغیب زنان فراهم کند، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در جامعه افزایش پیدا می‌کند و چه‌بسا، رشد اقتصادی پایدارتر خواهد شد. دستیابی به اهداف توسعه هزاره بعدی بدون مشارکت فعال زنان امکان‌پذیر نیست».