سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی در جهان

هنگام اندازه‌گیری حجم تولیدات جهانی، بیشتر این منابع در یکی از این سه حوزه عمده جا می‌گیرند: کشاورزی، خدمات و البته صنعت. وقتی از صنعت صحبت می‌کنیم؛ باید به سرشاخه‌های اصلی آن یعنی معادن، کارخانجات، ساخت‌وساز، برق، آب و گاز توجه کرد که همه اینها درمجموع، دومین آورده تولید ناخالص داخلی (GDP) را در جهان رقم می‌زنند. می‌خواهیم با نگاهی دقیق‌تر به این موضوع، نقش صنعت را در اقتصاد جهان مرور کنیم. در سال ۲۰۱۸، بخش صنایع توانست سهم ۲۵درصدی از تولید ناخالص داخلی بین‌المللی را به‌نامِ خود ثبت کند؛ گرچه این عدد نسبت به سال ۲۰۱۰، کاهشی ۲۷درصدی را نشان می‌دهد. باید درنظر داشت که این اُفتِ محسوس، منحصر به بخش درآمدی نبوده و سهم نیروی کار این عرصه را هم تحتِ‌تأثیر قرار داده؛ آمارها نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۴ به‌این‌سو، شاهد پائین‌آمدن نرخ اشتغال از 23.22درصد درآن‌سال، به 22.95درصدِ کنونی نیز هستیم. دراین‌بین، نکته جالبِ‌توجه آنکه سهم کشورهای توسعه‌یافته از GDP وابسته به بخش صنعت، نسبت به کشورهای درحالِ‌توسعه کمتر است؛ درواقع، حوزه‌های خاورمیانه، آسیای شرقی و آفریقای سیاه (زیرصحرایی)، بالاترین اثرگذاری کمٌی را دراین‌حوزه دارند. در گزارش پیشِ‌رو که مرجع تحلیل اقتصاد How Much در تاریخ 23 سپتامبر 2019 و برمبنایِ به‌روزترین داده‌های ارائه‌شده ازسویِ بانک جهانی (World Bank) منتشر کرده؛ تأثیر اقتصادی صنعت بر تولید ناخالص داخلی جهان را در سال 2018، در قاره‌های مختلف مرور می‌کنیم.

سه کشور با بالاترین عایدی از بخش صنعت در قاره آمریکا به‌ترتیب آمریکا، مکزیک و برزیل هستند. ایالات متحده با درآمد 3.5تریلیون‌دلاری درحالی در صدر ایستاده که 19.44درصد از نیروی کار این کشور در بخش صنعت فعال‌اند. درآمد سال گذشته مکزیک نیز 381.2تریلیون‌دلار و سهم اشتغال حوزه صنعت در آن، 25.95درصد بود. این ارقام، برای برزیل به 344.6تریلیون‌دلار و 20.43درصد رسید. اگرچه ایالات متحده به‌نسبت سایر کشورهای قاره آمریکا نیروی کار کمتری را در بخش صنعت به‌کار گرفته است اما بیشترین بازده مالی را در این گزارش اقتصادی دارد. کشورهای حوزه کارائیب، ایالات متحده و ساحل غربیِ آمریکای جنوبی اساساً درصد کمتری از جمعیت فعال در بخش صنعت را دارند. میانِ کشورهای این قاره، ترینیدادوتوباگو بالاترین سهم اشتغال بخش صنعت را داراست؛ معادل 27.34درصد.

سه کشور با بالاترین عایدی از بخش صنعت در قاره اروپا به‌ترتیب آلمان، بریتانیا و فرانسه هستند. آلمان با درآمد 1.1تریلیون‌دلاری درحالی در صدر ایستاده که 27.13درصد از نیروی کار این کشور در بخش صنعت فعال‌اند. درآمد سال گذشته بریتانیا نیز 508.6بیلیون‌دلار و سهم اشتغال حوزه صنعت در آن، 21.11درصد بود. این ارقام، برای فرانسه به 469.3بیلیون‌دلار و 20.32درصد رسید. عموماً و از قدیم این‌طور بوده که کشورهای واقع در اروپای غربی، تولیدات صنعتی بیشتری نسبت به کشورهای اروپای شرقی داشته‌اند. در اکثر کشورهای اروپایی هم کمتر از یک‌سوم جمعیت وارد بخش صنعت شده‌اند؛ به‌جز دو کشور جمهوری چک و جمهوری اسلواکی. به‌همین‌ترتیب، دو کشور ایرلند و آذربایجان نیز تنها کشورهایی هستند که بیش از یک‌سوم GDP خود را از بخش صنعت به‌دست می‌آورند.

سه کشور با بالاترین عایدی از بخش صنعت در قاره آسیا به‌ترتیب چین، ژاپن و هند هستند. چین با درآمد 5.5تریلیون‌دلاری درحالی در صدر ایستاده که 28.62درصد از نیروی کار این کشور در بخش صنعت فعال‌اند. درآمد پارسال ژاپن نیز 1.4تریلیون‌دلار و سهم اشتغال حوزه صنعت در آن، 24.5درصد بود. این ارقام، برای هند به 736.3بیلیون‌دلار و 24.69درصد رسید. در بحث اندازه‌گیری تولید ناخالص داخلی ارزش‌افزوده صنعت، کشورهای شرق آسیا همچون چین، ژاپن و کره جنوبی و صدالبته هند، بالاترین تولید صنعت را در این قاره پهناور دراختیار دارند. هرچند نمی‌توان منکر این واقعیت شد که به‌لحاظِ اشتغال دراین‌حوزه، کشورهای خاورمیانه همچون ایران و قطر هستند که دارنده بالاترین میزان نیروی کار هستند. ضمنِ‌اینکه در کشورهای این جغرافیا (خاورمیانه) اساساً بخش صنعت است که بالاترین آورده تولید ناخالص داخلی‌شان را رقم می‌زند.

سه کشور با بالاترین عایدی از بخش صنعت در قاره آفریقا به‌ترتیب آفریقای جنوبی، نیجریه و مصر هستند. آفریقای جنوبی با درآمد 95.2بیلیون‌دلاری درحالی در صدر ایستاده که 23.24درصد از نیروی کار این کشور در بخش صنعت فعال‌اند. درآمد سال گذشته نیجریه نیز 94.9بیلیون‌دلار و سهم اشتغال حوزه صنعت در آن، 11.55درصد بود. این ارقام، برای مصر به 88بیلیون‌دلار و 26.58درصد ثبت شده است. به‌طورِ‌کلی، اقتصاد قاره آفریقا بیش از صنعت، متکی به بخش کشاورزی‌ست. بااین‌حال و به‌عنوانِ یک استثناء، بیش از نیمی از تولید ناخالص داخلی گینه استوایی و جمهوری دمِکراتیک کنگو، از تلاش در بخش صنعت حاصل می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که در هر کشور از قاره آفریقا، کمتر از یک‌سوم جمعیتشان در بخش‌های متنوع صنعت مشغول‌به‌کارند.

سه کشور با بالاترین عایدی از بخش صنعت در قاره اقیانوسیه به‌ترتیب استرالیا، تیمور شرقی و فیجی هستند. استرالیا با درآمد 344بیلیون‌دلاری درحالی در صدر ایستاده که 19.38درصد از نیروی کار این کشور در بخش صنعت فعال‌اند. درآمد سال گذشته تیمور شرقی نیز 1.1بیلیون‌دلار و سهم اشتغال حوزه صنعت در آن، 9.44درصد بود. این ارقام، برای کشور فیجی به 880میلیون‌دلار و 13.08درصد رسید. کشورهای این‌بخش از جهان اساساً جمعیت قلیلی را در بخش‌های مختلف صنعت به‌خدمت گرفته‌اند؛ به‌عبارتی کمتر از 20درصد هریک از کشورهای اقیانوسیه در حوزه صنعت مشغول‌اند. در ساموآ تقریباً نیمی از GDP ازسویِ همین حوزه تأمین می‌شود که بالاترین سطح این شاخص اقتصادی را درمیانِ کشورهای این قاره دارد.