پروندهای بهمناسبت «روز جهانی کارگر»
نقشه رنج روی دستان پینهبسته
مصطفی رفعت
اول ماه مِی بهعنوان «روز جهانی کارگر» در جهان شناخته میشود؛ و فرصتیست برای بزرگداشت سهم کارگران و طبقه کارگر. شعار سال 2023 اینروز، «محیط کار ایمن و سالم؛ یک اصل اساسی و حق کار است» انتخاب شده و هدفش آگاهیبخشی درمورد سلامت کارگران در محیطهای کاریست. این روز در بسیاری از کشورها بهعنوان تعطیلات ملی اعلام شده است. در طول صنعتیشدن در اوایل قرن نوزدهم، طبقه کارگر در «ایالاتمتحده» توسط صنعتگران مورداستثمار قرار گرفت و مجبور شد تا 15ساعت در روز کار کند. اینامر کارگران را وادار کرد تا صدای خود را علیه استثمار بلند کنند و خواستار تعطیلات با حقوق، دستمزد عادلانه و زمان استراحت برای نیروی کار شوند. درواقع، وقایع هایمارکت در شیکاگو در 1886، بانیِ این اتفاق شد و امسال، یکصدوسیوچهارمین «روز جهانی کارگر» گرامی داشته میشود.
«ماجرای هایمارکت» که «قتلعام» یا «شورش هایمارکت» نیز نامیده میشود، پیامدهای انفجار بمبی بود که در تظاهرات کارگری در ۴ می ۱۸۸۶، در میدان «هایمارکت» واقع در شیکاگو رخ داد. این تجمع مسالمتآمیز درحمایتاز اعتصاب کارگران برای محدودیت کار به «هشتساعت در روز» شکل گرفته بود؛ زیرا روز پیشازآن، پلیس یکنفر را کشته و چندین کارگر را زخمی کرده بود. هنگامیکه آنها برای پراکندهکردن تظاهرات اقدام کردند، فرد ناشناسی یک بمب دینامیت بهسمت پلیس پرتاب کرد و منجر به کشتهشدن هفت افسر پلیس و حداقل چهار غیرنظامی شد و دههانفر دیگر زخمی شدند. در دادرسیهای حقوقیِ پسازآن، هشت آنارشیست بهجرمِ توطئه محکوم شدند. شواهد نشان میداد یکی از متهمان احتمالاً بمب را ساخته؛ اما هیچیک از محاکمهشوندگان آنرا پرتاب نکرده. هفتنفر به اعدام و یکنفر به ۱۵سال زندان محکوم شدند. فرماندار ایلینوی؛ «ریچارد جیمز اوگلزبی» دوفقره را به حبس ابد تقلیل داد. دیگری بهجای مواجهه با چوبهدار، در زندان خودکشی کرد. چهارنفر دیگر در ۱۱ نوامبر ۱۸۸۷ به دار آویخته شدند. در سال ۱۸۹۳، «جان پیتر آلتگلد» (فرماندار ایلینوی) سایر متهمان را عفو کرد و احکام دادگاه را موردانتقاد قرار داد. اقدام هایمارکت بهطورکلی بهعنوان منشأ اولیه «روز جهانی کارگر» که اول ماه می برگزار میشود، قابلتوجه تلقی میشود و همچنین اوج ناآرامیهای اجتماعی در میان طبقه کارگر آمریکاست و بهعنوان آشوب بزرگی شناخته شده است.