بهیاد درگذشتههای هنری 1403
در سوگ ستارهها!
ندا آل سید طیب: سالی که پشتسر میگذاریم، در کنار همه اتفاقات تلخ و شیرینش، با درگذشت تعدادی از هنرمندان نامآشنا و نیز هنرمندان کمترشناختهشده کشورمان همراه شد؛ هنرمندانی که برخی، موی سپید کرده و بعضی در آغاز راه بودند و درگذشت هرکدام، غمی سنگین بر دل جامعه هنری و هنردوستان کشور گذاشت. درایننوشتار که همزمان با آخرین پنجشنبه سالجاری منتشر شد، یادی میکنیم از هنرمندان تئاتر و سینما که امسال آنان را به دیار باقی بدرقه کردیم.
هنوز چندروزی از شروع سالجاری آغاز نشده بود که اهالی هنر با خبر درگذشت رضا داوودنژاد؛ بازیگر جوان سینما و تلویزیون در بهت و اندوهی عمیق فرورفتند. علاقهمندان هنرهای نمایشی میدانستند که این بازیگر جوان مدتها با بیماری و ناراحتی از ناحیه کبد مبازره کرد و در ماههای پایانی زندگیاش بهدلیل عفونت خونی در بیمارستان بسر میبرد. اینموضوع اما چیزی از غمانگیزبودن درگذشت او کم نکرد. او سیزدهم فروردینماه در سن ۴۳سالگی درگذشت. داوودنژاد که متولد اردیبهشت ۱۳۵۹ بود، سال ۱۳۹۱ عمل پیوند کبد انجام داد و پسازآن با بهبود شرایط جسمی فعالیتهای هنری خود را از سر گرفت. او در فیلمهای متعدد همچون «مصائب شیرین»، «کلاس هنرپیشگی»، «هوو»، «بچههای بد»، «لامینور»، «هشتپا» و «بیرو» بازی کرده بود.
رضا شیخی؛ فیلمبردار سینمای ایران درپی عوارض یک بیماری شامگاه ۱۰ اردیبهشتماه از دنیا رفت. او فیلمبرداری سریالها و فیلمهایی چون «کنعان»، «مرهم»، «جابجا»، «بچه مهندس»، «تنهایی لیلا»، «جراحت»، «گلهای گرمسیری» و ... را برعهده داشت.
سید علیاکبر طوفانپناه؛ بازیگر قدیمی سینما دیگر هنرمندی بود که کوچی بهاری داشت. او که از مدتیقبل براثر سکته در بیمارستان بستری شده بود و بیش از یکماه را نیز در کما گذراند، روز ۲۶ اردیبهشتماه در ۸۳سالگی آرامش مرگ را برگزید. این بازیگر که از سال ۱۳۸۶ دیگر در عرصه بازیگری حضور نداشت، عمده فعالیتش به سالهای پیشازانقلاب برمیگردد و بعد، در فیلمها و سریالهایی همچون «معصوم»، «باغ گیلاس» و «عیاران» بازی کرده بود.
زهرا خوشکام؛ بازیگر قدیمی سینما دیگر هنرمندی بود که بهار امسال برای همیشه از مِهانمان رفت. او که همسر علی حاتمی و مادر لیلا حاتمی بود، ۲۸ اردیبهشت در ۷۷ سالگی درگذشت. این هنرمند متولد سال ۱۳۲۶، بیشتر فعالیتهایش در دهه ۵۰ بود و در سالهای اخیر در فیلمهایی همچون «شعلهور»، «طلاخون»، «در دنیای تو ساعت چند است» و «سیمای زنی در دوردست» بازی کرده بود. او در سریالهای «هزاردستان» و «سلطان صاحبقران» بهکارگردانی همسرش علی حاتمی نیز بازی داشت.
اما تابستان امسال با کوچ همیشگی تعدادی از هنرمندان شناختهشده همراه شد. سعید راد؛ یکی از بازیگران نامآشنایی بود که تابستان با فرشته مرگ همراه شد؛ اول مردادماه در ۷۹ سالگی درگذشت. سعید راد که در دهه ۵۰ بهعنوان یکی از بازیگران پرکار سینما شناخته میشد، بعدازمدتی زندگی در خارجازکشور، اواخر دهه ۷۰ به ایران برگشت و پسازسالها دوری از بازیگری با فیلم «دوئل» احمدرضا درویش آغاز کرد؛ «صبح روز چهارم» بهکارگردانی کامران شیردل، «خداحافظ رفیق» بهکارگردانی امیر نادری، «صادقکرده» بهکارگردانی ناصر تقوایی، «خط قرمز» بهکارگردانی مسعود کیمیایی، «عقابها» بهکارگردانی ساموئل خاچکیان، «چ» بهکارگردانی ابراهیم حاتمیکیا و «پایان خدمت» بهکارگردانی حمید زرگرنژاد از جمله آثار این بازیگر در سینما هستند. سریالهای «گیلدخت»، «سرزمین مادری» و «در چشم باد» هم با بازی این هنرمند از تلویزیون پخش شده است.
فتحالله طاهری؛ بازیگر قدیمی سینما تئاتر و تلویزیون و تعزیهخوان، روز ۱۹ مردادماه در سن ۷۳سالگی درگذشت. او که در کارنامه هنری خود همکاریهای متعددی با داود فتحعلیبیگی در نمایشهای ایرانی داشت، بهدلیل وخیمشدن عوارض ناشی از بیماری گوارشی که از مدتیقبل به آن مبتلا شده بود، درگذشت.
هوشنگ حریرچیان که مردادماه ۱۳۱۱ بهدنیا آمده، در ۲۹ مردادماه ۱۴۰۳ درحالی در سن ۹۲سالگی از دنیا رفت که دوست داشت ۱۰۰سالدیگر زنده باشد. حریرچیان؛ هنرمند پیشکسوت اصفهانی متولد ۲۰ مرداد ۱۳۱۱ بود که سال ۱۳۴۸ اولین تجربه تلویزیونی خود را بهنام «عکاسباشی» انجام داد و فعالیت سینمایی خود را با بازی در «جعفرخان» بهکارگردانی زندهیاد علی حاتمی آغاز کرد. این بازیگر قدیمی در آثار سینمایی چون «عزیز میلیوندلاری»، «قاعده بازی»، «یک بوس کوچولو»، «فرش باد»، «گاهی به آسمان نگاه کن»، «جعفرخان از فرنگ برگشته» و ... بازی کرد. مجموعههای تلویزیونی چون «خاتون»، «آشپزباشی»، «ساختمان پزشکان»، «سایه سلطان»، «پژمان»، «تفنگ سرپر»، «یکی بود یکی نبود»، «هشت بهشت» و ... از او بهیادگار مانده است.
حسینخانی؛ بیک بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون نیز ۳۰ مردادماه از دنیا رفت. این بازیگر بهدلیل بیماری آلزایمر در سالهای اخیر خانهنشین شده بود. او زاده ۱۸ مردادماه ۱۳۲۰ بود و چندروز پس از تولدش در ۸۳سالگی درگذشت. بازیگر سریالهای «مختارنامه»، «شب دهم»، «روزگار جوانی» چندسالی بود پس از ابتلابهکرونا مبتلا به بیماری آلزایمر شده و بهتدریج قدرت تکلم و شناخت دیگران را از دست داده بود. این هنرمند بهدلیل علاقه شدیدش به تئاتر را آچارفرانسه اداره تئاتر هم میدانستند. در میان آثار او سینماییهای «غریبانه»، «دیپلمات»؛ و سریالهای «پلیس جوان»، «همه فرزندان من»، «روشنتر از خاموشی» و چند مجموعه دیگر نیز بهچشم میخورد.
در نخستینروزهای شهریورماه انتشار خبر درگذشت زهره حمیدی، کام دوستان و نزدیکان او را تلخ کرد. این بازیگر سینما و تلویزیون ۴ شهریورماه بهدلیل ابتلابهسرطان در ۶۷سالگی درگذشت. حمیدی که متولد ۸ اردیبهشتماه ۱۳۳۶ بود، در «شوق پرواز»، «خوشخیال»، «کارآگاه»، «بهشت گمشده»، «تولدی دیگر»، «من و شارمین»، «خداداد»، «فرشتگان بیبال»، «لبه تیغ»، «پسکوچههای شمرون»، «نرگس»، «دردسر والدین» و ... به ایفای نقش پرداخت. او با بازی در سینمایی «دلاوران کوچه دلگشا» بهکارگردانی حسن هدایت کارش را در سینما آغاز کرد و در آثار سینمایی دیگری چون «رستاخیز»، «ورود آقایان ممنوع»، «بوی کافور عطر یاس»، «قدمگاه»، «عصر روز دهم» و ... نیز بازی کرد.
پری صابری؛ کارگردان باسابقه تئاتر هم که در چندسالاخیر درگیر بیماری بود، روز ۲۰ شهریورماه برای همیشه صحنه زندگی را ترک کرد. صابری از جمله کارگردانان باسابقه تئاتر و زاده سال ۱۳۱۱ بود و یکی از مؤسسان گروه تئاتر پازارگاد و از جمله هنرمندانی بود که در راهاندازی تئاتر مولوی کوشید. این هنرمند در کارنامه هنریاش اجرای نمایشهایی نظیر «من به باغ عرفان»، «بیژن و منیژه»، «شمس پرنده»، «من از کجا عشق از کجا»، «هفت شهر عشق»، «باغ دلگشا»، «رند خلوتنشین»، «یوسف و زلیخا» و ... را در کنار شماری از نمایشنامههای خارجی همچون «شش شخصیت در جستجوی نویسنده»، «آنتیگونه» و ... را روی صحنه برد. او سالهاپیش نشان شوالیه فرانسه را دریافت کرد.
بهفاصله اندکی، جامعه هنری به سوگ صدرالدین حجازی نشست. این بازیگر قدیمی سینما و نیز تلویزیون که از مدتیقبل بهدلیل عوارض سرطان پیشرفته و نیز سکته مغزی در بیمارستان بستری بود و در شرایط کما بسر میبرد، روز ۲۴ شهریورماه درگذشت. از میان فیلمهای سینمایی حجازی به نقشآفرینی در «ناخدا خورشید»، «روز شیطان»، «مزاحم»، «سنتوری»، «تردید» و «خرس» میتوان اشاره کرد. «کوچک جنگلی»، «روزی روزگاری»، «تنهاترین سردار»، «تفنگ سرپر»، «زیرزمین»، «ساعت شنی»، «مرد دوهزار چهره»، «چاردیواری»، «مختارنامه»، «نابرده رنج»، «کیمیا» و «بانوی سردار» نیز از سریالهای آشنا و پرخاطره این بازیگر بودند.
آذرماه امسال نیز شاهد پرکشیدن تعدادی دیگر از هنرمندان بودیم. اکبر احمدی؛ بازیگر پیشکسوت سینما، تلویزیون و تئاتر دوم آذرماه براثر ایست قلبی چشم از جهان فروبست. احمدی متولد ۱۳۳۳ در تهران بود و اواخر دهه ۵۰ وارد عرصه هنر حرفهای شد و در تئاترهای «پرومته در زنجیر» و «آن زمان فرا خواهد رسید» ایفای نقش کرد. سال ۱۳۶۱ در سریال «همشهری» بهکارگردانی مسعود فروتن جلوی دوربین رفت و اولین حضور تلویزیونی خود را بهثبت رساند. سال ۱۳۶۲ با ایفای نقش در فیلم سینمایی «پرونده» ساخته مهدی صباغزاده وارد سینما شد. این هنرمند در آثاری مانند «چشمشیشهای»، «مجسمه»، «هفت گذرگاه»، «شب روباه»، «آخر بازی»، «فراری»، «شام عروسی»، «عروسک»، «راهرفتن روی خطوط» و «آزادی بهقید شرط» و نیز سریالهای «بازگشت پرستوها»، «ولایت عشق»، «باران عشق»، «خوشرکاب»، «روشنتر از خاموشی»، «معما»، «تا صبح»، «اولین شب آرامش»، «کارآگاهان»، «یکمشت پر عقاب»، «شاید برای شما اتفاق بیفتد»، «عمارت پدری»، «دختران حوا»، «مختارنامه»، «سرزمین کهن» و «سلمان فارسی» ایفای نقش داشت.
امیرمحمد صادقی؛ بازیگر جوان تئاتر که زاده اسفند ۱۳۸۳ بود، جمعه 9 آذر براثر سقوط از کوه از دنیا رفت. او بعد از اتمام دوره هنرستان هنرهای زیبا مشغول تحصیل در رشته تئاتر بود. از کارهاییکه او در آن بازی کرده بود، میتوان به نمایشهای «نامههایی بر دوش تندباد» بهکارگردانی علی اتحاد، «هله هین هان هلا» بهکارگردانی مشترک حمید پورآذری و لیلی رشیدی، «گندم و گرگ ناقلا» بهکارگردانی توران عبادی و ... اشاره کرد.
بهفاصله چندروز، حسین توشه؛ بازیگر باسابقه سینما، تلویزیون و تئاتر که براثر بیماری در یکی از بیمارستانهای شهر رشت بستری بود، روز یازدهم آذر در ۷۰ سالگی درگذشت. این بازیگر متولد بیرجند بود و اولینبار در تلویزیون در سال ۱۳۷۷ در سریال «دنیای شیرین دریا» بهکارگردانی منوچهر شمسایی و بهروز بقایی بازی کرد. در کارنامه هنری توشه، بازی در سریالهای «دنیای شیرین دریا»، «پس از باران»، «محکومین»، «بهرنگ خاک»، «تاراز»، «بچههای گروهان بلال»، «راهوبیراه»، «برادر»، «مأمور بدرقه» و آثاری دیگر بهچشم میخورد.
نبیالله پیرهادی؛ بازیگر سینما و تلویزیون نیز دیگر هنرمندی بود که اواخر آذرماه به دیار باقی شتافت. او ۲۵ آذر در ۶۷ سالگی و بهدلیل سکته در منزل شخصی خود درگذشت. از مهمترین آثارش میتوان به بازی در سریالهای «هشتونیم دقیقه»، «شاهگوش» و «همهچیز آنجاست» اشاره کرد.
شروع زمستان امسال با درگذشت ژاله علو؛ یکی از بزرگان هنر کشورمان همراه شد. هنرمند تئاتر، سینما، رادیو و تلویزیون روز ۳ دیماه در سن ۹۷سالگی درگذشت. علو سال ۱۳۰۶ در محله سنگلج و در خانوادهای زاده شد که فرهنگ برایشان اهمیت داشت. او از دانشسرای مقدماتی مستقیماً وارد رادیو شد و اعلام برنامه میکرد. از سال ۲۷ بهطور جدیتر کار خود را در رادیو ادامه داد. اولین نمایش رادیوییاش با پرویز خطیبی بود و بعدازآن با مهدی قاسمی، نصرتالله محتشم، عزیزالله حاتمی هم همکاری کرد. درهمکاریبا محتشم برنامه «داستان شب» را پایهریزی کردند.
سید جلال حسینی؛ هنرمند پیشکسوت خوزستانی عرصههای تئاتر، سینما و تلویزیون، نیز هشتم دیماه دارفانی را وداع گفت. از مهمترین آثار زندهیاد حسینی میتوان به فعالیت در مجموعه «بشارت منجی» اشاره کرد. او علاوهبر صدابرداری در مقام بازیگر در سینما و تلویزیون فعالیت میکرد. مهمترین اثر سید جلال حسینی در حرفه بازیگری برای در فیلم «دختر» است. حسینی که اصالتاً اهل شوش بود در زمینههای نمایشنامهنویسی، کارگردانی، بازیگر، نقاشی و خوشنویسی نیز فعال بود.
شهرام میراباقدم؛ مستندساز هم دیگر هنرمندی بود که آخرینروز دی بهدلیل سکته قلبی درگذشت. او متولد سال ۱۳۵۸ در تهران، کارگردان، تهیهکننده و تدوینگر سینما و تلویزیون بود و از مهمترین آثارش که بیشتر در حوزه سینمای مستند فعال بود، میتوان «گرمابان»، «روزی روزگاری سینما»، «خیابان شاعر»، «آرامستان»، «ده کیلومتر دورتر»، «وادی خاموشان»، «بارگاه»، «دماغ» و ... را برشمرد.
درگذشت امیرحسین حاجیلو؛ بازیگر جوان تئاتر از دیگر اتفاقهای دردناک امسال بود. این بازیگر جوان که سابقه بازی در نمایش «پزشک نازنین» بهکارگردانی اشکان خطیبی را داشت، روز ۲۵ بهمنماه در ۲۳سالگی از دنیا رفت. حاجیلو عضو گروه تئاتر چهارپایه بود و گفته شد براثر سکته از دنیا رفت.
بهفاصله اندکی، شاپور عظیمی؛ منتقد سینما، نویسنده کتابهای سینمایی و مدرس ۲۸ بهمنماه بهدلیل عوارض قلبی درگذشت. او متولد ۱۳۴۲ در تهران بود که تا مقطع کارشناسی ارشد، سینما خواند و مترجم بیش از ۳۰ عنوان کتاب درزمینه سینما، ادبیات و روانشناسی بود. وی بیش از ۳۰سال سابقه نگارش مقالات سینمایی در نشریات مختلف سینمایی دارد. از کتب ترجمهشدهاش میتوان به اصول اساسی کارگردانی سینما، فیلمنامهنویسی در قرن ۲۱، روانشناسی و زیباییشناسی سینما و ... اشاره کرد.
ایرج رضایی؛ دوبلور و مدیر دوبلاژ باسابقه کشورمان نیز از دیگر چهرههای هنری بود که ۲۹ بهمنماه در ۸۹سالگی بهعلت کهولت سن درگذشت. او سال ۱۳۱۴ متولد شد و فعالیت دوبله را از سال ۱۳۳۸ آغاز کرد. وی بهجای بازیگران مطرح چون باد اسپنسر در فیلم «آس برنده»، رابرت دووال در «شهامت واقعی»، ریچارد هریس در «رابین و ماریان» و پیتر سلرز در فیلم «پارتی» صحبت کرده است. صدای زندهیاد رضایی بهجای هرکول پوآرو در سریال «پوآرو» با بازی دیوید سوشی، «محمدبن حنفیه» با بازی محمدرضا شریفینیا در سریال «مختارنامه»، «آلبرت فواره» با بازی برنارد هپتون در سریال «ارتش سری» و نقش معاون کلانتر در انیمیشن بههمیننام در خاطرهها مانده است. این دوبلور پیشکسوت نگارش فیلمنامه آثار سینمایی ازجمله «بهار در پاییز»، «حریص» و «قصه ماهان» را نیز در کارنامه دارد. مرحوم رضایی سرپرست گویندگی فیلمهای سینمای ایرانی ازجمله «بلندیهای صفر»، «بازیچه»، «تماس شیطانی»، «وسوسه»، «مسافران مهتاب»، «بیپناه»، «پدربزرگ»، «فرمان» و «مرز» را برعهده داشت. سرپرستی گویندگی فیلمهای سینمایی خارجی ازجمله «جدال در اوکی کرال»، «برفهای کلیمانجارو»، «آسمانخراش جهنمی» نیز از دیگر فعالیتهای وی طی سالها حضور در عرصه دوبله بوده است.
هنوز جامعه هنری در اندوه ازدستدادن ایرج رضایی بود که با درگذشت منوچهر والیزاده؛ دیگر دوبلور و بازیگر پیشکسوت کشورمان، یک صدای خاطرهانگیز دیگر خاموش شد. او که مدتی درگیر بیماری بود، روز یکم اسفندماه در ۸۴سالگی برای همیشه چشمانش را بر این جهان بست. منوچهر والیزاده با نام اصلی «منوچهر والیزاده طهرانی» چهارم تیرماه ۱۳۱۹ او در محله لالهزار، تهران زاده شد. او در سالهای ۱۳۳۸-۱۳۳۷ از دوران دبیرستان بعد از چند تئاتر آماتوری به تئاتر تهران راه یافت و در یک نمایشنامه بهکارگردانی خانم مورین نقش کوتاهی بهعهده گرفت و پس از همکاری در چند فیلم کوتاه، به علی کسمایی معرفی شد و تا سال ۱۳۵۷-۱۳۵۶ نزدیک به ۱۸ فیلم سینمایی بازی کرد. او بیشتر بهخاطر صداپیشگی بهجای شخصیت کارتونی «لوک خوششانس» و «مایکل اسکافیلد» در مجموعه تلویزیونی «فرار از زندان» شناخته میشود. همکاری با برنامه «صبح جمعه با شما» در رادیو هم از جمله فعالیتهای مهم این هنرمند بهشمار میرود. والیزاده همچنین بهجای تام هنکس، جان تراولتا، تام کروز، هریسون فورد، نیکلاس کیج، جیسون استاتهام، جیم کری، ویل اسمیت، ادی مورفی، رابرت واگنر و الویس پریسلی صداپیشگی کرد.
عبدالرضا فریدزاده؛ شاعر، نمایشنامهنویس، بازیگر و کارگردان تئاتر نیز دیگر چهره هنری بود که اسفند امسال از دنیا رفت. او که دوم اسفندماه درگذشت، متولد ۱۲ دی ۱۳۳۱ در بروجرد بود و فعالیتهای خود را از دهه ۴۰ با چاپ اشعار و داستانها آغاز کرد. فریدزاده در سال ۱۳۵۵ به دانشکده هنرهای دراماتیک وارد و با کارگردانی و نوشتن نمایشهای خیابانی و صحنهای با مضامین اجتماعی شناخته شد. او پسازانقلاب در تئاترشهر فعال بود و کتابهای متعددی منتشر کرد.
اما دیگر چهره هنری که اسفند امسال از میانمان رفت، منوچهر امیری؛ بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون اهل لاهیجان بود که روز ۱۱ اسفند در ۷۵سالگی دار فانی را وداع گفت. او در نمایشهای خیابانی، صحنهای و سریالهای بسیاری نقشآفرینی کرد. «رعنا»، «گیشه یاور»، «راز»، «پیشکش»، «زندگی و جنگ» و «مارجان» بهکارگردانی محمدعلی صادق حسنی آخرین حضور او در صحنه بود.
درگذشت محسن متین؛ هنرمند پیشکسوت مازندران، حسین دهقانی؛ هنرمند تئاتر بوشهری، بیژن رسولی؛ پیشکسوت تئاتر مازندران، علیاصغر قادریپناه؛ کاظم طرفینژاد از پیشکسوتان تئاتر آبادان و استان خوزستان، مرتضی اردستانی؛ بازیگر و گریمور پیشکسوت تئاتر، افشین رهنمون؛ هنرمند جوان تئاتر، محسن پورقاسمی؛ هنرمند تئاتر همدان، علی کوهپایه؛ پیشکسوت تئاتر و نگارگری تبریز، عزتالله صمصام؛ هنرمند تئاتر رشت، میلاد افواج؛ بازیگر جوان تئاتر، علی رشوند؛ بازیگر و تهیهکننده تئاتر، مریم منصوری؛ بازیگر تئاتر ایران در سن ۵۳سالگی، نصرتالله میرزایی؛ از هنرمندان فعال در حوزه نمایشهای آئینی و از شبیهخوانان شناختهشده تعزیه استان مرکزی، حیدر نیکآیین؛ کارگردان، بازیگر و نقاش پیشکسوت استان یزد، بهروز پیروزیان؛ از اعضای انجمن بازیگران و بدلکاران خانه سینما، ایمان پورقلیزاده؛ دستیار کارگردان سینما، جلیل شعبانی؛ تهیهکننده و مجری طرح، محمدرضا بهروز؛ مدیر تولید، پروز ربیعی مجدآبادی؛ گوینده و صداپیشه، آشاک غوکاسیان؛ صداپیشه، علیاصغر رضایینیک؛ صداپیشه، محمدباقر رکیم؛ مدیر تدارکات، ناصر آبشلی؛ دستیار فیلمبردار، سوسن موسوی کاشانی؛ فیلمنامهنویس، محسن همایونی؛ تصویربردار، جلال قزلایاق؛ تهیهکننده و ... دیگر چهرههای هنری بودند که امسال در آغوش خاک آرام گرفتند. ایسنا