سایه شوم معدنکاوی در قلب جنگلهای هیرکانی
هجوم مهار نشده معادن به منابعطبیعی و محیطزیست چندسالیست به یک مشکل ملی تبدیل شده و بسیاری از استانها؛ ازجمله مازندران را درگیر کرده است؛ بهطوریکه بیشترین عامل تخریب جنگلها و مراتع، برداشت از معادن است و زیان آن حتی از چرای بیرویه دام، فرسایش، آتشسوزی و تخریب جنگل بیشتر است. فیلمی که اینروزها از اعتراضات شدید مردمی به صدور مجوز اکتشاف و تحرکات مشکوک یک معدن جدید در منطقه «چلاو» از توابع ارتفاعات جنگلی بخش امامزاده عبدالله(ع) آمل در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود، پرده از آسیب جدیدی به منابعطبیعی و قلب جنگلهای هیرکانی و زیستگاه حیوانات ارزشمند؛ ازجمله خرس، پلنگ و مرال برداشته که بهاعتقاد کارشناسان و مسئولان؛ عدمکنترلش، منجر به خلق فاجعه برای محیطزیست شهرستان میشود.
مهدی غلامی: درحالیکه نگرانی از فعالیت کنترلنشده و زیانبار دهها معدن مسیر جاده هراز شهرستان آمل در ماههای گذشته بالا رفته، اکنون قرار است پهنه معدنی جدید در دهستان چلاو اینشهرستان هم آزاد و از معادن بیشتری رونمایی شود. صدور یک مجوز جدید معدن شنوماسه در منطقه کوهستانی و جنگلی چلاو شهرستان آمل طی روزهای اخیر باعث اعتراض مردم محلی و دوستداران محیطزیست شده است و انتقادات را متوجه دستگاههای متولی شهرستان آمل و استان مازندران کرده است. برخی از کاربران شبکههای اجتماعی حتی با نامبردن از افرادی در داخل مجموعه منابعطبیعی مازندران از آنان بهعنوان صادرکننده مجوز یاد و انتقاد کردند و برخی نیز بدون نامبردن از فرد یا دستگاهی، کلیت مسئولان مازندران را بهخاطر صدور مجوز معدن بدونتوجه به تبعات فعالیت آن برای جنگلهای هیرکانی و سلامت مردم منطقه بهباد انتقاد گرفتند. درخواست فعالیت این معدن که از چندسالگذشته بر سر زبانها افتاده است، در بررسی میدانی نشان میدهد که مجوز این معدن در استان صادر نشده است بلکه پس از شکایت درخواستکننده به دیوان عدالت اداری در تهران صادر شده است. مسئولان دستگاههای اجرایی مازندران میگویند که از صدور مجوز فعالیت معدنی جدید دراینمنطقه بیاطلاع هستند و حتی نمیدانند مکانیسمی که مجوز براساسآن صادر شده چگونه کار میکند. کارشناسان محیطزیست معتقدند جاییکه مجوز جدید فعالیت معدنی برایش صادر شده ازقبل سه معدن فعال شنوماسه وجود دارد و بهاندازهکافی خسارت از ناحیه فعالیت این معادن به محیطزیست وارد میشود و فعالیت این معدن در کنار آسیبهای متعددی که دارد، نیازمند دستکم دوکیلومتر راه دسترسی نیز است که باید از داخل جنگلهای هیرکانی گذر کند. آخرینمورد اعتراض مردمی نسبت به صدور مجوز معدن جدید به روز شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ و زمانی صورت گرفت که اهالی منطقه چلاو و دوستداران محیطزیست ازجمله انجمنهای دیدهبان ویشار، انجمن اسلامی دیدهبان آمارد و انجمن زمین پاک به برخی تحرکات و فعالیتهای مشکوک برای ایجاد راه دسترسی و اکتشاف جدید تجمع و زنجیره انسانی در محدوده معدن تشکیل دادند. محمد غفاری مشهور به پیر طاهر از دوستداران محیطزیست و عضو پویش مردمی نجات مرال که زندگیاش را کمال و تمام وقف حفاظت از محیطزیست و بهخصوص مرالها کرده است دراعتراضبه مجوز بهرهبرداری از معدن در منطقه چلاو، گفت: از سالهای گذشته مجوز سه معدن در محدوده چلاو صادر شده بود که نارضایتی دوستداران محیطزیست را در پی داشت و بااینوجود نهتنها براساس خواسته اینافراد مجوزهای قبلی باطل نشد بلکه در روزهای اخیر شاهد اعطای مجوز جدید بهرهبرداری از معدن نیز دراینمنطقه هستیم. وی بابیاناینکه معادن درحالنابودی جنگلهای منطقه و بهخصوص پوشش گیاهی مناطق هیرکانی هستند، افزود: با وجود اعتراضات ما و منابعطبیعی مجوز چهارمین معدن در منطقه بالاتر از سه معدن قبلی و در قلب جنگلهای هیرکانی داده شد. پیرطاهر بابیاناینکه با احداث این معدن تمامی جنگلهای منطقه نابود خواهد شد، گفت: متأسفانه برخیازافراد بدون شناخت از منطقه و یااینکه حتی یکبار بازدیدی داشته باشند مجوزاتی را صادر میکنند که تیشه بر ریشه طبیعت میزند. وی گفت: مردم منطقه مخالف اشتغالزایی نیستند ولی باید دید این اشتغالزایی به چه قیمتی انجام میشود درحالحاضر بهرهبرداری از معدن جدید نابودی جنگلهای هیرکانی را بهدنبال خواهد داشت. این فعال محیطزیستی ادامه داد: شخصی که از تهران برخلاف نظر منابعطبیعی رأی صادر کرده است آیا هیچ شناختی از منطقه و پوشش گیاهی آن دارد؟ خواهش ما ایناستکه حداقل یکبار مسئولین برای بازدید به اینمنطقه بیایند و شرایط را از نزدیک ببینند و سپس رأی صادر کنند. حبیب محمدنسب عمران یکی از فعالین اجتماعی شهرستان آمل و دوستدار محیطزیست در رابطه صدور مجوز جدید برای اکتشاف معدنی دراینمنطقه، بابیاناینکه اهالی مردم منطقه چلاو را دوباره آزمودن خطاست، گفت: اهالی منطقه چلاو حدود سهسالگذشته تاکنون اعتراض شدید خود را به تخلفات معدنداران و تحرکات مشکوک برای معدن جدید به مدیران دستگاه متولی، نظارت و قوه قضائیه، دادستان را اعلام و پیامدهای آینده آنرا متضاد با امنیت و اعتبار جنگلهای ارزشمند و کوهستان بکر منطقه میدادند. وی افزود: خوشبختانه همه مردم منطقه و تشکلهای محیطزیستی نسبت به محیط پیرامونی خود احساس مسئولیت مستقیم دارند و ضمن جلوگیری از هرگونه احداث معدن، عبور از خطوط قرمز زیستمحیطی و نابودی طبیعت دیگر برای مردم وظیفهشناس و دغدغهمند غیرقابلتحمل خواهد بود و مجدانه نسبت به ترکفعلها و تخلفات معادن پیگیری خواهیم کرد. این فعال اجتماعی به تهیه نامهای که چندیقبل ازسوی فعالان اجتماعی و محیطزیستی شهرستان آمل که برای آقای ترکی معاون حقوق عامه دادستان کل کشور درخصوص وضعیت اسفبار بهرهبرداری معادن اینشهرستان درحالانجام است، اشاره کرد و درتشریح موارد اشارهشده در نامه گفت: چندیندهه بهرهبرداری و استحصال بسیار غلط از آوردههای رودخانهای و معادن شنوماسه در مسیر جاده هراز و محورهای منتهیبهآن با بیمبالاتی دستگاه متولی (سازمان صمت و سکوت معنیدار دستگاههای نظارتی سازمان حفاظت محیطزیست و سازمان منابعطبیعی و آبخیزداری کشور همراه بوده است). محمدنسب ادامه داد: متأسفانه پیامد اینوضعیت شوم باعث تخریب بدون برگشت کوه و طبیعت بکر منطقه نابودی حیات زیست رودخانه نابودی جنگلهای اطراف بهخاطر انتشار گردوغبار آلودگی مناطق مسکونی و گردشگری اطراف و ایجاد منظر زشت در مسیر جاده پرتردد هراز شده است. وی اضافه کرد: امروز طبق خروجی دستگاههای پایش آلودگی هوای سازمان محیطزیست کشور واقع در آمل آلودگی اینشهر بهخاطر ریزگردهای متصاعد شده از برداشتهای غیراستاندارد معادن جاده هراز بیش از تهران شد که با وجود استقرار اینشهر در مجاورت جنگلهای هیرکانی با حجم بالای تصفیه هوا، وجود بیشترین آمار سرطان کشور دراینشهر نشان از وخامت شرایط حاضر دارد. محمدنسب بااشارهبهاینکه عدم بازدارندگی اخطارهای اداره حفاظت محیطزیست شهرستان آمل بهدلیل عدمبرخورد قاطع دستگاه قضایی و بازدارنده نبودن احکام قضایی را یکی از دلایل مهم و بروز فسادهای مترتب از آن باعث شده که معدنداران متخلف بدوندرنظرگرفتن اخطارهای دستگاههای نظارتی به غارت طبیعت و مالاندوزی بیشتر که درآمدهای چندصدمیلیاردی در ماه را برای آنها بهدنبال دارد، مبادرت نمایند. وی اظهار کرد: مردم شهرستان آمل با وجود پیگیریها و اعتراض خود به ترکفعل دستگاههای متولی و نظارتی (صمت، سازمان حفاظت محیطزیست و منابعطبیعی) دیگر تحمل بیمبالاتی دستگاههای نظارتی داخل کشور را برای دستدرازی معدنداران متخلف به معادن که جزء انفال و متعلق به همه نسلهاست را نداشته و درصورت عدمتمکین معدنداران و متولیان دولتی به معدنکاری مسئولانه با شرایط ویژه به نمایندگان خود در تشکلهای مردمی این حق را خواهند داد که ازطریق مجامع بینالمللی به دفاع از خاک بهعنوان مادر طبیعت مبادرت ورزند. وی همچنین ضمن تأکید بر رعایت ضوابط توسط معدنداران، باطل کردن مجوز افراد خاطی باید در دستورکار دستگاههای نظارتی ازجمله اداره حفاظت محیطزیست و دستگاه قضایی قرار گیرد تا بازدارندگی لازم ایجاد شود، تأکید کرد: برداشت پلکانی و محدودکردن ارتفاع ترانشه به زیر ۱۰ متر (طبق شرایط، نصب غبارگیر و تجهیزات مربوطه و راهاندازی و بهرهبرداری از حوضچههای آرامش با تجهیزات مشابه و همچنین جمعآوری تجهیزات استحصال در فاصله ۱۵۰ متری از منتهیالیه بستر رودخانه مطابق ضوابط الزامی است). محمدی سرپرست اداره منابعطبیعی و آبخیزداری شهرستان آمل هم در گفتوگوی کوتاهی با ایسنا، اخذ مجوز فعالیت مشکوک معدن جدید در منطقه چلاو توسط این اداره را رد کرد و گفت: مسیر جدید ارتباطی که با مجوز این اداره به معدن جدید داده شده باشد، وجود ندارد. اینکه هرفردی بتواند درصورت مخالفت متولیان صدور مجوز در استانها، اقدام به اخذ مجوز درهرزمینهای باتوسلبه دیوان عدالت اداری کند، موضوعی تأملبرانگیز است که فضا را برای هرگونه سوءاستفاده در استانی مازندران که با کمبود زمین و مشکل اشتغال دستبهگریبان است، فراهم خواهد کرد. ایسنا