موتورلانس؛ مؤثرتر از آمبولانس در کلانشهرها
سمانه زینالعابدین: ترافیک سنگین و درکنارش کمبود پایگاههای اورژانس، خدمات فوریتهای پزشکی کلانشهرها را با چالش جدی مواجه کرده است؛ آمبولانسها در ترافیک گرفتار میشوند و پایگاههای امدادرسانی کافی نیستند؛ حالا موتورلانس بهعنوان راهکار سریع از دهه ۸۰ وارد میدان شده است، مسئولان اورژانس میگویند بهترین تکنسینهای اورژانس با موتور به بالین مصدومان حاضر میشوند. تهران، کلانشهری با بیش از نهمیلیوننفر جمعیت و میلیونها تردد روزانه، سالهاست با معضلات ساختاری در حوزههای سلامت، حملونقل و خدمات اضطراری مواجه است؛ معضلاتی که هریکازآنها میتواند بهتنهایی تهدیدی جدی برای جان شهروندان باشد، در میان این مشکلات، خدمات فوریتهای پزشکی یا همان اورژانس، نقشی حیاتی و بیجایگزین ایفا میکند. اورژانسی که باید در سریعترین زمان ممکن خود را به بیمار یا مصدوم برساند، امروز در تهران و دیگر کلانشهرها بیش از هر زمان دیگری با موانعی دستوپنجه نرم میکند که مستقیماً بر کارایی و اثربخشی آن تأثیر گذاشته است، یکی از بزرگترین چالشها، ترافیک مزمن و فلجکننده پایتخت است؛ وضعیتی که نهتنها زندگی روزمره مردم را مختل کرده، بلکه کار امدادگران و کارکنان اورژانس را نیز سختتر از همیشه کرده است. خودروهای آمبولانس در بسیاری از مناطق شهر، بهویژه در ساعات اوج ترافیک، عملاً در تله سنگینی از خودروها گرفتار میشوند و قادر نیستند بهموقع به محل حادثه یا بیماران برسند. این تأخیرها، بهگفته مسئولان اورژانس، گاه باعث مرگ مصدومان یا وخیمترشدن وضعیت سلامتی آنان میشود؛ موضوعی که نمیتوان با سادهانگاری از کنار آن گذشت. در کنار معضل ترافیک، کمبود شدید پایگاههای اورژانس در پایتخت، دومین مانع جدی پیشروی خدماترسانی مؤثر اورژانس است. براساس استانداردهای ملی، شهری با وسعت و جمعیت تهران باید اقلاً ۴۶۰ پایگاه فعال اورژانس داشته باشد، اما آمارهای رسمی از فاصله قابلتوجه میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب خبر میدهند. آمارهای اعلامشده نشان نصف این نیاز در تهران فعال است، بالابودن قیمت زمین، محدودیت بودجه و پیچیدگیهای مربوط به تخصیص زمینهای مناسب برای احداث پایگاه، از جمله دلایل این عقبماندگی است. این درحالی است که با افزایش جمعیت، بالارفتن سن شهروندان و پیچیدهترشدن بافت شهری، نیاز به حضور گستردهتر و سریعتر اورژانس در نقاط مختلف تهران روزبهروز بیشتر میشود. درچنینشرایطی، مسئولان سازمان اورژانس کشور بهفکر راهکارهای جایگزین و کمهزینهتری برای افزایش سرعت پاسخ به حوادث افتادهاند؛ ازجمله استفاده از موتورسیکلتهای اورژانس یا همان موتورلانسها. این وسایل، با توانایی عبور از ترافیک و رسیدن سریعتر به محل حادثه، میتوانند تاحدزیادی جایگزین مأموریتهای سبک آمبولانسها شوند و خدمات اولیه را به بیماران ارائه دهند. تجربه استفاده از موتورلانس در کشورهای پیشرفته نیز این ایده را تأیید میکند؛ جاییکه در کلانشهرهایی مشابه تهران، موتورهای اورژانس سهم بالایی در کاهش زمان واکنش و افزایش کیفیت خدماترسانی داشتهاند. ازسویدیگر، ناوگان آمبولانس کشور نیز با مشکل فرسودگی و محدودیت تعداد روبهرو است. باوجود تلاشهای صورتگرفته برای تأمیناعتبارات نوسازی این ناوگان، هنوز بسیاری از خودروهای فعال در خطوط اورژانس کشور از استانداردهای روز فاصله دارند. اینمسئله نهتنها ایمنی بیماران و کارکنان را بهخطر میاندازد، بلکه در بلندمدت هزینههای تعمیر و نگهداری را نیز افزایش میدهد. باتوجهبه اهمیت موضوع، در گفتوگویی با معاون عملیات سازمان اورژانس کشور، به بررسی وضعیت موتورلانسها پرداختیم. محمد سرور درباره موتورلانس (موتورآمبولانس) گفت: اورژانس کشور دارای ۴۲۰ موتورلانس است که ۲۰۰دستگاه آنها در تهران خدمترسانی میکند. توسعه موتورلانسها یکی از مهمترین راهبردهای ما برای مقابله با ترافیک و کمبود پایگاههای اورژانس است. یکی از چالشهای اساسی ما، ترافیک سنگین کلانشهرها و بافت سنتی در برخی از شهرها است. وی افزود: این ترافیک در بسیاری از ساعات شبانهروز باعث میشود آمبولانسها نتوانند بهموقع به بالین مصدومان برسند. چنین تأخیری گاهی بهقیمت جان اینافراد تمام میشود، بهویژه در ساعات اوج ترافیک که خدمات اورژانس بهشدت کند میشود. براساس استانداردهای موجود، تهران به حدود ۴۶۰ پایگاه اورژانس نیاز دارد؛ اما بهدلیل قیمت بالای زمین و کمبود منابع مالی، تعداد پایگاههای فعال بسیارکمتر از اینعدد است. تهیه زمین و ساخت پایگاه در تهران، باتوجهبه شرایط اقتصادی و شهری، یکی از موانع جدی ما است. اینموضوع در شورایعالی سلامت هم مطرح شده، ولی همچنان روند ساخت بسیارکند است. وی درباره زمان استاندارد رسیدن آمبولانس به بالین بیماران در مناطق مختلف کشور توضیح داد: آمبولانس در شهرهای کوچک طبق استاندارد جهانی باید طی هشتدقیقه به مقصد یا بالین بیمار برسد، در شهرهای بزرگ ۱۰دقیقهای و در کلانشهرها هم باید ۱۲دقیقهای برسد اما بهدلیل کمبود آمبولانس، کمبود منابع انسانی و ترافیک سنگین کلانشهرها در مواردی از این میانگین زمانبندی عقب میمانیم. سرور افزود: بنابراین ما بهصورت جدی روی استفاده از موتورسیکلتهای اورژانس یا همان موتورلانسها تمرکز کردهایم. این وسایل درمقایسهبا آمبولانسها، میتوانند زودتر از ترافیک عبور کنند و خود را به محل حادثه برسانند. در بسیاریازمواقع، بااستفادهاز این موتورها میتوان خدمات اولیه درمانی را به بیمار ارائه کرد و نیازی به انتقال فوری با آمبولانس نیست. معاون عملیات سازمان اورژانس کشور دراینباره بااشارهبه بهکارگیری تکنسینهای ماهر برای این موتورلانسها گفت: سازمان اورژانس کشور از کارکنان ماهر خود دراینخصوص استفاده میکند که تمام نیازهای بیمار را رفع کند. موتورلانس یکی از طرحهایی مؤثر در حوزه امدادونجات بیماران است که اولینبار در سال ۱۳۹۵ و بهصورت آزمایشی در کلانشهر تهران اجرایی شد و گسترش یافت. وقتی آثار مثبت این فرآیند نمایان شد. ایرنا