پتروشیمی در نقطه بقا و رقابتپذیری
مینا افشاری ترک: صنعت پتروشیمی امروز در نقطهای ایستاده که بقا و رقابتپذیریاش به تصمیمات بزرگ گره خورده است؛ از خصوصیسازی واقعی و تضمین پایدار خوراک تا تأمین مالی نوین و جهش دیجیتال. بدون این اصلاحات و تغییرات ساختاری در انرژی، مالیات و سرمایهگذاری، عبور از چالشهای فعلی دشوار خواهد بود. در تازهترین دور نشستهای دورهای مدیران عامل شرکتهای تولیدی صنایع پتروشیمی با مسئولان وزارت نفت، مجموعهای از محورهای کلیدی برای آینده این صنعت استراتژیک موردبحثوبررسی قرار گرفت. ایننشستها که بهعنوان یک مجرای گفتوگو و چانهزنی میان بخش دولتی، خصوصی و نهادهای سیاستگذار در حوزه پتروشیمی شناخته میشود، باردیگر بر نیاز به ایجاد تحولاتی بنیادین در سیاستگذاری و اجرا تأکید کرد. طبق مباحث مطرحشده، صنعت پتروشیمی ایران که از مرحله اولین رشد عبور کرده و به نقطه بلوغ رسیده، با چند ضرورت اساسی مواجه است. خصوصیسازی واقعی با انتقال مالکیت و مدیریت به بخش خصوصی توانمند و برنامهمحور، در صدر این الزامات قرار دارد. مدیران تأکید کردند اینروند باید با پرهیز از تکرار تجربههای ناقص گذشته و برمبنای نقشهراه جامع دنبال شود. تأمین پایدار و متنوع خوراک، بهویژه گاز و مایعات، از دیگر دغدغههای اصلی بود که حاضران بر آن تأکید کردند. اینمهم نیازمند قراردادهای بلندمدت و توسعه میادین جدید است تا امنیت زنجیره تولید حفظ شود. درکنارآن، ایجاد سازوکارهای نوین تأمین مالی پایدار، چه در سطح داخلی و چه خارجی، بهعنوان شرط استمرار پروژههای توسعهای مطرح شد؛ پیشنهادی چون تشکیل صندوقهای مشترک توسعه برای پشتیبانی از سرمایهگذاریها نیز درهمینراستا بود. تحول دیجیتال و هوشمندسازی، همگام با روندهای جهانی و انقلاب صنعتی پنجم، دیگر محوری بود که مورداجماع قرار گرفت. بهاعتقاد مدیران، اینرویکرد نهتنها بهرهوری را افزایش میدهد بلکه جایگاه رقابتی ایران در بازارهای منطقهای و جهانی را تقویت خواهد کرد. بحث مدیریت و تخصیص بهینه منابع انرژی بهویژه گاز، برای صنایع با ارزشافزوده بالاتر و رفع مشکلات ساختاری و فرسودگی بخشی از تأسیسات، از جمله موضوعاتی بود که وزارت نفت درایننشست بر پیگیری آنها تأکید داشت. اصلاحات در حوزه قوانین، مالیات، تأمین ارز و پایداری انرژی نیز بهعنوان شروط لازم برای رشد پایدار صنعت برشمرده شد. محمد شریعتمداری مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیجفارس در سیوسومین نشست مدیران عامل شرکتهای تولیدی صنایع پتروشیمی، تنها راه توسعه صنعت پتروشیمی ایران را خصوصیسازی واقعی دانست و گفت: اگر این صنعت کامل به بخش خصوصی واقعی واگذار شود، بسیاری از چالش امروز برطرف میشود. شریعتمداری باتأکیدبر مشکلات پیشروی صنعت اظهار کرد: نخستین چالش صنعت پتروشیمی در سطح راهبردی، نبود نقشهراه یکپارچه است. تاریخچه صنعت پتروشیمی نشان میدهد اقدامهای گذشته، بهویژه در حوزه خصوصیسازی اگرچه در ذات خود اقدامی مثبت بود، بهدلیل نبود تدبیر و برنامهریزی صحیح، پیامدهای نامطلوبی بههمراه داشته است. وی بابیاناینکه امروز جهان بهسمت گام پنجم صنعتی حرکت میکند و تغییرات بزرگی در شیوه مصرف و الگوهای توسعه صنعتی درحالشکلگیری است، گفت: اگر صنعت پتروشیمی ایران با این تحولات همراه نشود، بخش بزرگی از ظرفیت آن بلااستفاده میماند. افزونبرآن آینده صنعت باید طبق واقعیات جهانی و نیازهای آینده طراحی شود. مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیجفارس باتأکیدبراینکه تنها راه توسعه صنعت پتروشیمی ایران خصوصیسازی واقعی است، یادآور شد: اگر این صنعت کامل به بخش خصوصی واقعی واگذار شود، بسیاری از مشکلات امروز برطرف میشود، اما اینبار باید این واگذاری با تدبیر و براساس یک برنامه صحیح و جامع انجام شود. شریعتمداری بااشارهبه چالشهای اساسی صنعت پتروشیمی افزود: یکی از نگرانیهای جدی بحران خوراک در آینده نزدیک است. امروز واحدهای پتروشیمی، بهویژه در مجموعه خلیجفارس، بیشترین سودآوری را دارند، اما اگر قراردادهای بلندمدت خرید خوراک تضمین نشود و برای متنوعسازی منابع خوراک برنامهریزی صورت نگیرد، این مزیت بهسرعت از دست خواهد رفت. وی بابیاناینکه مدیریت منابع و محدودیت منابع مالی نیز بهطور مستقیم آینده صنعت را تهدید میکند، اظهار کرد: اگر منابع مالی داخلی و خارجی موردنیاز برای توسعه صنعت تأمین نشود، بدونتردید با بحرانهای جدی مواجه میشویم. امروز باید سازوکاری ایجاد شود که تأمین مالی صنعت پتروشیمی بهصورت پایدار و کارآمد تضمین شود. سید جعفر هاشمی مدیرعامل هلدینگ نفت و گاز پارسیان نیز در همین نشست سهم صنعت پتروشیمی در اقتصاد کشور را مهم دانست و بر تأمین خوراک پایدار این صنعت بهرهور تأکید کرد. هاشمی بااشارهبه اهمیت صنعت پتروشیمی در اقتصاد ملی اظهار کرد: براساس آمار رسمی بانک مرکزی، حجم تولید ناخالص داخلی کشور نزدیک به ۲۹۴ میلیارددلار است که ازاینمقدار صنعت پتروشیمی حدود ۵ درصد سهم مستقیم در اقتصاد ایران دارد. وی بااشارهبه سهم صنعت پتروشیمی در اقتصادهای جهان افزود: سهم این صنعت در اقتصاد ملی چین ششدرصد، آلمان ۳.۴درصد، برزیل ۴.۴درصد و در بسیاری از کشورها کمتر از پنجدرصد است؛ پس ایران پس از چین، دومین کشوری است که بالاترین سهم صنعت پتروشیمی را در اقتصاد ملی خود دارد و اینموضوع اهمیت این صنعت را در کشور نشان میدهد. مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارسیان باتأکیدبر موضوع مصرف گاز در کشور گفت: در ۲۰۲۳ حدود ۲۷۷میلیاردمترمکعب گاز در ایران مصرف شد که ایران را به چهارمین مصرفکننده بزرگ گاز در جهان تبدیل میکند. ایرنا