نسل جدید تعاونیها در راه محلهها
ندا خسروشاهی: تا چندوقتدیگر تعاونیها با «شکلی متفاوتتر» به محلهها راه مییابند و به تأمین مایحتاج و نیازهای اساسی مردم و حمایت از کسب و کارهای خرد و خانگی میپردازند. ارائه مشاورههای اجتماعی و آموزشی، ارائه خدمات اضطراری در شرایط بحرانی، مرمت بافتهای فرسوده و تاریخی و توسعه گردشگری سلامت، از جمله مأموریتهایی است که قرار است «تعاونیهای محله یار» دنبال کنند. تعاونیها بنگاههای کوچک اقتصادی هستند که مستقیماً یا غیرمستقیم در تولید ملی، کارآفرینی و جذب نیروی کار با افراد جامعه مشارکت دارند. واحدها مالکیت مستقلی دارند و بهعنوان سازمانهای مردمی ازسوی خود اعضا و با اختیار کامل آنها تشکیل و طبق اصول بینالمللی تعاون اداره میشوند. ازآنجاکه تعاونیها در فرآیند رشد و تعالی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه تأثیر بسزا دارند، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گسترده به آن پرداخته شده است. در اصل ۴۴ قانون اساسی تعاونیها موردتأکید قرار گرفتهاند و مشخصاً بهعنوان یکی از بخشهای سهگانه نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران معرفی شدهاند. از بارزترین ویژگی تعاونیها ایناستکه هزینهها را کاهش داده و به توزیع عادلانه درآمد، رفع بیکاری و خلق فرصتهای شغلی کمک میکنند. طبق سیاستهای کلی اصل ۴۴؛ دولت در بخش تعاون بااستفادهاز روشهایی مانند تخفیف مالیاتی، ارائه تسهیلات اعتباری، حمایت ازطریق مؤسسات مالی و اقدام مؤثر برای کارآفرینی مولد، زمینه را برای فعالیتهای اقتصادی در خصوصیسازی گسترش میدهد. تعاونیها ظرفیتهای بسیاری در حوزههای مختلف دارند و میتوانند در بخشهای مختلف کشاورزی، صنعت، خدمات و تجارت و در گرایشهای مسکن، عمران، آموزش، بهداشتودرمان، اعتبار، محلات، گردشگری و صنایعدستی فعالیت کنند. طبق آمارهای وزارت تعاون؛ ۲۳۵هزار تعاونی در کشور بهثبت رسیده که ازاینتعداد ۱۰۵هزار تعاونی فعال و ۵۴درصد این تعاونیها در بخشهای تولیدی مشغول فعالیتاند. یعقوب رستمی مالخلیفه؛ معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی چندیقبل در سخنرانی پیش از خطبههای نمازجمعه تهران که بهمناسبت هفته تعاون صورت گرفت، از آغاز طرحهایی برای ایجاد تعاونیهای «محلهیار» خبر داد و گفت: اساسنامه و دستورالعمل تعاونیها تدوین شده و فرآیند شناسایی محلهها درجریان است. هدف طرح، بررسی، شناسایی و حل مسائل بهوسیله خود مردم است و معتقدیم نقشآفرینی مردم ازطریق نهاد مدنی تعاون، بهترین الگو برای توسعه است. وی در مراسم رونمایی از اولین تعاونی محلی طرح سلام که با حضور وزیر تعاون و رئیس سازمان بهزیستی در منطقه ۴ تهران برگزار شد، گفت: بعد از تأکید رئیسجمهور مبنیبر ضرورت مشارکت محلات در حل مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، بهزیستی پیشقدم شد و طرح سلام را بهاجرا گذاشت. بررسیهای ما نشان داد که میتوان محلات را در قالب تعاونیها سازماندهی کرد تا مردم با تشکیل مجموعههای محلی در حوزههای آموزشی، اجتماعی و اقتصادی مشارکت کنند. تعاونیهای محلهیار که قرار است با همکاری بهزیستی ایجاد شوند، با عضویت ساکنان، شاغلان، اصناف و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی مستقر در محلهها تشکیل میشوند و هدف اصلی آنها تحکیم مشارکت عمومی، تأمین نیازهای مشترک اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کمک به تحقق عدالت اجتماعی خواهد بود. بهزاد سامدلیری؛ مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی تهران در مراسم آغاز طرح سلامت اجتماعی محلهمحور به تشریح اهداف تأسیس تعاونیهای محلهیار پرداخت و گفت: یکی از مهمترین محورهای فعالیت این تعاونیها، تأمین کالاهای اساسی محلات، حمایت از کسبوکارهای خرد و خانگی، ارائه مشاورههای اجتماعی و آموزشی، مرمت بافتهای فرسوده و تاریخی، جمعآوری و بازیافت زباله، ارائه خدمات اضطراری در شرایط بحرانی، حمایت از سالمندان و کودکان و توسعه گردشگری سلامت است. وی به جزئیات بیشتر از طرح پرداخت و گفت: اینطرح با تمرکز بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی ساکنان، زمینه ارتقای کیفیت زندگی شهری را فراهم میکند و تعاونیها با همکاری مراکز مشاوره، بهداشتودرمان میتوانند دراینحوزه نقش جدی ایفا کنند. بهگفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی تهران؛ وزارت تعاون با حمایتهای مالی، آموزشی و مشاورهای و ایجاد هماهنگی میان دستگاهها از اینطرح پشتیبانی میکند تا تعاونیهای «محلهیار» بهعنوان بازوی اجرایی دولت در توسعه محلات و افزایش رفاه اجتماعی فعالیت کنند. دراینرابطه ولیالله صالحی؛ فعال کارگری بااشارهبه تأثیر راهاندازی تعاونیهای مصرف در معیشت خانوارهای کارگری میگوید: بعدازانقلاب تعاونیهای مصرف محلی گسترش یافتند. تعاونیها تمام کالاهای اساسی، مایحتاج و ارزاق عمومی مردم را با قیمت مناسب تهیه کرده و دراختیار مردم قرار میدادند و نقش مؤثری در معیشت مردم بهویژه کارگران داشتند. وی باتأکیدبر لزوم راهاندازی تعاونی محلات و محلهمحور میگوید: باتوجهبه شرایط اقتصادی حاضر وجود این تعاونیها در محلات بهجهت رفع دغدغهها و تأمین نیاز مردم ضروری است لذا باید مکانهایی دراختیار گذاشته شود که هزینه بالا نداشته و فرایند از تولید به مصرف را دنبال کند و مردم در تعاونیهای محلات و محلهمحور سهامدار باشند. اکنون برای ثبت تعاونیهای محلی نیازی به حضور فیزیکی در ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیست و تمام مراحل ازطریق سامانه جامع هوشمند بخش تعاون ظرف یکروز انجام میشود افراد صرفاً جهت دریافت موافقت اصولی نهایی باید به ادارات تعاون مراجعه کنند. پیشتر در ۱۴۰۰ طرح توسعه و تحول اجتماعمحور در ۲۰۲۰ محله کمتربرخوردار با چشمانداز تبدیل محلات کمتربرخوردار به محلاتی توانمند و کارآمد با همکاری کمیته امداد امام(ره)، سازمان بهزیستی، هلالاحمر، اوقاف و امور خیریه، شهرداری تهران، ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) و دیگر مجموعههای دولتی و عمومی بهجریان افتاد. توانمندسازی محلات کمبرخوردار اهداف گستردهای را دنبال میکرد.ایسنا