نگاهی به میراث تماشاییِ «رابرت ردفورد»
«رابرت ردفورد» اسطوره هالیوود؛ چندیپیش در سن ۸۹سالگی درگذشت و میراث گرانبهایی را از فیلمهایی که درطول ۵۰سال فعالیتش در سینما بازی کرد، برای ما بهجای گذاشت. او کارش را با تلویزیون آغاز کرد و در یکی از قسمتهای مجموعه «منطقه نیمهروشن» درخشید و بعد از شهرت در برادوی با ورود به سینما به یکی از بزرگترین ستارههای تاریخ سینما تبدیل شد. کارنامه بازیگری او شامل دو فیلم برجسته با «پل نیومن» است: «بوچ کسیدی و ساندنس کید» و «نیش» و همچنین چند همکاری منحصربهفرد با «سیدنی پولاک» درطول فعالیتش دارد. درادامه، درباره بهترین فیلمها و بازیهای این بازیگر بزرگ سینما میخوانید.
تکتم نوبخت: «ردفورد» جایزه انجمن منتقدان فیلم نیویورک را بهعنوان بهترین بازیگر برای «همهچیز از دست رفته است» که تنها بازیگر آن است، دریافت کرد. این فیلم که بخش عمده آن بدون دیالوگ است، داستان مردی مسن را روایت میکند که در دریا گم شده است و برای زندهماندن تقلا میکند. موضوع «بقا» مضمون موردعلاقه «ردفورد» است که در شاهکار او در مقام کارگردان باعنوان «مردم معمولی» در سال ۱۹۸۰ زمینهساز روایت شد. «رابرت ردفورد» بهعنوان تنها بازیگر این فیلم نظرات مثبت زیادی را ازسوی منتقدان دریافت کرد و موفقیتهای اولیه او در انجمنهای منتقدان و همینطور گلدنگلوب بهنظر میرسید که نویدبخش نامزدی اسکار باشد اما این اتفاق برخلاف تصور همه رخ نداد. «خارج از آفریقا» همچنان بهعنوان فیلمی موردبحث در کارنامه «ردفورد» باقی مانده است. درحالیکه این فیلم در اسکار ۱۹۸۵ هفت جایزه؛ ازجمله جایزه بهترین فیلم را برد، بازی «رابرت ردفورد» نقدهای متفاوتی دریافت کرد و بهاندازه «مریل استریپ» تحسین نشد. بااینکه این فیلم توسط همکار دیرینه ردفورد؛ «سیدنی پولاک» ساخته شده و برای او درنظر گرفته شده بود، درنهایت این «مریل استریپ» بود که با بازی مثالزدنیاش فیلم را ازآنخودش کرد و یکی از تحسینشدهترین نقشآفرینیهایش را ارائه داد. با وجود نقدهای متفاوت از بازی «ردفورد»، فیلم «خارج از آفریقا» همچنان یکی از مهمترین آثار اوست و یک دستاورد بصری درخشان از «پولاک» محسوب میشود. او در «استعداد ذاتی» بهکارگردانی «بری لوینسون»؛ نقش «روی هابز» را بازی میکند که یک بازیکن جوان بیسبال است که بعد از مصدومشدن در یک حادثه عجیب به زادگاه و عشق دوران کودکیاش (با بازی «گلن کلوز» که برای بازی درایننقش نامزد جایزه اسکار شد) بازمیگردد. «ردفورد» دراینفیلم واقعاً دلنشین است و از جذبه ستارهبودنش بهخوبی برای ایفای نقش «هابزِ» مرموز استفاده میکند. بعضی منتقدان از استفاده زیاد عناصر رازآمیز در فضاسازی فیلم انتقاد کردهاند؛ اما بهلطف بازی درخشان «ردفورد» و گروه بازیگران برجسته مثل «رابرت دووال»، «گلن کلوز»، «کیم بسینگر»، «باربارا هرشی»، «ریچارد فارنزورث» و «مایکل مدسن»، فیلم «استعداد ذاتی» همچنان اثری ماندگار بهشمار میآید. «بروبیکر» فیلمی در ژانر زندان بهکارگردانی «استوارت روزنبرگ» که «ردفورد» در آن نقش «هنری بروبیکر» را بازی میکند که به ریاست زندانی مخوف منصوب میشود و قوانین غیرانسانی و وحشیانه آنرا مورد تجدیدنظر قرار میدهد. این فیلم که در پنجاهوسومین جوایز اسکار برنده بهترین فیلمنامه غیراقتباسی شد، هم در نگاه منتقدان و هم ازنظر مالی موفقیتهای چشمگیری بهدست آورد. «بروبیکر» همچنین «مورگان فریمن» را در یکی از نخستین نقشهای مهم سینماییاش بهنمایش میگذارد. «ردفورد» در فیلم «همه مردان رئیسجمهور» بههمراه «داستین هافمن» نقش «باب وودوارد» و «کارل برنستین»؛ دو خبرنگار جسور و مشهور واشنگتنپست را بازی میکنند که تقلب انتخاباتی واترگیت را که منجر به سقوط «ریچارد نیکسون» شد را فاش کردند. این فیلم در کنار «سهروز کرکس» از مهمترین فیلمهای آمریکای دهه ۷۰ است که با مضمون رسوایی واترگیت ساخته شده و کارگردان بزرگی همچون «آلن جی پاکولا» را پشت خود دارد. «ردفورد» در نقش «باب وودوارد»، به درخشانترین شکل، عزم مصمم این روزنامهنگار جوان برای کشف پشتپردهای که در دولت «نیکسون» میگذرد را بهتصویر میکشد. «همه مردان رئیسجمهور» نامزد هشت جایزه اسکار شد که توانست چهار جایزه را ازآنخودش کند. «سهروز کرکس» یکی از مهمترین فیلمهای آمریکای دهه 70 که به «عصر پارانویا» شهرت دارد، است و اختناق و وحشت بعد از رسوایی واترگیت را با جزئیات تمام بازسازی میکند؛ همانطورکه در آغاز آن میبینیم «رابرت ردفورد» به محل کارش میرود و با صحنه قتل وحشیانه همکارانش مواجه میشود. «سیدنی پولاک» دراینفیلم با بازی تأثیرگذار و متناسب «ردفورد» بهخوبی حس بیاعتمادی مردم آمریکا نسبت به دولت را بازنمایی میکند. «ردفورد» دراینفیلم مرکز عاطفی داستان است و در کنار «فی داناوی» یک بازی بهیادماندنی را بهنمایش میگذارد. در «والدو پپر بزرگ» نیز «ردفورد» در اوج دوران ستارهبودنش دوباره با «جورج روی هیل» همکاری میکند و در نقش یک خلبان کاریزماتیک در جنگ جهانی اول ظاهر میشود که نمیتواند درطول جنگ در نبردهای هوایی شرکت کند و درنهایت با ازدستدادن اینفرصت کنار میآید و به خلبان نمایشهای هوایی تبدیل میشود. «والدو پپر بزرگ» البته یکی از اولین نقشآفرینیهای «سوزان ساراندون» را بهنمایش میگذارد که سرنوشت تراژیک شخصیت او در فیلم یکی از بخشهای بهیادماندنی و تکاندهنده داستان است. «نیش» که برنده اسکار بهترین فیلم شد، تنها نامزدی اسکار بازیگری «ردفورد» را برای او بهارمغان آورد. این فیلم طبق داستان واقعی دو کلاهبردار حرفهای («پل نیومن» و «رابرت ردفورد») است که برای سرکیسهکردن یک رئیس مافیا (رابرت شاو) برنامهریزی میکنند. درایناثر «جورج روی هیل» دوباره «پل نیومن» و «رابرت ردفورد» باهم همکاری میکنند؛ کسانیکه چندسال قبلازآن با همکاری در «بوچ کسیدی و ساندنس کید» موفقیت بزرگی کسب کرده بودند. «ردفورد» در «نیش» جذاب، دوستداشتنی و همدلی برانگیز است همانطورکه «پل نیومن». بااینحال «نیومن» اما درآنسال احتمالاً بهخاطر انتقادهای زیادش در سالهای گذشته از آکادمی اسکار، در فهرست نامزدهای بهترین بازیگر مرد نبود. «آنطورکه بودیم» یک درام عاشقانه ساخته «سیدنی پولاک» با بازی «باربارا استرایسند» و «ردفورد» است و بااینکه «استرایسند» بیشتر صحنههای مهم و دراماتیک این فیلم را ازآنخودش میکند اما «ردفورد» با نقش «هابل گاردنر» دراینفیلم توانست جایگاهش را بهعنوان نماد جذابیت و شمایل یک جوان کاریزماتیک در دهه 70 تثبیت کند. «استرایسند» دراینفیلم نقش «کتی»؛ دانشجوی فعال سیاسی را بازی میکند که عاشق همکلاسیاش «ردفورد» که یک نویسنده جاهطلب و بهظاهر بدون نقص است، میشود. «پولاک» داستان ازدواج و جدایی این زوج را در پسزمینهای از دوره مککارتی و فضای آمریکای دهه ۵۰ دراماتیزه میکند. «جرمایا جانسون» اولین همکاری «ردفورد» با «پولاک» است که شخصاً همیشه از آن بهعنوان یکی از شخصیترین و محبوبترین فیلمهایش یاد میکرد. این فیلم بر شخصیتهای منزوی و تکافتاده موردعلاقه «ردفورد» و «پولاک» تمرکز دارد. او دراینفیلم نقش یک کهنهسرباز جنگی در دهه ۱۸۰۰ را بازی میکند که زندگیای بهعنوان یک شکارچی در کوههای راکی را انتخاب میکند. بخش زیادی از فیلم در ملک شخصی «ردفورد» فیلمبرداری شد که بعدها وقتی او جشنواره ساندنس را در آنجا تأسیس کرد، به بخش مهمی از صنعت فیلمسازی تبدیل شد. «نامزد» فیلمی در ژانر کمدی و درام ساخته «مایکل ریچی» با بازی «ردفورد»، «پیتر بویل» و «ملوین داگلاس» است که از زمان خودش جلوتر بود و «ردفورد» در آن نقش «بیل مگی»؛ یک وکیل جوان دموکرات را بازی میکند که بعدازاینکه کسی از حزب دموکرات کالیفرنیا حاضر بهرقابتبا نامزد حزب جمهوریخواه نمیشود، خودش برای انتخابات کاندید میشود. «ردفورد» از کاریزمای ذاتی و جذابیتش برای تصویرسازی این شخصیت استفاده میکند و «بیل مگی» را بهعنوان نامزد انتخاباتی که رفتهرفته برای مردم محبوبتر و دوستداشتنیتر میشود بهبهترینشکل بهتصویر میکشد. «ردفورد» وقتی با «پل نیومن» همراه شد تا نقش «ساندنس کید» را در کنار او در فیلم مهم و پرفروش «بوچ کسیدی و ساندنس کید» بازی کند، تاریخساز سینما شد. این فیلم بهکارگردانی «جورج روی هیل» که پرفروشترین اثر سال ۱۹۶۹ بود، چهار جایزه اسکار برای بهترین فیلمنامه، بهترین فیلمبرداری، بهترین موسیقی متن و بهترین ترانه اصلی دریافت کرد و همچنین نامزد بهترین فیلم شد. هرچند درکمالناباوری این دو ستاره برای بهترین بازیگر مرد نامزد اسکار نشدند اما تصویرسازی که آنها از این دو شخصیت با موقعیتها و دیالوگهای خندهدار و جذاب ارائه دادند، «بوچ و ساندنس» را به یکی از محبوبترین زوجهای سینمایی در تاریخ سینما بدل کرد. «پابرهنه در پارک» اغلب بهعنوان بهترین نقشآفرینی «ردفورد» شناخته میشود که مسیر او در سینما تا ستارهشدن هموار کرد. «ردفورد» قبل از ساخت این فیلم، در نقش «پل براتر» در اجرای نمایشنامه «پابرهنه در پارک» که در برادوی بر روی صحنه رفت.فیلیمو