«بانمسیتی» چابهار؛ غارهای سهگانه بکر و مرموز
غارهای سهگانه «تیس» یا «بانمسیتی» در روستای «تیس» (توابع «چابهار») واقع شدهاند. روستای «تیس» در ۱۰کیلومتری شمالغربی «چابهار» و ضلع شرقی منطقه آزاد تجاری قرار دارد. پیشینه اینروستا به بیش از 2500سالپیش و دوران «هخامنشیان» بازمیگردد. باتوجهبه نشانههای تاریخی میتوان گفت؛ مردم اینمنطقه پیرو دین زرتشت بودهاند. در اسناد و نوشتههای مربوط به لشکرکشی «اسکندر مقدونی» به ایران، از اینروستا باعنوان «تیز» نام برده شده. تاریخنویسان دوره اسلامی، از اینمنطقه بهعنوان بندر «تزیا» یا «تسی» و «مرکز تجارت شکر ایالات مکران و گندم سیستان» نام بردهاند. غارها با نام «بانو مستی» نیز شناخته میشوند. مردم بومی منطقه اینمجموعه را بیشتر با نام «بانو مسیتی» میشناسند؛ اما روی تابلو اطلاعات غار نام «معبد بانمسیتی» درج شده. «بان» در زبان بلوچی بهمعنای «فرد صالح و خداپرست»؛ و «مسیتی» بهمعنای «معبد و محل پرستش» است. برخی از بومیان منطقه اعتقاد دارند این غارها محل زندگی و عبادت بانویی صالح و مورداحترام اهالی روستا بهنام «بانو مسیتی» بوده و مقبره میان یکی از غارها محل دفن اوست؛ البته روی قبر هیچ نشانهای مبنیبر صحت داستان وجود ندارد. غارهای «تیس» در دامنه کوه؛ حدود ۲۵متر بالاتر از جاده و در ضلع شمالی روستای «تیس» قرار دارند. غارها ازنظر نوع ساختار و کاربرد جالبتوجه بهنظر میرسند. غار مرکزی و شرقی قابلدسترسی و بازدید است؛ اما غار غربی بهدلیل ریزش کوه مسدود شده و دردسترس نیست. این غارها شامل دو غار مصنوعی یا دستکند و یک غار طبیعی هستند. شواهد موجود نشان میدهند غارهای سهگانه محل پرستش یا ذبح بودهاند و کل قسمت جلویی هر سه غار، سکویی برای انجام اعمال مذهبی یا آیینی دارند. بهنظر میرسد غار اول برای تدفین و غار غربی برای زیارت و پرستش کاربرد داشته است. غار اول بهصورت نیمدایره است. غار دوم مصنوعی و دستکند است. غار سوم سمت چپ و ۵۰متری غار اصلیست؛ دستساز بوده و با دهانهای بهطول قوس ۲۰متر، یک حفره و یک تالار بزرگ دارد و گمان میرود که به جایی در دل کوه متصل باشد. ایرنا