کلاف سر‌در‌گم کشته‌شدن حیوانات در قفس
چندی‌پیش بود که خبر تلف‌شدن یک ببر ماده به‌دست ببر نر، در رسانه‌ها منتشر شد و باردیگر پارک ارم را در صدر رسانه‌ها قرار داد. ببر سفید ماده که به آن «کوئین» می‌گفتند، در نیمه‌شب یک‌شنبه ۹ آذرماه ۹۹ توسط ببر نر مجروح و ۱۴ آذرماه، خبر مرگ آن به سازمان دامپزشکی و محیط زیست اعلام شد. درپی انتشار این اخبار، برای یافتن پاسخ دقیق از علت مرگ این ببر سفید، به‌سمت باغ‌وحش ارم حرکت کردیم. پس از هماهنگی‌های بسیار با حراست این‌مجموعه موفق به ورود به باغ‌وحش ارم شدیم ...
پیش‌ازاین در تاریخ ۱۴ آذرماه فاطمه برنا (رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان تهران) درباره علت مرگ ببر سفید باغ‌وحش ارم گفته بود: «متأسفانه این ببر ماده، در باغ‌وحش ارم تلف شده و اقدامات درمانی در چندروزگذشته برای مداوای آن نتیجه‌ای در برنداشته است». او تصریح کرد: «طبق گزارش اولیه ارسالی باغ‌وحش به محیط زیست؛ این ماده‌ببر به‌علت پارگی کامل نای و پارگی طولی مری و خفگی دراثر پنومونی استنشاقی به‌دلیل صدمه فیزیکی نزاع با ببر نر تلف شد». او بابیان‌اینکه در آخرین بازدید دوره‌ای کارشناسان این اداره از باغ‌وحش ارم، حیوانات آنجا سالم و در وضعیت خوبی بودند، گفت: «در بخشی از گزارش ارسالی باغ‌وحش آمده که ببر نر در روز ۹ آذرماه پس از شکستن و تخریب حصار مجاور محل نگهداری ببر ماده، وارد محدوده نگهداری از این حیوان شده و به نزاع با آن پرداخته است. بررسی‌ها دراین‌خصوص ازسوی محیط زیست استان تهران انجام و نتایج حاصله اعلام خواهد شد؛ اما در گام اول، نظارت ناکافی مجموعه باغ‌وحش، از دلایل این اتفاق می‌تواند باشد». او تأکید کرد: «لازم است مدیران باغ‌وحش‌ها جدیت بیشتری درخصوص محل‌های نگهداری از حیواناتی که باید به‌طورکلی یا در فصولی از سال از هم جدا باشند یا با فاصله مناسبی از هم نگهداری شوند، داشته باشند».
شنیدن ماجرا به‌صورت یک گزارش قانعمان نکرد و مجبور شدیم برای بررسی علت حادثه، به باغ‌وحش ارم برویم. پس از ورود، به دفتر علی دقیقیان (مدیرعامل مجموعه ارم سبز) رفتیم. او درباره جزئیات این حادثه اظهار کرد: «در روز یک‌شنبه 9 آذرماه یک‌قلاده ببر سفید در باغ‌وحش ارم در شیفت شب زخمی شد؛ ببری که هم‌جوار قفس ببر سفید بوده، با تخریب قسمتی از حائل بین دو قفس، به حریم ببر سفید ورود کرده و درگیری شکل می‌گیرد که متأسفانه سبب مرگ این ببر سفید شد». او بااشاره‌به‌اینکه ببرها در قفس‌هایی که شب‌ها در آن استراحت می‌کنند، بودند، گفت: «دو فضا برای حضور حیوانات در باغ‌وحش ارم وجود دارد: یک فضا برای بازدید بازدیدکنندگان و دیگری برای استراحت این حیوانات. مردم عزیز توجه داشته باشند قفسی که برای بازدید درنظر گرفته شده‌اند، بسیار ایمن و محکم هستند و فضای استراحت حیوانات با محافظ کمتر و تعداد محدودتری از گونه‌های شبیه‌به‌هم از یکدیگر جدا می‌شوند». دقیقیان درپاسخ‌به‌اینکه آیا بهتر نبود این فاصله بین حیوانات محافظ قوی‌تری داشته باشد؟ تشریح کرد: «باغ‌وحش ارم، قدمت بالایی دارد و بیش از ۲۹سال است که دراین‌منطقه فعالیت دارد و تابه‌امروز موردی دراین‌زمینه نداشتیم. برای ما نیز این اتفاق، خوشایند نیست». او بااشاره‌به‌اینکه دنبال آن هستیم تا عوامل اصلی ماجرا را شناسایی کنیم، گفت: «موضوع زادوولد و مرگ‌ومیر، امری طبیعی در حیات‌وحش است و یکی از تدابیر اندیشیده‌شده دراین‌راستا این‌است‌که باید در تعداد گونه‌های نگهداری‌شده دراین‌مکان کاهش داشته باشیم؛ زیرا وقتی تعداد گونه‌ها افزایش پیدا کند، فضای نگهداری از آن‌ها نیز کمتر می‌شود». او درباره جفت‌گیری اجباری پلنگ ماده کشته‌شده با پلنگ نر، تصریح کرد: «دراین‌زمینه طبق دستورالعمل‌ها، ببر سفید، چون دارای اختلال ژنتیکی بوده، مجاز به هیچ‌گونه جفت‌گیری نبوده و در باغ‌وحش ارم از سال ۹۵ این دستورالعمل رعایت شده است». دقیقیان بااشاره‌به بسته‌بودن باغ‌وحش ارم به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، مطرح کرد: «از اسفندماه سال گذشته تابه‌امروز باغ‌وحش ارم در حالت غیرفعال بسر می‌برد و مانع از درآمدزایی باغ‌وحش ارم شده و نگهداری از این حیوانات هزینه‌های بالایی دارد». درحالی‌که رئیس این‌مجموعه اظهار دارد تاکنون اتفاقی شبیه به تلف‌شدن یک گونه ماده به‌دست یک گونه نر با ورود به قفس آن سابقه نداشته، باید به این‌موضوع اشاره کرد که پیش‌‌تر در اوایل آبان‌ماه در همین مجموعه، یک شامپانزه ماده (شمسی) به‌دست یک شامپانزه نر کشته شد؛ شامپانزه‌هایی که به‌گفته کارشناسان محیط زیست و دامپزشکان؛ مبتلا به افسردگی بوده و با تمام این اتفاقات تلخ و ناگوار، شامپانزه سه‌ساله‌ای که به باغ‌وحش ارم منتقل شده و هنوز بالغ نشده، دراین‌مجموعه به‌صورت تنها و جداگانه نگهداری می‌شود.
محمد کرمی (رئیس اداره نظارت بر امور حیات‌وحش استان تهران) نیز درباره علت این حادثه اظهار کرد: «سازمان محیط زیست درحال‌بررسی موضوع است و مسئولان باغ‌وحش ارم درباره علت مرگ ببر ماده باید پاسخگو باشند». او تصریح کرد: «این ببرها در سه جایگاه متفاوت بودند و دلیل نزاع بین آن‌ها ممکن است حادثه طبیعی باشد؛ پس باید آثار و علائم جراحت‌ها بر روی بدن ببر بررسی شود».
صادق گلزاری (رئیس دامپزشکی شهر تهران) از ورود مقام قضایی به مرگ «کوئین»؛ ببر ماده سفید باغ‌وحش ارم خبر داد و گفت: «درحالی‌که مقام قضایی در قضیه مرگ شامپانزه ماده ۱۸ساله ارم ورود کرده و ابعاد آن دردست‌بررسی کارشناسان است، مسئول فنی بهداشتی باغ‌وحش ارم، پنج‌شنبه از جراحات ناشی از درگیری بین ببر ماده و سفید به‌نام کوئین به‌وزن ۱۵۰کیلوگرم دراین‌مجموعه با ببر بنگال نر به‌وزن ۳۵۰کیلوگرم خبر داد». وی افزود: «مسئول فنی بهداشتی باغ‌وحش ارم پنج‌شنبه‌شب اعلام کرد ببر ماده سفید دراثر درگیری و نزاع با ببر نر مجروح شده و جمعه نیز علت مرگ توسط محیط زیست؛ پارگی کامل نای و پارگی طولی مری و خفگی دراثر پنومونی استنشاقی به‌دلیل صدمه فیزیکی نزاع با ببر نر اعلام شد و هنوز علت اصلی مرگ مشخص نشده و طبق تاریخچه اعلامی نزاع و درگیری یک‌شنبه ۹ آذرماه به‌وقوع پیوسته». او تصریح کرد: «با بررسی کارشناسی، علت مرگ کوئین اعلام می‌شود. همچنین علت مرگ شامپانزه ماده ۱۸ساله که در ۲۷ مهرماه در باغ‌وحش ارم تهران تلف شده نیز دردست‌بررسی‌ست و درصورت تشخیص تقصیر، با مقصران احتمالی این حوادث مطابق قوانین نظام دامپزشکی با عاملان این کشتار برخورد قانونی صورت می‌گیرد».
تمام این حرف و مستندات درحالی‌ست‌که عده‌ای از کارشناسان محیط زیست آن‌را به‌نوعی دیگر بیان می‌کنند؛ ایمان معماریان (دامپزشک سابق باغ‌وحش ارم) که سابقه چندسال همکاری با این‌مجموعه را داشت و از جایگاه و گونه‌های موجود در باغ‌وحش ارم اطلاعات کاملی دارد، درباره این حادثه اظهار کرد: «کوئین (ببر کشته‌شده) و آفتاب، دو ببر ماده‌ای هستند که به‌صورت جداگانه در قفسی نگهداری می‌شدند و ببر نر، مکان استراحت و خوردن غذایش با این دو ببر ماده، متفاوت است و فاصله دارد. امکان ندارد که این ببر نر با شکستن حائل بین دو قفس، به ببر ماده حمله کرده باشد!» او بااشاره‌به‌اینکه این جایگاه در گذشته دوربین داشت، گفت: «می‌توان پیش‌بینی کرد عوامل باغ‌وحش ببر نر را به جایگاه نزدیکِ ببر ماده هدایت کرده باشند. به‌هیچ‌وجه درِ قابل‌شکستن نیست و به‌صورتِ کشویی باز و بسته می‌شود».
باغ‌وحش ارم با سایر باغ‌وحش‌های استاندارد جهان فاصله بسیار دارد؛ این فاصله زیاد سبب شده تا برخی از گونه‌های باارزش این‌مجموعه جان خود را از دست بدهند؛ بنابراین، باتوجه‌به این دو اتفاق اخیر که در باغ‌وحش ارم برای دو گونه ارزشمند رخ داده است، انتظار می‌رود تا مسئولان باغ‌وحش ارم نظر و شیوه‌های خود را در نحوه نگهداری از این حیوانات تغییر دهند و سازمان محیط زیست نیز شیوه‌نامه‌های استانداردی را برای باغ‌وحش‌ها و مراکز نگهداری از حیوانات در ایران تدوین کند.