در گفت‌و‌گو با معاون تکنولوژی فولاد مبارکه مطرح شد؛
طرح تحول دیجیتال؛ ضامن بقای فولاد مبارکه در کلاس جهانی
در سال‌های اخیر فولاد مبارکه همواره پیشگام تحولات بزرگ درزمینه صنعت فولاد بوده است. طرح نورد گرم شماره 2 و به‌روزرسانی و همگامی با تولیدکنندگان بزرگ جهان از جمله طرح‌های بزرگ مطرح دراین‌زمینه بوده و امروز طرح تحول دیجیتال فولاد مبارکه تازه‌ترین گام فولاد مبارکه است. اجرای این طرح قرار است این شرکت را در افق 1404 به رتبه‌ای برساند که نه‌تنها تأمین‌کننده نیاز داخلی باشد؛ بلکه همگام و هم‌راستا با اقتصاد جهانی پیش رود. درواقع، این گروه بزرگ تولیدی و صنعتی معتقد است؛ درصورتی‌که بر مبنای طرح تحول دیجیتالی حرکت نکند، ممکن است مزیت‌های خود را از دست بدهد و حتی در بازار داخلی نیز یارای رقابت با دیگر تولیدکنندگان را نداشته باشد؛ پس این طرحی برای بقاست و باید اجرایی شود. سیدمهدی نقوی؛ معاون تکنولوژی فولاد مبارکه به ره‌نگاشت این طرح اشاره می‌کند که در قالب یک سفر پنج‌ساله از سال جاری شروع می‌شود و انتظار می‌رود در سال 1404 فولاد مبارکه با مفاهیم هوشمند در سطح جهانی مطرح باشد.
فولاد مبارکه در سال‌های اخیر در اجرای پروژه‌های خاص در صنعت فولاد سرآمد بوده و توانسته با ورود به اجرای طرح‌هایی همچون نورد گرم شماره 2 و طرح تحول دیجیتال سهم عمده‌ای در تولید فولاد داشته باشد. به‌طورمشخص طرح تحول دیجیتال در این بنگاه صنعتی چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
پروژه طرح تحول دیجیتال در فولاد مبارکه با سایر پروژه‌هایی که در سال‌های اخیر در این شرکت انجام‌شده قابل‌مقایسه نیست. دلیل اصلی آن‌هم این‌است‌که در پروژه‌های دیگر، تولید و بهبود کیفیت تا میزان مشخصی قابل‌افزایش بوده؛ اما طرح تحول دیجیتالی که در سال جاری برنامه‌ریزی شده و مراحل اجرایی آن نیز آغاز شده است، یک طرح همه‌جانبه به‌شمار می‌آید که بقای شرکت را در کلاس جهانی تضمین می‌کند. بنابراین، نباید تصور کرد طرح تحول دیجیتال یک پروژه عادی‌ست. نکته حائزاهمیت آن‌است‌که طرحی مثل نورد گرم شماره 2 ازلحاظ حجم سرمایه‌گذاری یک پروژه بسیار بزرگ است، اما نه این پروژه و نه دیگر پروژه‌های مشابه حجم تغییراتی را که طرح تحول دیجیتال در فولاد مبارکه ایجاد می‌کند، ایجاد نخواهند کرد. ازاین‌جهت است که این طرح اکنون برای شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان یک شرکت برتر تولیدکننده داخلی و صادرکننده حاضر در عرصه‌های بین‌المللی، بسیار حائزاهمیت است. برای توضیح بیشتر می‌توان مقایسه‌ای انجام داد؛ کشور در گام اول برای ورود به عرصه‌های داخلی و بین‌المللی در حوزه فولاد، اقدام به احداث شرکت فولاد مبارکه کرد تا بسترهای لازم برای این امر را فراهم کند؛ پس برای افتتاح فولاد مبارکه اقدام شد. اکنون طرح تحول دیجیتال طرحی‌ست که برای بقای شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان یک فولادساز مؤثر و بزرگ در عرصه‌های داخلی و خارجی ضروری‌ست و با هدف همراه‌شدن این شرکت با تغییرات جهانی کنونی و آتی درحال برنامه‌ریزی و اجراست.
اجرای این طرح و پیاده‌سازی پروژه انقلاب چهارم در فولاد مبارکه چقدر بر تولید اثر می‌گذارد؟ واقعاً این طرح در شرایط کنونی تا این اندازه که شما به اهمیت آن اشاره کردید، ضروری‌ست؟
اگر همواره شرایط کشور را به‌این‌شکل فرض کنیم که تحریم‌ها برقرار است و شرکت‌های خارجی اجازه ورود به آن‌را ندارند و ازسوی‌دیگر، سطح نیاز مصرف‌کنندگان داخلی به‌اندازه کنونی باقی می‌ماند و هزینه‌های جدید و اضافه‌تری به پروسه تولید وارد نمی‌شود و درنهایت، کلاف و محصولات فولادی را در کشور به هر قیمتی بخواهیم تولید می‌کنیم و با هر شرایطی به مشتریان داخلی خود می‌فروشیم، قطعاً باید مسیر کنونی خود را ادامه دهیم. حال‌آنکه این فرضیات نادرست است. اگر تصور کنیم که این‌ها مواردی‌ست که در آینده اصلاح خواهد شد و شرایط جدیدی به‌وجود خواهد آمد، حتماً به اجرای این طرح نیاز خواهیم داشت. به‌خصوص‌اینکه درحال‌حاضر، باتوجه‌به‌اینکه فضای اقتصاد سیاسی کشور این‌گونه نخواهد ماند و هرلحظه امکان دارد شرایط ارتباطی ایران با سایر شرکت‌های دنیا تغییر کند و فولاد مبارکه از فهرست تحریم خارج شود، مطمئناً مشتریان داخلی فولاد مبارکه ممکن است محصولات موردنیاز خود را از سایر شرکت‌های دنیا طلب کنند و در چنین شرایطی، رقابت یک موضوع بسیار معنادار خواهد بود. پس برای حضور در صحنه رقابت، حرکت به‌سمت بهره‌ورترشدن و استفاده از مفاهیم جدید و شرایط نو، مطمئناً ضرورتی انکارناپذیر است.
با پیاده‌سازی این طرح، سطح تولید تغییر خواهد کرد؟
هدف از طرح تحول دیجیتال افزایش میزان تولید نیست. ما طی این فرایند برنامه‌ای نداریم که در فولاد مبارکه میزان تولید را افزایش دهیم و آن‌را اندازه‌گیری کنیم. هدف ما بر بهره‌وری بیشتر متمرکز است؛ به‌این‌معنا‌که همین میزان کالایی که تولید می‌شود، باید با استفاده از مفاهیم جدید، قیمت تمام‌شده کمتر و بهره‌وری بیشتر تولید شود. شما تصور کنید اگر یک سرویس اینترنتی جدید شبیه اسنپ در یک تاکسی‌تلفنی استفاده شود، چقدر هزینه‌های مشتریان افزایش می‌یابد؟ به‌نظر نمی‌رسد این هزینه افزایش یابد، اما اگر آژانس در مسیر این تحول دیجیتال حرکت نکند، ادامه مسیر برای او ممکن نیست، کمااینکه هم‌اکنون نیز تاکسی‌های تلفنی از رونق افتاده‌اند. مسئله ما بودن یا نبودن در شرایط صددرصد رقابتی بازار فولاد دنیاست.
پس درواقع منظور شما این‌است‌که سطح بهره‌وری افزایش می‌یابد؟
با به‌کارگیری مفاهیم تحول دیجیتال این اتفاق رخ خواهد داد؛ به‌نحوی‌که اگر این مفاهیم به‌درستی اجرایی و پروژه‌های آن عملیاتی شود، حتماً بهره‌وری افزایش خواهد یافت. پس انتظار افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام‌شده را نیز داریم. البته مجمع اقتصاد جهانی برای موضوع تحول دیجیتال 11 شاخص تعریف و اعلام کرده است و بنگاه‌هایی که تحول دیجیتال را پیاده‌سازی کنند و اصول آن‌را در سازمان خود جاری سازند، شاهد بهبود جدی در این شاخص‌ها خواهند بود و در نتیجه آن‌ها، پیش‌بینی می‌شود بین شش تا هشت‌درصد، سودآوری افزایش خواهد یافت.
فولاد مبارکه به این سطح از سودآوری دسترسی پیدا خواهد کرد؟
برنامه ما کنترل این شاخص‌ها طی مسیر و ره‌نگاشتی‌ست که تدوین شده است. برنامه ما پایش این شاخص‌هاست و هدف‌گذاری ما این‌است‌که وقتی به این شاخص‌ها دست یافتیم، بهره‌وری را موردسنجش قرار دهیم و براین‌اساس انتظار داریم افزایش بهره‌وری ما محقق شود.
فولاد مبارکه تا چه زمانی طرح تحول دیجیتال را عملیاتی خواهد کرد؟
با مذاکراتی که با مقامات ذی‌ربط وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت گرفته، قرار بر این شده است که این کار به‌صورت پایلوت در فولاد مبارکه عملیاتی شود. واقعیت آن‌است‌که این کاری ناشناخته در صنعت فولاد ایران است و به‌خصوص در حوزه صنعت سنگینی مثل فولاد، ملاحظات خاص خود را دارد؛ بنابراین، مقرر شده فولاد مبارکه این کار را به‌عنوان مرکز اصلی مطالعاتی و عملیاتی اقتصاد نسل چهارم اجرا کند و از نتایج و تجارب حاصل از آن، برای دیگر صنایع و دیگر تولیدکنندگان فولادی کشور استفاده شود. این موضوع به‌عنوان مبحث اول مدنظر قرار گرفته و بر مبنای آن، اقداماتی انجام‌شده و سیستم‌هایی به‌عنوان پیش‌نیازهای اولیه فراهم شده تا از تمام داشته‌های خود با استفاده از تجاربی که در شرکت‌هایی مثل ایمیدرو وجود دارد، برای ره‌نگاشت طرح تحول دیجیتال در فولاد مبارکه استفاده کنیم. این ره‌نگاشت یک سفر پنج‌ساله است که از سال جاری شروع می‌شود و انتظار می‌رود در سال 1404 فولاد مبارکه با مفاهیم هوشمند در سطح جهانی مطرح باشد. طبیعتاً نقاطی برای این موضوع تعریف شده که هریک از آن‌ها با بخش‌هایی از شرکت در ارتباط است. هم‌اکنون شرکت فولاد مبارکه در سطح هوشمند صفر قرار دارد و طی سال 1400 تا 1404 به فولاد مبارکه هوشمند یک، دو، سه و چهار دسترسی خواهیم یافت.
جایگاه فولاد مبارکه درآن‌زمان یعنی افق 1404 با وضعیت کنونی چه تفاوتی خواهد داشت و چه پله‌ای را در دنیا تصاحب خواهد کرد؟
دراین‌زمینه بقا یا عدم بقاست که باید موردتوجه قرار گیرد. امروز هم شاید بتوانیم فولادسازی باشیم که با مفاهیم قدیمی و استفاده از مفاهیم نسل سوم یعنی بدون کامپیوتر هم بتواند فولاد تولید کند، ولی با مشقت و هزینه زیاد این کار امکان‌پذیر است و حجم تولید نیز بسیار کم خواهد بود. ما می‌توانیم اقتصاد نسل دوم و نسل سوم را با هم مقایسه کنیم. در اقتصاد نسل دوم فقط برق و الکتریسیته مبنای تولید بودند و موتورهای آن بر مبنای پیشران و محرک نیروی الکتریسیته حرکت می‌کرد، ولی فولادسازی که از نسل سوم در تولید خود استفاده می‌کند، توانسته از امکانات کنترلرها و شرایط اتوماتیک استفاده کند و بنابراین میزان دقت، کیفیت و کمیت در نسل سوم به‌مراتب بیش از تولید با مدل نسل دوم است. البته این دلیل نمی‌شود که بگوییم نسل دوم وجود نخواهد داشت، اما به‌مرورزمان و باتوجه‌به‌اینکه هم ازلحاظ کیفیت و هم ازلحاظ هزینه، فولادسازی که در نسل قبلی اقتصاد است نمی‌تواند با نسل بعدی خود رقابت کند و طبیعتاً محکوم به فنا خواهد بود. فولاد مبارکه نیز اگر نتواند همگام با تغییرات محیط بیرونی خود حرکت کند، در آینده محکوم به فناست و این یک اصل طبیعی‌ست که در تمام مفاهیم مرتبط با صنعت و انسان و حتی دوران رشد یک مجموعه صنعتی درنظر گرفته می‌شود. اگر نتوانیم با تغییرات حرکت کنیم، محکوم به فنا هستیم.