معده درد عصبی؛ از علائم تا درمان آن

ما در دوران کودکی بارها این جمله را گفته‌ایم: «مامان، دلم درد می‌کنه». در واقع هیچ‌کس نیست که در دوران کودکی خود این عبارت مبهم را به‌کار نبرده‌ باشد. درست است که بزرگسالان، از همین عبارات نامفهوم استفاده نمی‌کنند، ولی همه‌ ما گاهی دچار معده‌ درد عصبی، دلشوره یا اضطراب و نگرانی‌ای شده‌ایم که موجب حالت تهوع، تعریق و وضعیتی نزدیک به استفراغ باشد. در واقع، هیجان و استرس می‌تواند موجب حالت تهوع و استفراغ شود. تأثیر احساساتی مانند اضطراب را در ایجاد معده درد عصبی و حالت تهوع و استفراغ را نمی‌توان نادیده گرفت.

اختلالات دستگاه گوارش (GI) معمولاً شامل علائم درد معده، سوزش سر دل، اسهال، یبوست، حالت تهوع و استفراغ است. در‌حالی‌که دلایل احتمالی زیادی در موارد مربوط به دستگاه گوارش وجود دارد، وقتی هیچ توضیحی در پزشکی یافت نشد، اغلب به آنها «علائم عملکردی دستگاه گوارش» گفته می‌شود. مطالعات بسیاری همبستگی بین اضطراب، افسردگی و علائم عملکردی دستگاه گوارش را نشان داده‌اند.  به‌طور‌کلی، نتایج مطالعه نشان داده است افرادی که حداقل یک علامت سیستم گوارشی دارند، نسبت به افراد فاقد علائم دستگاه گوارش احتمال ابتلا به اختلال اضطراب یا افسردگی بیشتری دارند. در حقیقت، دردها و ناراحتی‌های جسمی غیر‌قابل توضیح به‌طور‌کل بیشتر در افراد دارای اختلال اضطراب و یا افسردگی گزارش شده است. معده درد عصبی مثالی واضح از زمانی‌ست که احساسات فردی بر روی بدن تأثیر می‌گذارد. پزشکان زمانی معده درد عصبی را عنوان می‌کنند که فرد با علائمی مانند تهوع و نفخی که مرتبط با شرایط دستگاه گوارش نیست، به آن‌ها مراجعه می‌کند. درمان معده درد عصبی اغلب شامل روش‌هایی است که به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند. درادامه با ما همراه باشید تا به بررسی علل، علائم، درمان و هم‌چنین پیشگیری از بروز مجدد معده درد عصبی بپردازیم.

علائم و نشانه‌های درد معده ناشی از اعصاب
درد معده می‌تواند بازتاب علائمی از اختلالات دستگاه گوارش باشد. شرایطی از قبیل سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و یا عفونت باکتریایی و ویروسی معده.
ازجمله علائم معده درد عصبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: نفخ، به‌تأخیر‌افتادن خالی‌شدن معده، اسهال، گاز، تهوع.
کودکان نیز می‌توانند با علائمی از معده درد روبه‌رو شوند. علائم آن‌ها می‌تواند شامل معده درد بدون وجود علائمی از عفونت باشد.

علت بروز معده درد عصبی چیست؟
سیستم گوارش خود به‌تنهایی سیستم عصبی به‌نام سیستم عصبی آنتریک دارد. پایانه‌های عصبی در معده به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به هورمون‌های استرس منتقل شده از مغز، واکنش نشان می‌دهند. این واکنش‌ها باعث به‌تأخیر‌افتادن هورمون‌های استرس به سیگنال‌های معده و پمپاژ بیشتر خون به قلب، ریه‌ها و عضلات می‌شوند. افرادی‌که بیشتر در معرض استرس قرار دارند، بیشتر با این واکنش‌ها روبه‌رو خواهند شد. برخی محرک‌های استرسی عبارت‌اند از:
- رخدادهایی مانند یک آزمون یا اجرا
- مشکلات مالی
- مشکلات فردی یا خانوادگی
- جدایی و طلاق
- تغییر در محل کار
- نقل‌وانتقال‌ها
- از دست دادن عزیز
- بیماری‌های مزمن
گاهی سندرم روده تحریک‌پذیر نیز عامل این مشکل درنظر گرفته می‌شود. بااین‌حال، ممکن است فردی بدون ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر، درگیر معده درد باشد. می‌تواند به این دلیل باشد که علائم این سندرم به‌مدت سه‌ماه ادامه پیدا می‌کند و با ایجاد تغییرات غذایی و سبک زندگی، بهبودی حاصل خواهد شد.

درمان معده درد عصبی
در ابتدا، متخصص گوارش با شناسایی محرک‌های استرس، به درمان معده درد عصبی خواهد پرداخت. برخی محرک‌ها مانند مدرسه، شغل، کار، خانواده و یا روابط باید شناسایی و نسبت به تسکین علائم اقدام گردد.
نمونه‌هایی از درمان‌های معده درد عصبی عبارت‌اند از:
مصرف دارو: در برخی موارد، نیاز است فرد دارو مصرف کند تا از میزان استرس و اضطراب کاسته شود. درمان استرس و افسردگی خود ازجمله اقداماتی است که به کاهش علائمی از معده درد کمک خواهد کرد.
مدیتیشن: مدیتیشن یکی از روش‌های مؤثر در کاهش اضطراب و استرس ایجادشده در فرد است. فرد در یک اتاق ساکت و آرام قرار می‌گیرد و تمرکز خود را بر روی تنفس قرار می‌دهد. برخی افراد مدیتیشن مانترا را برای بیشتر شدن سطح انرژی و کاهش استرس انتخاب می‌کنند. انجام روزانه ده تا پانزده دقیقه مدیتیشن می‌تواند به تسکین علائم معده درد کمک کند.
پرهیز از مواد غذایی مضر: از مصرف مواد غذایی که باعث تشدید معده درد عصبی می‌شوند، باید خودداری گردد. موادی از قبیل محصولات لبنی و نوشیدنی‌های کافئین دار مانند قهوه، شکلات، نوشابه و چای و همچنین مواد غذایی ترش و چرب.
انجام فعالیت‌های مفید: انجام فعالیت‌هایی که به تسکین استرس کمک می‌کنند. فعالیت‌هایی مانند ورزش، گوش دادن به موسیقی، مطالعه کتاب و یا صحبت کردن با دوست می‌تواند مفید باشد.
مراجعه به مشاور یا روانشناس: هیچ فردی نمی‌تواند استرس را به‌طور کامل از زندگی خود حذف کند. اما مشاور می‌تواند روش‌های مقابله بهتر با استرس‌هایی را که در زندگی با آن‌ها روبرو می‌شویم، در اختیارمان قرار دهد.
در پایان اینکه، علائم معده درد عصبی مشابه اختلالات مزمن دستگاه گوارش است و ممکن است درصورت مواجه با علائم، سندرم روده تحریک‌پذیر توسط پزشک تشخیص داده شود. درمان عوامل استرس‌زا می‌تواند به کاهش علائم معده درد عصبی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.