مرگ هزاران پرنده مهاجر؛ سمبل روزهای سخت خلیج گرگان
خلیج گرگان به عنوان اکوسیستم آبی منحصر بهفرد شمال ایران، در سالهای اخیر شاهد اتفاقات تلخی مانند هویداشدن جزیره آکاز بهدلیل فروکشکردن تبادل آبی با دریای خزر، استمرار پسروی و خشکی و کاهش تراز آبی بود؛ اما سمبل این دشواریها تکرار تراژدی مرگ هزاران پرنده مهاجر در دوسال اخیر است. بهگزارش ایرنا؛ خلیج گرگان در سالهای اخیر بهدلیل مشکلات زیست محیطی مانند پسروی گسترده، همواره مورد توجه قرار داشت؛ اما در دوسال اخیر و با تلفات گسترده پرندگان، نگرانی در مورد ادامه حیات آن افزایش چشمگیری پیدا کرد. یک ماه از مشاهده نخستین مورد تلفات در پهنه سرزمینی گلستان میگذرد و روند جمعآوری پرندگان تلف شده از خلیج گرگان همچنان ادامه دارد. سازمان دامپزشکی کشور بهعنوان متولی اصلی بررسی چنین رخدادهایی در حوزه حیات وحش پس از بررسی و آزمایشات مختلف بوتولیسم را عنوان علت مرگ پرندگان مهاجر اعلام کرده است. مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا از سواحل گلستان نشان میدهد که حدود ۵۰کیلومتر از نوار ساحلی خلیج گرگان در محدوده نوکنده، بندرگز و بندرترکمن با این تلفات روبهرو هستند و لاشهها بهصورت روزانه توسط محیطبانان جمعآوری و دفن میشود. هرچند بیشتر لاشههای جمعآوریشده از سواحل متلاشی شده و تعفن نعشی دارند؛ اما در بین هر چندصد لاشه تعدادی لاشه سالم نیز دیده میشود که نشانه استمرار روند بیماری است. لاشههای تجزیه شده بیشتر پرندههایی هستند که در مناطق فراساحلی یا محدوده بخشهای شرقی مازندران تلف شده و لاشه آنها توسط باد و جریانات آبی به سواحل گلستان میرسد. در روزهایی که سامانه ناپایدار جوی در گلستان حاکم است و باد و طوفان و مواج بودن دریا اتفاق میافتد، تعداد لاشهها بیشتر شده و بهتبعآن کار محیط بانان برای جمعآوری پرندگان تلفشده سختتر است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ترکمن گفت: «تاکنون حدود ۲۰هزار قطعه پرنده با همکاری نیروهای محیط زیست گلستان و مازندران، دامپزشکی، کانون شکار و همیاران محلی از خلیج گرگان جمعآوری و بهصورت بهداشتی دفن شد». علی بیانی گفت: «سازمان دامپزشکی بهعنوان مرجع تشخیص بیماریهای حیاتوحش با انجام نمونهبرداری و آزمایش مختلف ویرس شناسی، سمشناسی و میکروبی، علت مرگومیر پرندگان را بیماری بوتولیسم اعلام کرده است». رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرترکمن ادامه داد: «علت شکلگیری بوتولیسم در خلیج گرگان دلایل مختلفی دارد که نفوذ سموم و کودهای شیمیایی به پهنه آبی خلیج گرگان ناشی از سیل پارسال گلستان و بارندگی فراوان سال گذشته مازندران از جمله آن است». وی بااشارهبه ضرورت حل مشکل کمی و کیفی آب خلیج گرگان، گفت: «درحالحاضر حدود ۱۴هزارهکتار از خلیج گرگان خشک شده و تراز آبی آن نیز بیش از دومتر کاهش یافته که باید حق آبه مناسب برای این پهنه آبی منظور شود و ورود پساب خانگی، کشاورزی و صنعتی به این خلیج مدیریت شود». وی افزود: «فراهمسازی بستر مناسب برای رشد دوباره گیاهان آبزی در کانالهای منتهی به خلیج گرگان بهعنوان پالایندههای طبیعی از دیگر روشهای اثر بخش تداوم حیات این پهنه آبیست». مدیرکل دامپزشکی گلستان هم بااشارهبه استمرار تلفات پرندگان مهاجر آبزی در خلیج گرگان با ظن ابتلا به بوتولیسم نسبت به احتمال سرایت مرگومیر این پرندگان به آبزیان هشدار داد. غلامرضا محرابی اظهار داشت: «براساس آزمایشات مرکز بیماریشناسی سازمان دامپزشکی، علت تلفات پرندگان در پهنه آبی خلیج گرگان بوتولیسم است که دامنه اثرگذاری این باکتری فقط به پرندگان محدود نمیشود. وجود باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم در نمونه لاشه پرندگان جمعآوری شده از میانکاله و خلیج گرگان به اثبات رسیده که تزریق آن به موش و خرگوش آزمایشگاهی منجر به مرگ این گونهها شد و میتواند موجب تلفشدن دیگر جانداران ازجمله آبزیان شود». محرابی گفت: «تازمانیکه پسروی و کیفیت آب خلیج گرگان بهطور ریشهای حل نشود، امکان استمرار تلفات جانداران در سالهای آینده نیز وجود دارد». براساس اطلاعیه رسمی دامپزشکی، کاهش کیفیت و کمیت آب خلیج گرگان از دلایل مؤثر در ایجاد بوتولیسم در این پهنه آبی است که باید راهکاری برای حل آن اندیشیده شود. معاون اول رئیسجمهوری در سفر هفته گذشته به گلستان از تصویب طرح احیای خلیج گرگان در هفتسال آینده خبر داده و گفته بود با تزریق اعتبار ۹۰۰میلیاردریالی، شاهد احیای خلیج گرگان خواهیم بود.