دوم مهرماه 1399، معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری طی مصاحبه‌ای گفت: «زنان، نقشی مهم در پیروزی دفاع مقدس داشتند؛ طی جنگ تحمیلی، اقلاً ۶۴۲۸ زن در نقاط مرزی یا در بمباران شهرها و ۵۰۰ زن رزمنده به‌شهادت رسیدند». دراین‌مصاحبه که ازسویِ معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری منتشر شد؛ معصومه ابتکار با‌بیان‌اینکه شاید نسل امروز باور نکند که زنان در دفاع از شهرها اسلحه به دست گرفتند، یادآورد شد: «مثلاً زنانی بودند که در خرمشهر شجاعانه دفاع کردند و ۲۱نفر از آنان نیز به‌اسارت گرفته شدند که بعضاً سال‌ها در زندان‌های عراق ماندند». وی افزود: «پنج‌هزار و ۷۳۵ زن جانباز اینک در ایران زندگی می‌کنند که سه‌هزار و ۷۵نفر از آن‌ها بالای ۲۵درصد جانبازی دارند؛ ۲۲هزار و ۷۰۸ امدادگر و دو‌هزار پزشک زن نیز به جبهه‌ها اعزام شدند. صدها پایان‌نامه، تحقیق و پژوهش علمی درباره مسائل دفاع مقدس، توسط زنان به سرانجام رسیده؛ از‌جمله پایان‌نامه اینجانب با موضوع تأثیرات گاز خردل بر روی سیستم ایمنی که این پژوهش‌ها تا امروز، سهم مهمی در پزشکی جنگ دارد». امروزه در انبوه کتاب‌های خاطراتِ آدم‌های معروف در عرصه‌های مختلف، شاهد انتشار خاطرات یا زندگی‌نامه قهرمانان هشت‌سال دفاع مقدس نیز هستیم که دراین‌بین، مواردی هم به زنانِ فعال در جنگ تحمیلی اختصاص یافته. اگرچه به‌واسطه تبلیغات و حواشی رسانه‌ای، آثاری مانند «دا»، «من زنده‌ام» یا «دختر شینا» عناوینی شناخته‌شده‌تر هستند؛ اما کتاب‌های بسیار دیگری نیز دراین‌زمینه داریم که می‌توانند ما را با زوایای دیگری از رشادت‌های رزمندگان میهنمان آشنا کنند؛ آثاری که از نگاه زنان حاضر در پشت جبهه‌ها، در میدان‌های عملیات و در اسارت روایت شده‌اند و نمونه‌هایی قابل‌اعتنا و اسنادی مکتوب از این رویداد فراموش‌نشدنی و آدم‌های ایثارگرش هستند. سوم خردادماه هرسال مصادف است با واقعه «آزادسازی خرمشهر» و ازاین‌رو، به معرفی 10 کتابی می‌پردازیم که مبنای شکل‌گیری‌شان، زنان نقش‌‌آفرین در نبرد حق علیه باطل بوده‌اند.
دا
پرمخاطب‌ترین کتاب سال ۸۸؛ خاطرات سیده زهرا حسینی‌ست که به‌اهتمام اعظم حسینی نگاشته؛ و توسط «سوره مهر» چاپ شد. حسینی که از کردهای پهله زرین‌آباد (ایلام) بوده، درایناثر به موضوع مقاومت مادران ایرانی طی جنگ ایران و عراق پرداخت. او در سال 93 نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ‌و‌هنر را گرفت.
دختر شینا
اثر برگزیده 16اُمین‌دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس در بخش خاطره شفاهی که مهناز ضرابی‌زاده نوشته و توسط «سوره مهر» چاپ شده. این کتاب، روایت زندگی قدم‌خیر محمدی کنعان؛ همسر سردار شهید حاج ستار ابراهیمی‌ست؛ زنی‌که بعد از شهادت همسرش، بار مسئولیت خانه و تربیت فرزندان را تنهایی به‌دوش کشید.
دختران اُ.پی.دی
این کتاب که به‌قلم لیلا محمدی و توسط «سوره مهر» منتشر شده؛ روایتگر خاطرات مینا کمایی؛ از دختران شجاع آبادان است که پس از شروع جنگ تحمیلی، به‌رغم ناامنی شهر؛ در آبادانِ زیر آتش توپ و خمپاره، ماند و همراه تعدادی از دوستانش، کار امدادرسانی به مجروحان را انجام داد.
دختری کنار شط
زندگی و خاطرات یکی از شهدای دفاع مقدس به‌نامِ مریم فرهانیان، به‌قلم عبدالرضا سالمی‌نژاد که توسط نشر «فاتحان» منتشر شده. نگارنده در مقدمه کتاب آورده: مریم، دختری 22ساله است که در سال‌های اول جنگ، با انفجاری ساده، در مکانی غریب به‌شهادت رسید؛ بی‌آنکه کسی آخرین لحظات او را به‌تصویر بکشد.
یکشنبه آخر
خاطرات و دست‌نوشته‌های روزانه معصومه رامهرزی از دوران جنگ تحمیلی که خودش آن‌را بازنویسی کرده است. درایناثر که توسط «سوره مهر» ارائه شده؛ نگارنده، ماجرا را از شروع حمله سرتاسری عراق به ایران تا پایان جنگ، روایت و گاهی دراین‌میان، مخاطب را با صحنه‌هایی نظیر شهادت برادر خودش روبه‌رو می‌کند.
حنانه
برُشی از زندگی دختری جنگ‌زده به‌نام حنانه نصاری و خانواده شهید حسن نصاری که شاید هزارها مثل آن‌را بتوان پیدا کرد؛ اما آنچه این اثر را خواندنی کرده، روایت شیرین راوی و قلم جذاب مریم برادران است که باعث خلق یکی از کتاب‌های اثر‌گذار و پرمخاطب انتشارات «روایت فتح» شده.
فرنگیس
نمونه‌ای دیگر از کتاب‌های موفق نمایش تصویر زن در جنگ؛ که مورد‌تائید مقام معظم رهبری نیز واقع شد. این کتاب ارائه‌شده توسط «سوره مهر» به‌قلم مهناز فتاحی؛ روایتگر خاطرات فرنگیس حیدرپور است که توانست برگزیده جایزه کتاب سال دفاع مقدس شود. تندیس تبر‌به‌دست این زن در کرمانشاه معروف شده است.
من زنده‌ام
کتابی پرمخاطب نوشته معصومه آباد؛ عضو چهارمین‌دوره شورای شهر تهران. نویسنده در‌حال‌مأموریت به‌عنوان نیروی هلال‌احمر و در سن ۱۷سالگی اسیر شد و چهار‌سال را در اسارت ارتش عراق گذراند. ناشر این اثر، نشر «بروج» است. این کتاب، در 13اُمین‌دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس اثر برگزیده بخش خاطرات دیگرنوشت بود.
کفش‌های سرگردان
خاطرات خودنگاشت سهیلا فرجام‌فر؛ پرستار آبادانی، از سال اول جنگ در آبادان، خرمشهر، بهبهان، تهران و دزفول که توسط «سوره مهر» منتشر شده. نویسنده در 30 شهریور‌ماه 59، در روزهای پایانی مرخصی زایمان، به آبادان رفته بود تا دو فرزند خردسالش را به والدینش بسپارد که جنگ تحمیلی آغاز می‌شود.
از چنده‌لا تا جنگ
شمسی سبحانی که به‌عنوان نیروی داوطلب سپاه در مناطق جنگی جنوب فعالیت می‌کرد، درایناثر که توسط گلستان جعفریان تدوین و ازسوی انتشارات «سوره مهر» ارائه شده؛ خاطرات تلخ و شیرین خود از جبهه را برای ما بازمی‌گوید و در‌کنار‌ش از دوران انقلاب، کودکی و حضور در کردستان نیز سخن می‌گوید.