گندمی که برای دامها نان شد
بهنام نان و بهکام دام
کوثر کریمی
در روزهای اخیر گندمکاران خوزستانی بهدلیل نرخ پایین قیمت خرید تضمینی این محصول نسبت به فروش تولیدات به دولت بدبین شدهاند و آنها اعتقاد دارند که این قیمت ناعادلانه است و حتی جوابگوی هزینههای اولیه برای کشت گندم نیست. استان خوزستان رتبه اول تولید و فروش گندم را در کشور به خود اختصاص داده است و بیش از ۶۱هزار گندمکار در این استان نسبت به کشت این محصول اقدام میکند؛ کشاورزان خوزستانی اعتقاد دارند که دولت قیمت غیرمنصفانهای را برای خرید تضمینی گندم اعلام کرد و این درحالیستکه برای واردات گندم باید هزینههای چند برابری را صرف کنند.
این روزها گندم تولید شده ولی برای تبدیل به آرد و در نهایت نان مصرفی مردم از سوی کشاورزان با قیمت تضمینی به فروش نمیرسد و دامداران از این فرصت استفاده و نسبت به خرید گندمهای تولیدی برای خوراک دام اقدام کردند. بهگزارش مهر؛ ابوالفضل حسینی؛ کشاورز ایذهای تأکید میکند: «با این قیمتی که برای خرید تضمینی گندم اعلام شده و با هزینههایی که برای کشت داشتیم، بههیچوجه به صرفه نیست که محصولات تولیدی خود را به دولت تحویل بدهیم». او بااشارهبه اینکه قیمت حتی نسبت به هزینههای مصرفی برای ادوات و یا خرید کودهای پایه منصفانه نیست، ادامه میدهد: «چرا باید با این قیمت پائین گندم را به دولت تحویل دهیم که بعد با هزینههای چند برابری جو بخریم و برای خوراک به دامها بدهیم». این کشاورز اهل سادات حسینی شهرستان ایذه بیان میکند: «۴۰هزارهکتار کشت دیم گندم دارم ولی هیچ وقت محصول تولیدی خود را به دولت تحویل نمیدهم بهجز اینکه با اصلاح قیمت خرید تضمینی حداقل پنجدرصد از هزینههایی را که صرف کردیم، برگشت داده شود». حسینی که دکترای کشاورزی دارد، میگوید: «جهاد کشاورزی استان خوزستان برای کمباینها نرخ داده است که هر هکتاری یکمیلیون برای کلزا پرداخت شود ولی وقتی ۳۰روز بارندگی نداشتیم، چگونه این قیمت را دادهاند». او یادآور میشود: «اراضی کشاورزی که کنار جاده واقع شدهاند، با اگزوز داغ خودروها دچار آتشسوزی میشوند و محصول و زحمات کشاورزان به دقیقهای روی هوا میرود؛ بنابراین کشاورزان مجبور هستند که در یک تا دو هفته محصولات را با کُمباین برداشت کنند».
قیمت تضمینی گندم منصفانه نیست
رئیس انجمن صنفی کشاورزان استان خوزستان اظهار کرد: «فروش گندم به دامداران یک مسئله طبیعیست و عجیب نیست؛ وقتی کاه کیلویی سه هزار و ۷۰۰تومان است و از کشاورز محصول گندم را پنجهزارتومان مطالبه کنند؛ قطعاً آنها تولیدات خود را به دامداران میفروشند». مسعود اسدی اضافه میکند: «در استان خوزستان بهخاطر اینکه تولیدکننده در سطح گسترده تولید دارد، تُناژ تولید شده و سطح اراضی کشاورزان بالاست و توان ذخیرهسازی گندم را ندارند چرا که حجم تولید بالاست و اگر قیمت اصلاح نشود، در استانهای شمالی و استانهایی که بعد از خوزستان گندم درو میکنند که سطح کشت آنها بالا نیست، گندم یا به دولت فروخته نمیشود و توسط کشاورزان ذخیره میشود و یا توسط دامداران خریداری میشود». وی یادآور میشود: «این موضوع از قبل پیشبینی شده بود و اگر به طور سریع نسبت به اصلاح قیمت خرید تضمینی اقدام نشود قطعاً امسال سالی خواهد بود که دولت میلیونهاتُن گندم وارد کند». رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان تصریح میکند: «قیمت منصفانه و حداقلی کیلویی ششهزار تومان بود که مرکز تحقیقات استراتژیک مجلس و دیگر کارشناسان نیز آن را تعیین کردند؛ ولی دولت در سالی که قرار بوده از تولید پشتیبانی و مانعزدایی شود؛ ولی به مانع زایی برای تولید و جلوگیری از پشتیبانی از کشاورزان تن داده است».
کشت سالانه ۵۷۰هکتار گندم در خوزستان
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان میگوید: «خوزستان مهمترین استان در حوزه کشاورزی کشور است که از نظر تولید و خرید گندم، استان اول ایران است و بهطور میانگین ۱۲.۵درصد از تولید و خرید گندم کشور به این استان تعلق دارد». تورج نوروزی ادامه میدهد: «در کشور به طور میانگین ششمیلیونهکتار گندم کشت میشود و باتوجهبه وضعیت بارندگی و شرایط آب و هوایی تولید و خرید گندم متغیر است و میزان تولید گندم میان ۱۳ تا ۱۴میلیونتُن است». او بااشارهبه اینکه میانگین خرید میان هشت تا ۱۰میلیونتُن و بستگی به شرایط آب و هوایی متغیر است، تصریح میکند: «در سالهای اخیر تلاشهای زیادی برای تولید و خرید گندم انجام شده و میزان خوداتکایی به گندم افزایش و حجم واردات کاهش یافته است». نوروزی بااشارهبهاینکه در سالهای پربارش خرید گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به یکمیلیون و ۴۰۰هزارتُن نیز رسیده است، عنوان میکند: «گندم در تمام شهرستانهای استان خوزستان کشت میشود و مهمترین آنها در مناطق آبی مثل شهرستانهای شوش، شوشتر، اهواز، دزفول، حمیدیه و بهبهان و در مناطق کوهستانی و دیم نیز شهرستانهای ایذه و باغملک است». وی خبر میدهد: «تعداد بهرهبرداران گندم خوزستانی بهطور میانگین ۶۱هزار و ۱۰۰نفر هستند که بیشترین تعداد بهرهبرداری میان محصولات زراعی را به خود اختصاص دادهاند». معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان اضافه میکند: «سازمان جهاد کشاورزی برای افزایش تولید و بهرهوری گندم اقدامات مختلفی را از جمله نوسازی اراضی زراعی کشاورزان در قالب اجرای طرح ۵۵۰هزارهکتاری مقام معظم رهبری و افزایش تولید و توزیع نهادههای موردنیاز کشاورزان از قبیل تأمین کودهای شیمیایی بذور اصلاح شده و همچنین تأمین ماشینآلات و تراکتور و سوخت مورد نیاز کشاورزان انجام داده است». نوروزی میگوید: «بهبود روشهای کشت و تولید گندم از طریق توسعه مکانیزاسیون و ارقام اصلاح شده گندم باعث افزایش عملکرد و تولید کشاورزان گندمکار شده است». وی اظهار میکند: «آموزش بهرهبرداران و رعایت مسائل زراعی مانند رعایت تاریخ کاشت، تغذیه متعادل گیاه، کنترل تراکم کاشت، مبارزه با عوامل زیان رسان مثل بیماریها، علفهای هرز و آبیاری به موقع از دیگر اقدامات انجام شده است». معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان میگوید: «مساعدت در برداشت و خرید محصول کشاورزان از طریق تأمین سه هزار دستگاه کُمباین برای برداشت گندم و تشکیل ۱۵۶ گروه و کنترل برداشت به منظور کاهش ضایعات گندم کشاورزان و همچنین راهاندازی حداکثر ۱۰۶ مرکز خرید گندم برای کشاورزان که به راحتی محصول خود را در حداقل زمان ممکن برداشت و به این مراکز خرید تحویل دهند، از جمله اقدامات انجام شده توسط این سازمان است». نوروزی خبر میدهد: «مساعدت در افزایش قیمت گندم کشاورزان از ۲۵هزارریال در سال زراعی ۹۹-۹۸ به ۵۰هزارریال و در سال زراعی ۴۰۰-۹۹ که معادل ۱۰۰درصد افزایش قیمت گندم خوراکی بوده است». وی عنوان میکند: «به کشاورزان توصیه میکنیم که گندم خود را به مراکز خرید تضمینی تحویل دهند تا با خیال
آسوده وجه آنها به حسابشان واریز شود».
اثرات منفی قیمت پایین گندم
دبیر بنیاد ملی گندمکاران خوزستان بیان میکند: «مجلس شورای اسلامی در سال ۸۴ و در اصلاحیهای قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی را برای واقعی کردن قیمت خرید محصولات توسط دولت تصویب کرد تا اثر تورم محاسبه شده و جدای از میزان افزایش قیمت سالیانه بر قیمت نهایی افزوده شود». سجاد سعیدیپور ادامه میدهد: «بنابراین افزایش قیمت خرید گندم نسبت به سال گذشته را افزایش قیمت خرید محصول در نظر گرفت چرا که اثر تورمی در حال لحاظ نشده و تخلف از قانون است». او تصریح میکند: «بررسی آمار ۲۰ساله خرید گندم توسط دولت نشان میدهد که هر سالی که قیمت خرید تضمینی پایین نگه داشته شد، اثرش در سالهای بعدی در کاهش تولید و افزایش واردات دیده شده است». دبیر بنیاد ملی گندمکاران خوزستان یادآور میشود: «بهعنوانمثال قیمت گندم در سالهای ۹۰ تا ۹۲ بسیار پائین نگه داشته شد و در سال ۹۳ دولت ناگزیر به واردات بیش از ۷.۲میلیونتُن گندم از ۲۰ کشور خارجی که پنج کشور اول این لیست فقط دلال و واسطه بودند نه تولیدکننده!» دبیر بنیاد ملی گندمکاران خوزستان یادآور میشود: «این درحالیستکه دولت مبلغ یکهزارتومان افزایش قیمت را به عنوان پاداش به کشاورزان میپردازد و انگار گندمکاران نیازمند صدقه دولت هستند؛ ولی قیمت واردات گندم بدون درنظر گرفتن اثرات تحریم و مشکلات بانکی بیش از نههزارتومان بهازای هر کیلوگرم است». با وجود آنکه خوزستان در تولید محصولات کشاورزی جزو سه استان اول کشور است؛ ولی از میان ۱۸ نماینده مردم این استان در مجلس تنها عبدالله ایزدپناه؛ نماینده مردم ایذه و باغملک عضو کمیسیون کشاورزی شده است که تلاشهای خبرنگار مهر برای مصاحبه با وی بینتیجه بود.