کشندهترین سلاحهای بیولوژیک تاریخ
هرگونه عامل عفونی نظیر ویروس، باکتری یا سم که از روی غرض و آگاهانه برای آسیبرساندن به سلامتی افراد، حیوانات و طبیعت استفاده شود، «سلاح بیولوژیک» تلقی میشود که میتوانند تلفات جانی گسترده، مشکلات اجتماعی، خسارتهای مالی و مسائل زیستمحیطی غیرقابلجبران درپی داشته باشند. تحتکنترلدرآوردن و مدیریت پیامدهای ناشی از این سلاحها نیز بسیاردشوار است، چراکه پس از انتشار بهگونهای افسارگسیخته میان افراد جامعه شیوع پیدا کرده و بهصورت لحظهای بر دامنه نفوذ آنها افزوده میشود که حتی ممکن است از منطقه موردهدف نیز فراتر برود و سایر جوامع را هم مبتلا کند. بهگزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ اینگونه از تسلیحات غیرقابلرؤیت و بسیار مرگبار بوده و عمر آنها صرفاً به عصر حاضر محدود نمیشود؛ ایننوع از بیوتروریسم که میکروارگانیسمها یا نمونههای عفونی را برای ایجاد رعب مورداستفاده قرار میدهد، مدتهاقبل یعنی وقتی هیتیها در ۱۴۰۰سال قبلازمیلاد گوسفندان مبتلا به بیماری تولارمی را به محدوده دشمنان میفرستادند، شکل گرفت. بااینحال بهاستثنای برخی حوادث نادر و مستندشده، مورخان و زیستشناسان قادر به تمییز اپیدمیهای طبیعی از حملات عمدی بیولوژیکی بهوقوعپیوسته در دوران قدیم نیستند؛ چراکه نهتنها اطلاعات چنداندقیقی از گذشته علم زیستشناسی دردسترس نیست بلکه امکان دستکاری همین اطلاعات اندک بهخاطر اغراض سیاسی وجود دارد و گذر زمان نیز میتواند حقیقت را تحریف کرده باشد. بههرروی، سلاحهای بیولوژیک بسیار کشنده هستند و درصورت شیوع ممکن است تمام جهان را آلوده کنند.
سیاهزخم
باکتری «باسیلوس آنتراسیس» عامل بیماری سیاهزخم بوده و یکی از مرگبارترین میکروارگانیسمهایی بوده که تاکنون بهعنوان سلاح بیولوژیک مورداستفاده قرار گرفته. این باکتری در مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا در گروه A طبقهبندی شده که نشان از درجه ریسک بالای آن برای سلامت بشر دارد. لازمبهذکر است که عامل بیماری سیاهزخم میتواند طی مدتزمان طولانی در محیط اطراف زنده بماند. این سلاح بیولوژیک از حدود یکقرنپیش در قالب پودر، ذرات معلق در هوا، آب و غذا و ... مورداستفاده قرار گرفته است. ازآنجاکه عامل سیاهزخم فاقد بو و طعم بوده و غیرقابلرؤیت است، بهعنوان یکی از مؤثرترین سلاحهای بیولوژیکی بهشمار میرود. در سال ۲۰۰۱ نامههایی حاوی پودر سیاهزخم ازطریق سیستم پست ایالات متحده به آدرس برخی افراد ارسال شد که ۵ کشته و ۲۰ بیمار برجا گذاشت.
تولارمی
باکتری عامل این بیماری «فرانسیسلا تولارنسیس» نام دارد و بسیار واگیردار است. عامل تولارمی یا بیماری تب خرگوش ازطریق هوا منتشر شده و منجر به بروز ذاتالریه شدید همراه با عفونت خطرناک در بدن میشود. این باکتری در طبیعت و ذرات معلق وجود دارد و علاوهبر حیواناتی همچون خرگوش و دیگر جوندگان، انسان را نیز مبتلا میکند. تماس مستقیم با حیوان ناقل، نفوذ آب و ذرات آلوده به دهان و گزیدهشدن توسط حشرات ناقل، ازجمله راههای انتقال این بیماری بهشمار میروند.
آبله
آبله یک بیماری عفونی فوقالعاده جدی و خطرناک بهحساب میآید و عامل آن ویروس «واریولا» است که بهطور بالقوه میتواند در قالب یک سلاح بیوتروریسم مورداستفاده قرار بگیرد. اگرچه آبله قابلانتقال از انسان به انسان بوده، اما دیگر بهعنوان تهدیدی برای سلامت بشر درنظر گرفته نمیشود؛ چراکه از سال ۱۹۸۰ ریشهکن شده است. بااینحال ویروس واریولا هماکنون در آزمایشگاههایی واقع در روسیه و ایالات متحده نگهداری میشود و اگر بهدست افراد شرور بیفتد، قابلیت تبدیل به یک سلاح مرگبار را دارد؛ چونکه این ویروس بهسرعت و بهراحتی میان انسانها شیوع پیدا میکند.
بوتولیسم
بوتولیسم یک بیماری خطرناک ناشی از سم تولیدشده توسط باکتری «کلاستریدیوم بوتولینوم» است. فرایند تولید این سم نسبتاً آسان بوده و از قدرت کشندگی بالایی برخوردار است؛ درحدیکه یکگرم از آن قادر به کشتن بیش از یکمیلیون انسان خواهد بود. سم بوتولیسم بهوسیله آب و غذای آلوده یا ذرات معلق در هوا قابلیت انتشار دارد. این سم بهطورطبیعی در خاک جنگلها یا رسوبات ته دریاچهها یافت میشود. گفته شده در اوایل دهه ۱۹۳۰ گروهی از سربازان ژاپنی طی عملیات اشغال «مانچو» اسرای چینی را به سم بوتولیسم آلوده کردهاند. ناگفته نماند که سلاحهای بیولوژیک در دوران جنگ جهانی دوم رشد زیادی را تجربه کردند.
ابولا
بیماری ابولا منجر به تب هموراژیک ویروسی در انسان شده و تقریباً مشابه تب ماربورگ و تب دنگی عمل میکند. این بیماری از حیوانات به انسان منتقل شده و از درجه کشندگی بالایی برخوردار است؛ طبق شنیدهها این ویروس طی سالهای ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۰ بهعنوان یک سلاح بیولوژیک توسط اتحاد جماهیر شوروی تولید میشد. بااینحال هیچ مدرکی دال بر اثبات این سخن تاکنون یافت نشده. همچنین ظاهراً کشور مذکور به توانایی تولید انبوه ویروس ماربورگ نوع U؛ که بهعنوان گونه دوقلوی ابولا شناخته میشود نیز دست یافت. باید بدانید تب ماربورگ دارای نرخ کشندگی ۹۰درصد است.
طاعون
باکتری «یِرسینیا پستیس» عامل بروز انواع بیماری طاعون در انسانها بهشمار میرود؛ این باکتری ازطریق نیش کک که از خون جوندگان مبتلا تغذیه کرده باشد به انسان منتقل خواهد شد و سریعاً میان جوامع بشری گسترش پیدا میکند؛ آنتیبیوتیکها نیز نمیتوانند تأثیر مناسبی در فرآیند مقابله با آن داشته باشند. قابلیت تولید انبوه، انتشار ازطریق ذرات معلق، نرخ بالای کشندگی و شیوع سریع، طاعون را به یک سلاح بیولوژیک فوقالعاده مهلک تبدیل کرده است. در دوران جنگ جهانی دوم ککهای حامل طاعون توسط ژاپنیها در برخی مناطق چین پخش شد. همچنین شوروی سابق در دهه ۱۹۸۰ مقادیر زیادی از این ویروس را برای اهداف نظامی به تولید رساند.
بانیا ویروسها
خانواده ویروسهای «بانیاویردا» شامل سه دسته با نامهای: نایرو ویروس، فلبوویروس و هانتاویروس هستند. اگرچه هیچگونه سندی مبنیبر اثبات استفاده از اینگونه ویروسها بهعنوان سلاح بیولوژیک دردسترس نیست، اما طی جنگ کره حدود سههزار سرباز آمریکایی و کرهای مبتلا به تب هموراژیک ناشیازآن هانتاویروس شدند. نرخ کشندگی بانیاویروسها حداکثر تا ۵۰درصد برآورد میشود.
وبا
بیماری وبا بهنوعی عفونت در روده کوچک اطلاق میشود که با مصرف آب و مواد غذایی آلوده به باکتری پدید میآید؛ باکتری در روده شخص مواد سمی منتشر کرده و منجر به بروز اسهال شدید میشود. باکتری وبا در اصطلاح علمی «ویبریو کلرا» نام دارد و درصورت عدمدرمان بهموقع میتواند منجر به کمآبی مفرط و مرگ فرد مبتلا شود. نکته خوشحالکننده اینجاست که وبا بهراحتی از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود. در گذشته این بیماری توسط برخی از کشورها نظیر آمریکا، آفریقای جنوبی، ژاپن، عراق و ... مورداستفاده قرار گرفته است.