حتماً شنیدهاید که «احتیاج، مادر اختراع است!» اما افرادی نیز بودهاند که از روی کنجکاوی و جسارت، مخترع شدند؛ و حتماً بخشیازآنها «زن» بودهاند. برعکس آنچه تصور میشود؛ زنان نهتنها در حوزه فناوری حضوری فعال دارند؛ بلکه بسیاری از جلوههای عینیِ وجود و توسعه تکنولوژی در زندگی روزمره ما، مرهون و مدیون تفکر خلاقانه، تلاشهای پیوسته و هوش قابلتوجه تعدادی از زنان است. هنگام تجلیل از قهرمانان فناوری و دیجیتال، اغلب از افرادی مانند «بیل گیتس» و «استیو جابز» نام میبریم و اگر صحبتی هم از نقش زنان دراینعرصه شود، معمولاً به حضور چندنفر در پُستهای مدیریتی، اشاره خواهیم کرد؛ درحالیکه زنان، نقشی بسزا در خلق و بهبود فناوری رایانهای داشتهاند. چندیپیش، شاهد برگزاریِ «مجمع برابری نسلها» (GEF) بودیم که باز، موضوع میزان حضور و مشارکت زنان در بخش صنعت و بهویژه فناوریهای نوین را بهمیان کشید. طبق گزارش اخیر Tech Jury؛ در سال 2020 فقط 25درصد از کارمندان GAFAM (پنج غول فناوری ایالات متحده شامل Google، Apple، Facebook، Amazon و Microsoft) را زنان تشکیل دادهاند. اگر این برندها را بهعنوان مراکز هایتک و بزرگترین بسترهای فعالیت دراینبخش در جهان امروز بدانیم؛ هنوز از مرحلهای که بگوییم شکافهای جنسیتی از بین رفتهاند و به تعادلی ملموس دراینباره رسیدهایم، فاصله داریم. دراینبین، بیانصافیست که در رصد موارد مربوط به ابداع و توسعه علوم نوین، از زنان اثرگذارِ آن، نام نبریم. متن حاضر، ترجمهایست کوتاهشده از گزارش انتشاریافته در مجله آنلاین Biz Tech بهتاریخِ 11 می 2012. جای تأسف دارد که بعد از گذرِ تقریباً 10سال از انتشار مطلب اصلی، بسیاریازما بعضاً از نام و نقش این زنان که بیشک مُشتی نمونه خروار هستند، بیخبریم.
سوزان کار
گرافیست آمریکایی متولد 1954 که بهدلیل طراحی فونت و عناصر رابط کاربری در اولین اپل مکینتاش شناخته میشود. او مدیر خلاق شرکت نکست؛ و نیز مشاور طراحی در شرکتهای مایکروسافت، ایبیام، سونی پیکچرز، فیسبوک، پینترست بود. او را یکی از پیشگامان هنر پیکسل و رابط گرافیکی در رایانه نیز نامیدهاند.
هدی لامار
بازیگر آمریکایی متولد 1914 که نهتنها ستاره سینما در دهه 1920 بود؛ بلکه در دنیای کامپیوتر بهخاطر ایدهاش که پایه شبکه بیسیم است؛ شناخته شده. طرح خلاقانه او به دوست مخترعش؛ جرج اَنتایل که یک آهنگساز آوانگارد و نوازنده پیانو نیز بود؛ پایه فناوریهای مدرن مانند بلوتوث و وایفای است.
گریس هاپر
ریاضیدان آمریکایی متولد 1906 ملقب به «ملکه نرمافزار» یا «مادربزرگ کوبول» (یکی از قدیمیترین زبانهای برنامهنویسی) که اولین زبان برنامهنویسی را سال ۱۹۵۰ برای رایانه مارک 1 و یونیواک 1 اختراع کرد. اولین زنی بود که دکترای ریاضی از دانشگاه «ییل» را گرفت و افسر نیروی دریایی آمریکا نیز بود.
اِیدا لاولِیس
ریاضیدان انگلیسی متولد 1815 که بهخاطر همکاری با چارلز ببیج درزمینه رایانهای همهمنظوره بهنام «موتور تحلیلی» مشهور است. او ازاینجهت منحصربهفرد است که الگوریتمی برای رایانهای ایجاد کرد که هنوز وجود نداشت! دستاوردی که او را بهعنوان اولین برنامهنویس رایانه واجد شرایط میکند. او دختر لرد بایرون؛ شاعر معروف بود.
مری لو جپسن
مهندس آمریکایی متولد 1965 که فهمید صفحات نمایشی، دروازه ورود به مرزهای دگرگونی هستند. او در سال 1995 شرکت Micro Display را بنیان گذاشت و با هدف خلق لپتاپهای ویژه کودکان، XO را عرضه کرد؛ گجتی با نمایشگری که در کمنورترین محیط و با کمترین شارژ، کاربر را ناامید نمیکرد.
روبرتا ویلیامز
خانم خانهدار آمریکایی متولد 1953 که بازیهای ماجراجویانه، همه جاذبه و ویژگیهای هیجانانگیز خود را در طی مراحل، مدیون ایدههای او هستند. او مؤسس شرکت طراحی و تولید گیم Sierra بوده و با کمک و همراهی همسرش؛ تلاش کرد منطق حل معما و پیچیدگی را به بازیهای ویدئویی تزریق کند.
رادیا پرلمن
مهندس شبکه آمریکایی متولد 1951 که بیشتر بهخاطر ابداع «پروتکل درخت پوشا» معروف است. او در طراحی و استانداردسازی شبکه و پروتکلهای مسیریابی حالت پیوند نیز سهم زیادی داشت؛ و در آموزش نیز پیشگام بود و چندینسال به کودکان، زبان برنامهنویسی را آموزش داد و دراینباره کتبی نیز نوشته است.
ارنا هوور
ریاضیدان آمریکایی متولد 1926 که ابداع او انقلابی در ارتباطات مدرن ایجاد کرد. او موفق به اختراع یک سامانه سوئیچ تلفنی کامپیوتری شد که در آن، از یک کامپیوتر جهت نمایش و کنترل تماسهای ورودی استفاده میشد تا اختلالات ارتباطی رفع شده؛ و نیز آزار سیگنالهای مزاحم به حداقل برسند.
مریسا مایر
مهندس کامپیوتر و هوش مصنوعی آمریکایی متولد 1975 و اولین مهندس زنیکه بهاستخدام گوگل درآمد. استعدادهای او درزمینه طراحی رابط کاربری و چشمانداز محصول باعث شده که گوگل بهعنوان شرکتی پیشرو درزمینه وب، موبایل و موتور جستوجو، در رتبه اول جهان قرار گیرد. او اکنون مدیرعامل رقیبی قدرتمند؛ یعنی یاهوست.
باربارا لیسکوف
دانشمند علوم رایانه آمریکایی متولد 1939 و یکی از اولین زنان که توانست دکترای اینرشته را بگیرد. او در سال ۲۰۰۸ جایزه تورینگ را بهعلت «ابداعات اساسی در طراحی زبان برنامهنویسی» گرفت. او مبدع زبان برنامهنویسی CLU و Argus است و تا ۷۲سالگی نیز در دانشگاه MIT مشغولِ تدریس بود.