این رشته‌های ورزشی در چه تاریخی المپیکی شدند؟
مصطفی رفعت
«المپیک تابستانی توکیو» شاهد افزوده‌شدن پنج رشته ورزشی جدید بوده که از میان آن‌ها، سه رشته حضور خود را دراین‌رقابت‌ها حفظ خواهند کرد: «اسکیت‌بازی»، «سنگ‌نوردی» و «موج‌سواری»؛ و ازسویی، دو رشته «کاراته» و «بیس‌بال/سافتبال» به‌سیاق بعضی از رشته‌های ورزشیِ دیگر طی دوره‌های قبلی، حضوری کوتاه‌مدت را تجربه خواهند کرد. در اینفوگرافیک مقابل، به رشته‌هایی اشاره شده که از سال 1984 به جمع المپیکی‌ها پیوسته‌اند و ثابت مانده‌اند که البته بعضی‌از‌آن‌ها حضور خود را مدیون تغییر نگرش جهانیان به یکسری فعالیت‌های فیزیکی هستند که ازجایی‌به‌بعد به‌عنوان یک رشته ورزشی قلمداد شده‌اند؛ و بعضی نیز توسط کشورهای میزبان در ادوار مختلف، به موارد قبلی ملحق شده‌اند تا آن کشورها نقاط قوت خود را در میدان‌هایی خاص تثبیت کنند و به‌رخ بکشند. طبق گزارش سایت رسمی المپیک؛ اولین جریانِ الحاقِ رشته‌های جدید به رقابت‌ها، طی بازی‌های سال 1984 دیده شد؛ وقتی «شناهنگ» و «ژیمناستیک ریتمیک» با هیاهویی جالب از موزیکِ همراه و طراحی لباس‌های خیره‌کننده، وارد گود شدند. المپیک سال 1996 نیز شاهد پیوستن دو رشته جدید «والیبال ساحلی» و «دوچرخه‌سواری کوهستان» بود. این‌روند در سال‌های 2000، با ورود «ترامپولین» و «دوچرخه‌سواری بی‌ام‌اکس» دنبال شد. در دهه 2010 «راگبی» و «گلف» نیز اعلام حضور کردند؛ دو رشته‌ای که در المپیک «ریو‌دُژانیرو» (2016) نیز بازمعرفی شدند. این‌درحالی‌‌ست‌که در خلال سال‌های یادشده، رشته‌هایی نظیرِ «تنیس روی میز»، «بدمینتون»، «تکواندو» و «سه‌گانه» (ورزش ترکیبی که شرکت‌کنندگان در آن، با انجام سه مرحله استقامتی شامل شنا، دوچرخه‌سواری و دو؛ با یکدیگر رقابت می‌کنند) که مانند قبلی‌ها به‌لحاظِ بصری؛ فانتزی دیده نمی‌شدند، جای خود را در المپیک، محکم کرده بودند. باید توجه کرد که افزودن رشته‌های جدید، روالی دارد که تحت‌نظارتی دقیق صورت می‌گیرد؛ مثلاً در سال 1988، وقتی «تنیس روی میز» در بازی‌های سئول وارد کارزار شد؛ نه‌تنها یک رشته پرطرفدار در کشور میزبان (کره جنوبی) محسوب می‌شد؛ بلکه بسیاری از دیگر جوامع آسیایی نیز حرف‌هایی در‌آن‌رشته برای گفتن داشتند؛ تاجایی‌که همان‌سال 18 مدال در آن توسط ورزشکاران کسب شد. همین الگو برای جودو در المپیک 1964 (توکیو)، هندبال در المپیک 1936 (برلین) یا بوکس در المپیک 1904 (سنت لوئیس) مشهود بود؛ و در همه این «اولین‌حضورها» شاهد کسب حداقل یک مدال طلا در همان ورودی‌‌‌ها بودیم. از اولین‌دوره المپیک مدرن که سال 1896 در آتن آغاز و برگزار شد؛ بیش از 30 رشته ورزشی به این‌رقابت‌ها اضافه شده. مسابقات اصلی در بازی‌های المپیک باستان که باعنوان «المپیاد» نیز شناخته شده؛ تنها شامل «دوومیدانی» بود؛ به‌تدریج، مسابقات شمشیربازی، ژیمناستیک، دوچرخه‌سواری، تیراندازی، شنا، کشتی، وزنه‌برداری و ... نیز برگزار شدند. در دوره بعدی که سال 1900 و در پاریس برگزار شد، هفت ورزش دیگر؛ ازجمله «قایقرانی» و «سوارکاری» نیز به فهرست قبلی اضافه شد. دراین‌میان، رشته‌هایی نیز بودند که شانس لازم برای بقا را نداشتند و خود را تثبیت نکردند؛ معروف‌ترین آن‌ها «طناب‌کشی» بود که در بازه 1896 تا 1920 انجام شد. «لاکراس» (به‌خاطر ریشه‌های آن که گفته می‌شود متعلق به سرخ‌پوستان بوده؛ عمدتاً در شرق آمریکا و کانادا رایج بود) نیز در دوره‌های 1904 و 1908 المپیکی شد. المپیک 1908 لندن حتی شاهد برپاییِ یک‌دوره مسابقات قایق‌موتوری بود! دو رشته «راگبی» و «گلف» تا زمان پذیرش توسط مجریان المپیک؛ چندبار وارد عرصه شده و بعد کنار گذاشته شدند؛ اما رکورد طولانی‌ترین غیبت را رشته «تنیس» (با 13دوره عدم‌حضور بین سال‌های 1928 تا 1984) داشته و بعدازآن، «تیروکمان» (10دوره بین سال‌های 1924 تا 1968) است. تنها ورزش‌هایی که از 1896 پای ثابت تمام بازی‌های تابستانی المپیک بوده‌اند، «ژیمناستیک»، «دوومیدانی»، «دوچرخه‌سواری»، «شمشیربازی» و «شنا» هستند. گفته شده برای سال 2024 که میزبانیِ این‌رقابت‌ها برای سومین‌بار به فرانسه (پاریس) می‌رسد؛ «بریک‌دنس» که به‌عنوان یکی از سر‌شاخه‌های اصلی فرهنگ هیپ‌هاپ بین جوانان آمریکایی-آفریقایی‌تبار خلق شد و به‌سرعت موردتوجه بسیاری از جوانان در چهارگوشه جهان قرار گرفت نیز برای نخستین‌‌بار وارد المپیک خواهد شد.