چگونه فریب سایت‌های واسط را نخوریم!
نگران بود تا بتواند با پولی که دارد، یک گوشی مناسب و باکیفیت بخرد. در سایت «دیوار» جست‌وجو میکرد که چشمش به یک گوشی خوب؛ اما با قیمت بسیارمناسب افتاد. دستپاچه شد و به‌سرعت برای خرید آن اقدام کرد؛ بی‌خبر‌از‌آنکه پشت این دیوار، چه درانتظار اوست. خوش‌خیال خبر نداشت یک گوشی سرقتی را خریده و به‌زودی به‌عنوان «سارق» به دام پلیس می‌افتد؛ و تازمانی‌که ثابت شود بی‌گناه است، باید به‌انتظار بنشیند...
«دیوار» یکی از شناخته‌ترین سایت‌های خریدوفروش آنلاین است؛ از لوازم دسته‌دوم گرفته تا اقلام نو. شناخته‌بودن این‌گونه سایت‌ها، برای کلاه‌برداران فضای مجازی کافی‌ست تا ازاین‌فضا نیز استفاده کرده و بهترین و بیشترین سود را ببرند. سایت «دیوار» و «شیپور»، بستری مناسب برای کلاه‌برداری بوده؛ این‌درحالی‌ست‌که به‌تازگی سایت «دیوار» برای مقابله و جلوگیری از کلاه‌برداری‌های احتمالی، ازاین‌پس تمام پیامک‌هایش را با سرشماره «دیوار» ارسال می‌کند. درحال‌حاضر اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل از این سرشماره به کاربران «دیوار» پیامک می‌فرستند و هیچ پیامکی با شماره‌های متفرقه ازسوی «دیوار» برای کاربران ارسال نمی‌شود. پیامک‌هایی که از هر شماره متفرقه‌ای دریافت می‌کنید، نامعتبر و درجهت سوءاستفاده و کلاه‌برداری از شماست. درحالی «دیوار» دست به این‌اقدام جدید زده که این‌گونه سایت‌ها همچنان قربانی می‌گیرد و در سراسر کشور بسیاری‌ازافراد ساده‌لوح در دام کلاه‌برداران گرفتار می‌شوند. کارشناسان پلیس فتا همواره به مردم توصیه می‌کنند از افرادی خرید شود که امکان ملاقات حضوری با آن‌ها پیش از انجام معامله است.
کوروش احمد یوسفی؛ معاون اجتماعی پلیس کرمان، از دستگیری سارقی ۱۹ساله دراین‌استان خبر داد که با زورگیری، تلفن‌همراه شهروندان را سرقت میکرد و سپس با قیمتی اندک در سایت «دیوار» می‌فروخت. وی گفت: «مأموران مرکز رصد فضای مجازی پلیس اطلاعات و امنیت عمومی کرمان در‌پی کسب خبری مبنی‌بر خریدوفروش گوشی‌های هوشمند سرقتی با قیمتی کمتر از بازار در سایت دیوار بررسی موضوع را در دستورکار خود قرار دادند. مأموران با انجام تحقیقات لازم سارق را شناسایی و ضمن هماهنگی قضائی، او را در مخفیگاهش دستگیر؛ و در بازرسی از آنجا ۱۷ گوشی هوشمند و دوقبضه سلاح سرد کشف کردند. این سارق در بازجویی، پس از مشاهده دلایل و مستندات قانونی پلیس، به ۱۷فقره سرقت گوشی شهروندان ازطریق زورگیری اعتراف کرد». سرگرد احسان بهمنی؛ رئیس‌پلیس فتای استان هرمزگان، پرداخت بیعانه را یکی از مهم‌ترین روش‌های کلاه‌برداری ازطریق سایت‌های درج آگهی برشمرد و گفت: «دریافت بیعانه و عدم‌پاسخگویی به تماس‌های فرد خریدار، همچنان یکی از مهم‌ترین شگردهای مجرمانه در فضای مجازی‌ست که لازم است هم‌وطنان گرامی دقت و هوشیاری بیشتری دراین‌خصوص داشته باشند. دراین‌روش، فرد مجرم با انتشار آگهی جعلی فروش جنس دست‌دوم با قیمت و مشخصات کیفی چشم‌نواز، به‌دنبال جلب اعتماد قربانیان بوده و سعی در فریب و دریافت وجوه مختلف تحت عناوینی همچون رزرو کالا و پیش‌پرداخت دارند. معمولاً شماره‌حساب‌های اعلامی جعلی بوده و بعد از دریافت این‌گونه مبالغ، فرد مجرم دیگر پاسخگو نیست. لازم است هم‌وطنان هنگام خرید از سایت‌های واسط، هوشیار بوده و پرداخت وجه را به بعد از رؤیت کالا و دریافت کالا موکول کنند». سرهنگ حشمت سلیمانی؛ رئیس‌پلیس فتای فارس از دستگیری فردی خبر داد که با درج آگهی دروغین در سایت‌های واسطه‌گر، اقدام به کلاه‌برداری از شهروندان میکرد. با شکایت فردی مبنی‌بر مشاهده آگهی فروش کیف و کفش در یکی از سایت‌های واسطه‌گر موضوع در دستورکار کارشناسان پلیس فتا قرار گرفت. وی ادامه داد: «شاکی بیان داشت که در یکی از سایت‌های درج آگهی با یک آگهی با‌عنوان فروش کیف و کفش برخورد کرده و ضمن برقراری تماس با فرد تبلیغ‌کننده، فروشنده برای ارسال اقلام از متقاضی درخواست واریز مبلغ ۳۰میلیون‌ریال وجه به حساب خود می‌کند که متهم پس از دریافت وجه؛ دیگر جوابگوی تماس تلفن متقاضی نبوده است. با اقدامات فنی صورت‌گرفته، متهم در یکی از محلات شیراز مورد‌شناسایی قرار گرفت و طی هماهنگی با دستگاه قضائی، دستگیر شد. کاربران هرگز فریب این‌گونه آگهی‌ها را نخورند و تا زمان دریافت کالا و یا انجام خدمات ازطرف درج‌کننده آگهی، مبلغ یا مبالغی را واریز نکنند». سرهنگ امیرحسین نقی‌مهر؛ رئیس‌پلیس فتای استان گیلان گفت: «فردی با مراجعه به پلیس فتا مدعی شد شخصی با درج آگهی جعلی در دیوار از او کلاه‌برداری کرده؛ پیگیری موضوع در دستورکار کارشناسان پلیس فتا قرار گرفت. با بررسی‌های انجام‌شده مشخص شد شاکی با مشاهده آگهی فروش و نصب سایبان در سایت دیوار چون قیمت کمتر از قیمت واقعی بازار بود، با صاحب آگهی تماس می‌گیرد و از فروشنده خواسته تا با پرداخت مبلغی تحت‌عنوان بیعانه در فرصت مناسب جهت تحویل کالا اقدام کند؛ اما فروشنده پس از دریافت مبلغ، دیگر پاسخگوی خریدار نبوده است. با بررسی مستندات ارائه داده‌شده توسط شاکی و اقدامات فنی و تخصصی، نیز بررسی تراکنش‌های بانکی در حساب‌های مختلف، کلاه‌بردار ۲۸ساله مورد‌شناسایی قرار گرفت و ضمن دستگیری، به پلیس فتا انتقال داده شد. متهم پس از انتقال به پلیس فتا، در بازجویی‌های انجام‌شده اعتراف کرد ازطریق خطوط تلفن‌همراه با هویت‌های ناشناس، اقدام به انتشار آگهی با بهره‌گیری از سایت دیوار و درج آگهی نصب کرکره برقی، سایبان، کناف‌کاری مبادرت به کلاه‌برداری از شهروندان گیلانی میکرد و انگیزه خود را کسب منفعت مالی بیان داشت». سرهنگ فیروز سرخوش‌نهاد؛ رئیس‌پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فرماندهی انتظامی همدان بابیان‌اینکه کلاه‌برداری در سایت «دیوار» با شگرد پرداخت بیعانه روبه‌افزایش است، گفت: «تنها با انجام هرگونه معامله و تبادل وجه در فضای حقیقی می‌توان، از خالی‌شدن حساب و گرفتاری در دام کلاه‌برداران جلوگیری کرد. شهروندان به آگهی‌ها سایت دیوار اعتماد نکرده و پیش از هرگونه معامله در فضای مجازی تا زمان رؤیت کالای موردنظر، از پرداخت و واریز هرگونه وجهی خودداری کنند. به‌تازگی پرونده‌ای در پلیس فتای همدان تشکیل شده بود مربوط به کلاه‌برداری ۳۵میلیون‌تومانی از یک جوان ۲۴ساله است. این پسر پس از رؤیت تصاویر یک دستگاه پراید ۱۱۱ در سایت دیوار، با شماره قیدشده در‌این‌آگهی تماس برقرار کرده بود. فرد کلاه‌بردار با بازارگرمی و اعلام اینکه چندین مشتری، متقاضی خرید این وسیله نقلیه هستند، خواستار پرداخت بیعانه شده که پسر جوان نیز ناآگاه از دسیسه متهم اقدام به واریز ۳۵میلیون‌تومان به حساب او کرد. پس از واریز پول، متهم، دیگر به تماس‌های مالباخته پاسخ نداد و این‌موضوع سبب تشکیل پرونده قضائی و ارجاع آن به پلیس فتا برای پیگیری و دستگیری متهم شد. به‌دنبال انجام کارهای فنی و تخصصی، کلاه‌بردار شناسایی و دستگیر شد. فرد کلاه‌بردار اعتماد نابجای مردم به آگهی‌های تبلیغاتی و واریز پول بدون بررسی صحت و درستی آگهی را عامل استفاده از این‌شیوه برای کسب درآمد عنوان کرد». سرهنگ سید نظام موسوی؛ رئیس‌پلیس فتای فرماندهی انتظامی ویژه غرب استان تهران، به شهروندان هشدار داد: «قیمت نازل و تحریک خریدار توسط فروشنده در آگهی برای دریافت بیعانه و نفروختن کالا به دیگران، از شگردهای مجرمان سایبری بوده. مجرمان سایبری با ارائه تخفیف‌های غیرواقعی در آگهی‌های فروش وسایل در سایت‌ها، قربانیان خود را به دام می‌اندازند. کلاه‌برداران با سوءاستفاده از سایت‌های تبلیغاتی و اپلیکیشن‌های مشابه، با درج آگهی‌های جعلی؛ و تعیین قیمت پائین‌تر از عرف بازار و وسوسه‌انگیز، از مشتریان درخواست مبلغی به‌عنوان بیعانه می‌کنند و این‌درصورتی‌ست‌که پس از واریز مبلغ توسط خریدار، کلاه‌بردار گوشی خود را خاموش کرده یا دیگر پاسخگوی تلفن خود نبوده و از تحویل یا پس‌دادن وجه امتناع می‌ورزد». رئیس‌پلیس فتای غرب استان تهران یادآور شد: «شهروندان به‌هیچ‌عنوان قبل از رؤیت و کسب اطمینان از کیفیت و اصل‌بودن کالای تبلیغ‌شده، مبلغی را تحت‌عنوان بیعانه برای افراد واریز نکنند و هر پرداختی حتماً بعد از رؤیت و اطمینان از کیفیت کالا باشد. شهروندان حتماً از فروشگاه‌های اینترنتی خرید کنند که دارای نماد اعتماد الکترونیکی هستند و به‌جای دادن بیعانه، از گزینه پرداخت وجه در محل استفاده کنند».
مهم‌ترین عنصر در ارزیابی اعتبار هر فروشگاه اینترنتی، داشتن «نماد اعتماد الکترونیک» است. این نماد، نشانه‌ای‌ست که ازطرف مرکزی با نام «توسعه تجارت الکترونیکی» که وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران است، به‌عنوان تأییدیه به فروشگاه‌های اینترنتی داده می‌شود. وجود نماد اعتماد الکترونیکی در یک وب‌سایت، نشان‌دهنده بالابودن امنیت آن در فضای تجارت مجازی‌ست. درحال‌حاضر اعطای نماد اعتماد الکترونیکی به کسب‌وکارهای فعال در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مجاز نیز تعلق می‌گیرد. تمام فعالان کسب‌وکارهای الکترونیکی در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مجاز، برای ثبت نشانی فعالیت خود و آغاز فرآیند اخذ نماد اعتماد الکترونیکی می‌توانند با مراجعه به سامانه «نماد» و ایجاد حساب کاربری، اقدام به ثبت نشانی فعالیت خود در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها کنند. همچنین کسب‌وکارهای دارای نماد اعتماد الکترونیکی نیز می‌توانند با ورود به پنل کاربری خود، از قسمت افزودن شناسه، اقدام به ثبت نشانی فعالیت خود در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها کنند. نماد الکترونیک فقط به فروشگاه‌های حقیقی یا حقوقی اعطاء می‌شود که توسط دستگاه‌های دولتی؛ ازجمله مرکز توسعه تجارت الکترونیک، کسب‌وکار آن‌ها تائید‌شده باشد. معمولاً فروشگاه‌هایی که نماد اعتماد الکترونیک دارند، لوگوی نماد را در صفحه اصلی قرار می‌دهند تا همه بتوانند آن‌را بررسی کنند. برای بررسی کافی‌ست روی لوگوی نماد الکترونیک کلیک کنید تا به‌صورت Popup باز شود و اطلاعات صاحب‌امتیاز را به شما نمایش دهد. روش دیگری که می‌توانید با آن، نماد الکترونیک یک فروشگاه اینترنتی را بررسی کنید، ورود به سایت https://enamad.ir و کلیک بر روی استعلام است. پس از کلیک روی آن، صفحه‌ای باز می‌شود به‌صورت Popup که از شما درخواست آدرس دامنه سایت را می‌کند. کافی‌ست آدرس دامنه فروشگاه موردنظر را وارد کنید تا پس از کلیک بر روی جست‌وجو، اطلاعات مربوط به صاحب‌امتیاز آن فروشگاه را برای شما مشخص شود.