رفع موانع صادرکنندگان کشاورزی گیلان؛ تحقق حضور مؤثر در بازار اوراسیا
صادرات ۵۳میلیون‌دلار تولیدات کشاورزی در سه‌ماه‌نخست امسال از آستارا، نشانگر ظرفیت بالای فعالان اقتصادی گیلان برای دادوستد در بازار بزرگ اوراسیاست اما جهت رونق و ارزآوری افزون‌تر، باید مانع‌زدایی‌ها و رفع نگرانی‌های صادرکنندگان و بازرگانان جدی گرفته شود. به‌گزارش ایرنا؛ محصولات کشاورزی، بخش مهمی از صادرات کشور را تشکیل می‌دهد و گیلان نه به‌خاطر تولیدات کشاورزی داخل استان، بلکه به‌دلیل صادرات محصولات کشاورزی برخی استان‌های دیگر از مرزهای آن، از اهمیت زیادی برخوردار است و شناسایی دقیق موانع صادرات بخش کشاورزی و برداشتن آنها از پیش پای صادرکنندگان و بازرگانان گیلانی می‌تواند سبب تسهیل و تسریع عرضه تولیدات کشاورزی کشورمان به بازارهای منطقه نظیر اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشد.
خانم رحمانی از صادرکنندگان و بازرگانان فعال تولیدات کشاورزی در آستارا می‌گوید: «اقتصاد مرزی دراین‌شهرستان به حدی اهمیت دارد که امرارمعاش و درآمد بیش از هزارخانوار این شهرستان و حومه، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به صادرات، واردات و ترانزیت مرزی مربوط می‌شود و در سال جهش تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها انتظار داریم که موانع برداشته شود نه اینکه افزایش یابد». او افزود: «این‌روزها بانک مرکزی ازیک‌طرف و دارای و امور مالیاتی ازسوی‌دیگر به ما فشار وارد می‌کنند و در‌این‌شرایط از گمرک انتظار داریم حداقل بستر صادرات را بیشتر هموار کند و موانع را از پیش پای تجار بردارد تا سهم قابل‌توجهی از بازار اوراسیا داشته باشیم». کریم‌خانی صادرکننده میوه‌و‌تره نیز عمر مفید این تولیدات را دو تا چهار‌هفته اعلام می‌کند و معتقد است که گمرک باید درکنار عمل به رویه‌ها و مقررات خود، عمر بار و کالاهای ما را نیز مدنظر داشته باشد و ما را آن‌قدر معطل نکند که محصولات دچار فساد شود. وی بااشاره‌به تقاضای زیاد بازار روسیه به بادمجان، تصریح می‌کند که عمر مفید بادمجان از لحظه چیده‌شدن در جیرفت و یزد و شهرضای اصفهان تا رسیدن به بازار حدود ۱۴روز است؛ اما بار ما هشت‌تا ده‌روز در گمرک و مرز آستارا معطل می‌شود و چندروز در مسیر روسیه معطل می‌ماند و دچار افت کیفیت می‌شود و حداقل انتظار داریم از گمرکات زود ترخیص شویم. وی گفت: «باتوجه‌به پیوستن ایران به بازار بزرگ اوراسیا، گرفتن برگه سلامت و قرنطیه برای محصولات کشاورزی صادراتی ضروری‌ست؛ اما در شهرهایی که نام بردم کلینیک‌های گیاه‌پزشکی فعال نیستند و وقتی ما بار را از آن شهرهای مبدأ به آستارا حمل می‌کنیم، در آستارا کلینیک‌های گیاه‌پزشکی بعد از بازدید اعلام می‌کنند که بار از اول فاسد بوده است و باید عودت داده شود». او پیشنهاد داد که کلینیک‌های گیاه‌پزشکی در شهرهای مبدأ بار فعال شوند تا محصولات کشاورزی با اطمینان نسبت به کیفیت و سلامت، به‌سوی آستارا و مرز حمل شود و کلینیک‌های آستارا نیز با بازرسی و بازدید نهایی، سلامت بار را تائید و مجوز صادرات را ارائه کنند. تقی‌پور دیگر صادرکننده نیز می‌گوید: «گمرک و مرز آستارا ظرفیت گذر هم‌زمان چند کامیون بار را ندارد و این نقیصه سبب معطلی صادرات می‌شود و محصولات کشاورزی درمعرض خطر فساد و افت کیفیت قرار می‌گیرند و همچنین اغلب کلینیک‌های گیاه‌پزشکی آستارا بسته یا تعطیل شده‌اند و از مسئولان تقاضا داریم آنها را دایر کنند». ساسان کارجویان مدیر جهاد کشاورزی آستارا تصریح کرده که در سال جاری ۵۴هزار و ۳۹۶تن کالا و محصول شامل تخته، سبوس، موز و ارزن از کشورهای خارجی و از مرز آستارا وارد ایران شده و بر حمل‌ونقل نه‌هزار و ۶۷۳تن محصول کشاورزی نیز نظارت بهداشتی شده است.
گلوگاه صادراتی گیلان در آستارا به‌قدری مهم است که به‌گفته نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی نگاه به صادرات از این شهرستان باید فرا استانی و ملی باشد و برای توسعه زیرساخت و بسترهای تسهیل صادرات آن، تلاش‌های بیشتری صورت گیرد. غلامرضا مرحبا بااعلام‌اینکه ۱۰۰درصد صادرات محصولات کشاورزی از آستارا ازطریق ناوگان یخچال دار انجام می‌شود، می‌گوید: «هر محصول و کالای صادراتی نشانگرشان ایران در مجامع بین‌المللی‌ست و ظرافت و دقت در بسته‌بندی محصولات باید جدی گرفته شود».
سعید میرقربانی؛ سرپرست فرمانداری آستارا نیز اعلام کرده که کشورهای مقصد محصولات کشاورزی، نسبت به بهداشت و سلامت آنها سختگیر و حساس هستند و باید گواهی بهداشت این قبیل محصولات، قبل از صادرات و طبق قانون و با رعایت کامل موازین بهداشتی صادر شود. او تأکید کرده صادرکنندگان به رعایت سلامت و بهداشت محموله صادراتی خود مکلف باشند تا هیچ‌گونه بار ترانزیتی، از کشور مقصد به‌دلیل رعایت نشدن موارد بهداشتی برگشت داده نشود. هرچند مسئولان برای صادرات کشاورزی مقررات لازم را اعمال می‌کنند؛ اما درمقابل مشکلات و موانع این قبیل صادرات ساکت ننشسته‌اند و در پی تدبیر برای رفع آنها هستند و دراین‌راستا معاون قرنطینه و بهداشت گیاهی سازمان حفظ نباتات کشور، رعایت شرایط کشورهای مقصد را از الزامات صادرات محصولات کشاورزی دانسته و از درحال تدوین بودن دستورالعمل تسهیل و تسریع صادرات برای رفع دغدغه‌های صادرکنندگان خبر داده است. مهدی قائمیان چندی‌پیش در دیدار با صادرکنندگان در آستارا گفت: «دستورالعمل سهولت و تدوام صادرات، با بهره‌گیری از نظرها و تجارب صادرکنندگان تدوین می‌شود و بعد از تصویب در شورای عالی صادرات، اجرا خواهد شد و اطلاعات محل نگهداری و بسته‌بندی محصولات در گواهی بهداشتی آنها درج و درقالب اسناد بین‌المللی به کشورهای مقصد ارسال خواهد شد». وی بااشاره‌به اهمیت پایش بهداشتی محصولات کشاورزی در مراحل کاشت، داشت و برداشت، افزود: «قرنطینه نباتی کشور از مهم‌ترین ارکان صادرات کشاورزی است و الزامات آن باید به‌درستی رعایت شود». معاون قرنطینه و بهداشت گیاهی سازمان حفظ نباتات کشور، استقرار کلینیک‌های گیاه‌پزشکی در محل بسته‌بندی و انبار محصولات را برای نظارت‌های بهداشتی ضروری دانست تا صادرکنندگان با اطمینان خاطر از کیفیت محصولات، در مسیر صادرات نگرانی نداشته باشند. موانع و مصائب صادرات کشاورزی، فقط به گیرهای بهداشت و سلامت محصولات محدود نمی‌شود؛ بلکه تکمیل‌نشدن راهگذر ریلی شمال-جنوب نیز مانعی برای گذر قطارهای صادرات است و متأسفانه این نقیصه سبب کوتاهی دست تجار و فعالان اقتصادی از بازار بزرگ و پرمنفعت اوراسیا می‌شود. اتحادیه اقتصادی اوراسیا در آبان‌ماه سال ۱۳۹۸ میان ایران و کشورهای عضو درقالب همگرایی و همکاری منطقه‌ای و با هدف آزادسازی و تسهیل تجارت کالا و ارتباطات و افزایش همکاری‌ها به‌صورت توافقنامه‌ای سه‌ساله (تا آبان‌ماه ۱۴۰۱) به‌امضاء رسید. طبق توافقات اتحادیه اوراسیا امتیازاتی برای صادرات ۵۰۲ ردیف کالا و امتیاز ۳۶۰ ردیف کالا وارداتی برای ایران منظور شده و بخشی از امتیازات شامل آبزیان، لبنیات، گل، میوه و صیفی‌جات، شیرینی و شکلات، کنسروها، آبمیوه و کمپوت، مواد اولیه و حلال‌ها و رقیق‌کننده‌ها و رزین‌ها و غیره و امتیازات اعطایی ایران به کشورهای اوراسیا انواع گوشت قرمز، آبزیان، حبوبات، چای، دانه‌های روغنی و غلات، روغن خام، آب‌های معدنی و گازدار و طعم دار، انواع کنجاله، مواد صنعتی و انواع شوینده‌ها، کاغذ و کاغذ روزنامه و محصورات دیگر است. هرچند تحریم‌های ناجوانمردانه آمریکا انگیزه ایرانیان را برای ایستادگی در برابر زیاده‌خواهی دشمن سلب نکرده اما ضربه و زیان تحریم‌ها بر توسعه بسترهای صادرات، امری آشکار است و به‌نحوی‌که رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه نیز بر این‌امر صحه گذاشته است. هادی تیزهوش تابان گفته که به‌دلیل تحریم‌ها و تکمیل‌نشدن برخی زیرساخت‌های لازم برای بهره‌گیری از مسیرهای ریلی رشت-کاسپین و رشت- آستارا، تاکنون نتوانسته‌ایم از این ظرفیت بهره لازم را به‌دست آوریم. رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه عضویت در اوراسیا را برای کشورمان مثبت ارزیابی و تصریح کرد: «طی مدت الحاق به اوراسیا از حذف بخشی از تعرفه‌ها بهره گرفتیم؛ اما برخی مشکلات مانع بهره‌گیری کامل از آن شد. تیزهوش تابان یادآور شده که روسیه واردکننده بزرگ مواد غذایی و محصولات کشاورزی است اما از ۵۰۰میلیون‌دلار واردات آن، سهم ما ۶۷میلیارد‌دلار معادل ۲۲صدم‌درصد بوده است و با تکمیل کری دور شمال- جنوب (نوستراک) می‌توانیم در ترانزیت کالا تحول بزرگی ایجاد کنیم و البته، کشتیرانی نیز باید منضبط و پروازها برای حمل‌ونقل هوایی هم باید برقرار شود». وی یکی از مهم‌ترین مشکلات را بازنگشتن ارز حاصل از صادرات اعلام کرده و گفته که نمی‌توانیم ارز حاصل از صادرات را به ایران بازگردانیم و حتی در دوره شیوع کرونا که برخلاف بسیاری از کشورها مرزهای ما به‌طرف روسیه باز بود، مشکل بازگشت ارز را داشتیم. با علم به‌وجود موانع صادرات که از زبان بازرگانان و مسئولان عنوان شد، به‌نظر می‌رسد بتوان با درک صحیح از دغدغه تجار و تحقق شرایط تسهیل صادرات برای آنها، رفع بروکراسی اداری و اصلاح بخشنامه‌های متعدد حوزه اقتصاد و صادرات، توسعه و تحکیم روابط بازرگانان و ارائه آموزش‌های اقتصادی منطبق بر شرایط روز بازارهای جهانی، بهره‌مندی از ظرفیت سرای تجاری ایرانیان در آستاراخان جمهوری آذربایجان، برگزاری همایش‌های مجازی برای اتاق‌های بازرگانی کشورهای حاشیه دریای خزر و درنهایت با تکمیل کریدور ریلی شمال-جنوب در دولت سیزدهم موانع صادرات و ترانزیت خارجی را رفع کرد و مسیر ارزآوری سربازان اقتصادی میهن را هموار ساخت.