تبعات شکست آمریکا و ناتو در افغانستان
شکست حضور دودهه‌ای آمریکا همراه نیروهای ناتو در افغانستان، شرایط «جو بایدن» رئیس‌جمهوری این کشور را در شرایط حادی قرار داده است؛ او ضمن‌اینکه ازسوی دولت قبل و جمهوری‌خواهان زیر فشار برای کناره‌گیری قرار دارد به شکافی عمیق میان اعضای این اتحادیه نظامی نیز دامن زده است. به‌گزارش ایرنا؛ چندروزی‌ست که بایدن به‌دلیل تصمیم خود مبنی‌بر خروج غیرمسئولانه از افغانستان در داخل و خارج از آمریکا موردهجمه قرار گرفته است اما او دراین‌مدت از هر فرصتی برای دفاع از تصمیم خود بهره گرفته است تا بار مسئولیت را بر دوش دیگران و عوامل حاشیه‌ساز بیفکند. بایدن به‌تازگی در توجیه خروج نیروهای آمریکا از افغانستان و بااشاره‌به سقوط دولت افغانستان در‌پی تسلط گروه طالبان بر این کشور، تأکید کرد: «من کاملاً پشت تصمیم خود ایستاده‌ام. هیچ‌وقت زمان مناسبی برای خروج نیروهای آمریکایی وجود نداشت؛ اما حقیقت این‌است‌که این‌امر سریع‌ترازآنچه که ما انتظار داشتیم اتفاق افتاد. ابراز شگفتی از پیشروی سریع طالبان نه‌تنها در کلام بایدن دیده می‌شود؛ بلکه برخی از اعضای غربی و هم‌پیمانان آمریکا ازقبیل مقامات آلمان، فرانسه و انگلیس نیز چنان دیدگاهی دارند؛ دیدگاهی که نشان می‌دهد در‌این‌دودهه واقعیت دولت افغانستان و نیز میزان نفوذ و قدرت طالبان را به‌درستی درک نکرده‌اند». اظهاراتی مشابه بایدن را توسط «ینس استولتنبرگ» (دبیرکل ناتو) در اولین اجلاس خبری خود پس از تسلط طالبان بر کابل شاهد بودیم. به‌گفته وی؛ قرار نبود که نیروهای ناتو و بین‌المللی تا ابد در افغانستان بمانند؛ اما درعین‌حال اقرار کرد به‌رغم سرمایه‌گذاری و فداکاری ما طی دودهه در افغانستان، «فروپاشی به‌طرزی بسیار غافلگیرکننده رخ داد!» دراین‌میان افرادی چون بایدن، استولتنبرگ و دیگر سران تروئیکای اروپا بیش‌ازآنکه بر راهبرد اشتباه دودهه‌ای خود در افغانستان تمرکز کنند، سعی بر آن دارند که توپ را در زمین دولت افغانستان بیندازند؛ همانند جمله مشهور بایدن که تأکید داشت: «چرا ما بجنگیم؛ درحالی‌که نیروهای افغان این‌کار را نمی‌کنند؟!» در‌اینجا نقش سیاست خارجی آمریکا و به‌ویژه در قبال افغانستان قابل‌تأمل و بررسی‌ست؛ کشوری که ادعا می‌کند هزینه‌ای بالغ‌بر هزارمیلیارددلار در جنگ افغانستان و برای آموزش ۳۰۰هزار پلیس و سرباز افغانستانی و تجهیز آن‌ها با سلاح‌های پیشرفته آمریکایی صرف کرده است! از نگاه ناظران، اشغال دودهه‌ای افغانستان با این هزینه هنگفت و زمان کافی برای توانمندسازی قوای نظامی این کشور برخلاف آنچه جو بایدن ادعا می‌کند، شکستی بیش نبوده است. طنز تلخ ماجرا آنجاست که نیروهای رسمی افغانستان حتی چندهفته از پس مقابله با نیروهای طالبان برنمی‌آیند. توجیهات غیرقابل‌قبول بایدن هرچند طوطی‌وار از زبان برخی سران ناتو جاری می‌شود؛ اما نه برای افکار عمومی آمریکا و نه جهان قابل‌اعتنا نیست. در داخل آمریکا، «دونالد ترامپ» (رئیس‌جمهوری قبلی این کشور) پا به میدان انتقاد و اعتراض گذاشته و پس از انتشار خبر تصرف کابل توسط طالبان، در اظهاراتی شدیداللحن از عملکرد دولت بایدن در قبال افغانستان انتقاد کرد. ترامپ سیاست بایدن در افغانستان را فضاحت‌بار خواند و گفت که او برای آنچه در افغانستان انجام داده، باید کناره‌گیری کند. البته هنوز افکار عمومی جهان، مذاکرات آمریکا با طالبان را که در سال ۲۰۱۸ در دوحه قطر آغاز شد و به توافق سال ۲۰۲۰ منتهی شد، از یاد نبرده؛ توافقی که براساس اراده شخص ترامپ صورت گرفته بود و قرار شد که آمریکا طی چندمرحله نیروهای خود را از افغانستان خارج کند. انتقاد اصلی ترامپ اما آن‌است‌که خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان باید از یک جدول زمان‌بندی پیروی می‌کرد که در دولت بایدن این اتفاق نیفتاد؛ ازاین‌رو است که ترامپ مسئولیت این خروج شتاب‌زده را متوجه بایدن می‌داند. چنین دیدگاهی در میان بسیاری از سناتورهای جمهوری‌خواه؛ ازجمله «لیندسی گراهام» و «میچ مک کانل» نیز دیده می‌شود که خروج غیرمسئولانه بایدن را بسترساز وقوع رخدادهای وحشتناک‌تر و دامنه‌دارتر ارزیابی می‌کنند. نکته مهم و مورد اعتنای دیگر، شکافی‌ست که با تصمیم بایدن مبنی‌بر خروج از افغانستان به اردوگاه ناتو و متحدان ایالات متحده تعمیق شده است که دراین‌زمینه صریح‌ترین انتقادات را از جانب مقامات آلمانی شاهد بودیم؛ کشوری که معمولاً نقش چشم‌گیری در مهاجرپذیری دارد. «فرانک والتر اشتاین‌مایر» (رئیس‌جمهوری آلمان) اتفاقات روزهای پیش در فرودگاه کابل را برای کشورهای غربی شرم‌آور توصیف کرد و بااذعان‌به شکست ناتو دراین‌کشور، گفت: «فروپاشی سریع دولت افغانستان و نیروهای نظامی آن و دستیابی بدون مقاومت طالبان به حاکمیت، برای مدت‌های مدید سایه خود را خواهد افکند. نافرجامی سال‌ها تلاش‌های ما با هدف ساختن یک جامعه باثبات و مقاوم، پرسش‌های بنیادینی دررابطه‌با سیاست خارجی و فعالیت نظامی ما در گذشته و آینده ایجاد می‌کند؛ پرسش‌هایی تلخ که ما نباید در وهله نخست به‌سرعت؛ بلکه صادقانه و اساسی به آن‌ها پاسخ گوییم». رئیس‌جمهوری آلمان دراین‌رابطه افزود که به این پرسش‌های بنیادین باید به‌طور‌مشترک با هم‌پیمانان غربی پاسخ داد؛ «زیرا بدون این هم‌پیمانی و همبستگی در‌این‌هم‌پیمانی، آلمان20 سال‌پیش پا به خاک افغانستان نمی‌گذاشت. فعالیت آلمان، همانند فعالیت بسیاری کشورهای پیمان ناتو و کشورهای غربی در افغانستان را باید در چارچوب این هم‌پیمانی فهمید و ارزیابی کرد». ازطرفی وزیر دفاع آلمان نیز از ناتو خواست از شکست خود در افغانستان درس بگیرد و «آنگلا مرکل» (صدراعظم این کشور) هم وضعیت افغانستان را «تلخ، اسف‌بار و وحشتناک» توصیف و تأکید کرد که تصمیم واشینگتن برای خروج از افغانستان به‌دلایل مربوط به سیاست داخلی آمریکا گرفته شده. حتی جانشین احتمالی او، خروج نیروهای غربی از افغانستان را «بزرگ‌ترین ناکامی ناتو» از زمان تشکیل آن توصیف کرد. نگرانی کشورهای اروپایی عضو ناتو از آلمان گرفته تا فرانسه و انگلیس به‌دلیل تبعاتی‌ست که به‌دلیل تصمیمات بایدن متوجه این کشورها خواهد شد. آن‌ها در سال ۲۰۰۱ به‌دلیل حملات القاعده به پنتاگون و برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی در شهر نیویورک به افغانستان پا گذاشتند و اینک پس از دودهه هزینه جانی و مالی باید به‌دلیل خروج غیرمسئولانه بایدن سیل مهاجران افغان را پذیرا باشند؛ پناه‌جویان و آوارگانی که با خود سیلی از مشکلات را روانه کشورهای میزبان خواهند کرد.