نظام وحشت؛ دشمن مشترک امنیت جهان

در پس همه این وقایع، یک واقعیت آشکار وجود دارد: تروریسم، ریشه احساس امنیت را می‌خشکاند. کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناه‌جویان اعلام کرد ممکن است به‌دلیل بی‌ثباتی سیاسی در افغانستان در چهارماه‌آینده ۵۰۰‌هزارنفر از این کشور مهاجرت کنند. خبرگزاری طلوع افغانستان به‌نقل‌از آژانس پناه‌جویان سازمان ملل متحد، بی‌ثباتی سیاسی،بیکاری و مسائل امنیتی به‌دنبال کنترل طالبان در افغانستان در ماه‌های آینده را از علت‌های مهاجرت وسیع به‌ویژه زنان از این کشور اعلام کرد. در ادامه این گزارش آمده است که بسیاری از مردم به‌ویژه زنان درباره آینده خود بیم دارند و نمی‌دانند قرار است چه اتفاقی بیفتد. کلی تی کلمانت (نماینده ارشد کمیساریای عالی پناهندگان) در مصاحبه‌ای گفت: «باوجوداینکه شاهد خروج گسترده افراد از افغانستان نبوده‌ایم؛ اما شرایط به‌سرعتی که کسی انتظارش را ندارد درحال‌تغییر است». بدین‌ترتیب، آژانس پناه‌جویان سازمان ملل از کشورهای همسایه افغانستان خواسته است که مرزهای خود را به‌روی مهاجران باز بگذارند. «برنامه جهانی غذا» نیز از سازمان ملل خواسته ۱۲‌میلیون‌دلار برای تأمین غذای موردنیاز در افغانستان دراختیار این سازمان قرار دهد. به‌نوشته روزنامه فرانسوی «لوموند»؛ طالبان در راه دستیابی به افغانستان، تعهد کرده‌اند که این کشور را از وجود گروه‌های تروریستی پاک کنند؛ اما سوءقصد هولناک فرودگاه کابل نشان داد داعش و احتمالاً گروه‌های دیگر تروریستی همچنان در افغانستان لانه کرده‌اند. ژاک فولورو؛ خبرنگار این روزنامه می‌گوید که یکی از سخنگویان طالبان ادعا کرده که این‌گروه، به‌غیراز کابل، هر ۳۴ ولایت افغانستان را از وجود داعش پاک‌سازی کرده؛ موضوعی که تلویحاً اشاره به‌احتمال حضور عناصر داعش در کابل دارد؛ اما جنایات فرودگاه کابل اینک نگرانی دیرینه تبدیل‌شدن افغانستان به لانه امن تروریسم را دوباره زنده کرده است. دولت‌های غربی از خود می‌پرسند اگر طالبان نتوانند گروه‌های تندروتر از خود را اداره کنند، چه خواهد شد؟ تروریست‌ها درطول‌تاریخ همیشه بوده‌اند؛ دراین‌میان، بعضی از کشورها بیشتر از اقدامات تروریستی آسیب دیده‌اند و بعضی کشورها نیز بیشتر به اقدامات تروریستی پرداخته‌اند. واژه تروريسم (Terrorism) در فرهنگ لغات فرانسه نظام يا «رژيم وحشت» تعريف شده. پس از انقلاب فرانسه، اين واژه با نوشتاری از «ادموند برک» در سال ۱۷۹۵ وارد انگلستان؛ و از آن به‌عنوان دشمن مردم و سنت ياد شد. آزاده شمس در گزارشی به‌تاریخِ 23 تیرماه 95 در ایسنا نوشته که بسیاری، «جنبش سیکاری» را اولین‌گروه با اقدامات تروریستی می‏‌دانند. سیکاری‌ها مردان طبقه پائین قوم یهود بودند که در قرن اول میلادی علیه سلطه رومی‎ها می‎جنگیدند و با دشنه‌هایی که «سیکا» نام داشت، مخالفان خود را از پا درمی‌آوردند و به منابع آب آسیب می‎رساندند. «اسماعیلیون» یا «حشاشین» (Assassins؛ اسمی که اروپایی‏‌ها به اسماعیلیون دادند و بعدها از این ریشه برای واژه‌سازی هم استفاده کردند) به‌رهبری «حسن صباح»، گروه دیگری بود که بسیاری اقداماتش را تروریستی می‎دانند؛ که البته ابعادش هنوز در هاله‎ای از رازآلودی و البته افسانه‎پردازی‌ست. برخی می‎گویند که حشاشین، به پیروان خود مخدر می‏‌دادند و در حالت خلسه، آنان را به بهشتی ساختگی همراه با جوی‌های عسل و حوریان بهشتی برده و بعد از خلسه، به آن‏ها می‌گفتند اگر می‌خواهید دوباره به بهشت بازگردید، باید گوش‌به‌فرمان ما باشید و با نیروی همین پیروان و استتار در کوه و قلعه‎های پنهانی چون الموت، مخالفان خود را از پای درمی‌آوردند. برخی‌ازافراد، کشتن «خواجه نظام‌الملک»؛ وزیر مشهور دوره سلجوقی را به آن‌ها نسبت می‌دهند. گذشته از این دو گروه سازمان‌یافته، در‌این‌دوران کشتار و بربریت در نقاط مختلف جهان نمود داشت و خشونت، ابزاری رایج برای پیشبرد مقاصد سیاسی و اجتماعی بود؛ اما تاریخ تروریسم جدید به «انقلاب فرانسه» بازمی‏‌گردد؛ جایی‌که واژه «تروریسم» برای اولین‌بار استفاده شد. «ژاکوبن‌ها»؛ جمهوری‎خواهان تندرویی بودند که با رهبری «ماکسیمیلیان روبسپیر» علیه سلطنت و لویی شانزدهم می‌جنگیدند و دورانی از وحشت و ترور را ایجاد کرده بودند. آن‏ها با ابزار اختراعی خود یعنی «گیوتین» بسیاری از دشمنانشان را از پای در‌می‏‌آوردند. در قرن 19 با گسترش تئوری‎های رادیکال سیاسی و پیشرفت در ساخت سلاح‌های مختلف، زمینه برای ایجاد گروه‌های کوچک‌وبزرگ تروریستی فراهم شد؛ گروه‎هایی که به‌شدت خواهان ضربه‌زدن به دولت‏‌ها بودند. این‌گروه‌ها به‌ویژه در ایتالیا، روسیه، فرانسه و آمریکا قوت گرفتند؛ چنانکه گروه‌‏های آنارشیست حملاتی علیه تزار روسیه و رئیس‌جمهوری آمریکا تدارک دیدند. یکی از اندیشه‌‏هایی که مبارزات و اقدامات تروریستی را از‌نظر تئوریک حمایت می‏‌کرد، «ناسیونالیسم» یا ملی‎گرایی بود. یکی از سازمان‏‌های مبارزی که با این ایده شکل گرفت، «سازمان جمهوری‎خواه برادری ایرلند» بود؛ که می‌خواست ایرلند را از بریتانیا جدا کند و حکومتی مستقل شکل بدهد. تلاش گروه‎های مخالف ایرلندی چندین‌دهه به‌طول انجامید و در‌این‌دوران علاوه‌بر مبارزات در خاک ایرلند، مبارزان ایرلندی، شبکه‎ای از داوطلبان را شکل داده بودند که به درون نیروهای پلیس بریتانیا نفوذ و کسب اطلاعات می‏‌کردند؛ ارتش جمهوری‌خواه ایرلند گروهی به‌نام «12» تشکیل داده بود که برای ایجاد وحشت، پلیس‏‌های بریتانیا را یکی‌پس‌از‌دیگری می‏‌کشتند. این‌اقدامات پنهان و اعتراضات خیابانی در ایرلند شاه جرج پنجم را مجبور به پذیرش استقلال بخشی از ایرلند کرد. بسیاری نیز کشتارهای گسترده در رژیم نازی آلمان و اتحاد جماهیر شوروی را جزو مصادیق اقدامات تروریستی می‎دانند. گروه «ارگون» سازمانی شبه‌نظامی در اسرائیل است که بر‌پایه تفکر صهیونیزم شکل گرفته و تا سال 1948 در فلسطین فعالیت می‏‌کرد؛ بزرگ‌ترین اقدام تروریستی این‌گروه، بمب‌گذاری در هتل فلسطینی شاه ‌دیوید در اورشلیم بود که در‌جریان‌آن، 92‌نفر کشته شدند. این بمب‌گذاری نقشی مهم در جدا‌شدن قدس از فلسطین و شکل‎گیری دولت اسرائیل داشت. «جدایی‌طلبان باسک» یا گروه «اِتا» هم گروه مارکسیستی مسلح هستند که هدف آن‎ها جدا‌کردن منطقه باسک از اسپانیا و فرانسه است. این‌گروه طی زمانِ فعالیت خود، اقداماتی نظیر ترور مقامات اسپانیا و ایتالیا و حمله به مکان‎های عمومی و کشتن مردم را انجام داده‎اند. در مارس 2003 این‌گروه به دولت اسپانیا اعلام آتش‌بس داد؛ اما مذاکرات صلح با حمله «اتا» به فروشگاهی در مادرید ناتمام ماند. «سازمان مجاهدین خلق ایران» (منافقین) نیز گروهی شبه‌نظامی‌ست که با ایده‎های اسلامی شروع‌به‌کار کرد و بعد به مارکسیسم روی آورد. این‌گروه در سال 1344 شکل گرفت و در زمان پهلوی علیه محمدرضا‌شاه؛ و بعد‌از‌انقلاب، علیه جمهوری اسلامی می‎جنگید و بسیاری از ترورهای اول انقلاب مانند بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی و دفتر ریاست‌جمهوری در سال 1360 و همچنین ترور مردم عادی، از جمله اقدامات این‌گروه بوده است. این‌گروه سپس به عراق رفت؛ در جنگ عراق علیه ایران با صدام همکاری کرد و در استان دیاله عراق اردوگاهی به‌نام «اشرف» بنا نهاد. آن‏ها در عملیات «فروغ جاویدان» با حمایت صدام وارد خاک ایران شدند؛ اما در عملیات «مرصاد» شکست سنگینی از ارتش ایران خوردند. اعضای آن تا زمان زنده‌بودن صدام، در اردوگاه «اشرف» زندگی می‏‌کردند؛ اما در سال 2012 اردوگاه «اشرف» تخلیه شد و بخشی‌از‌افراد از‌سوی نیروهای عراقی کشته شدند و بخشی به اردوگاه «لیبرتی» و برخی به اروپا رفتند. گروه‎های تروریستی که اکنون در جهان فعال‌اند، فهرست بلندبالایی را شامل می‎شود که هر‌یک در بخشی از جهان فعالیت می‏‌کنند و اهداف مختلفی دارند؛ اما وجه مشخصه همه، استفاده از «ترور» برای پیشبرد مقاصد خود است؛ در‌این‌میان، جان آدم‌های بی‌گناه است که قربانی منازعات سیاسی، قومی و مذهبی می‎شود. از میان گروه‎های تروریستی که اکنون فعال هستند، برخی به‌واسطه کشتار بیشتر، پرآوازه‏‌ترند؛ طالبان، القاعده، بوکو‌حرام و داعش، گروه‎های تروریستی معروفی هستند.