نظریه «وحدت» در کتابخانه شما
کتاب «پیشوایان شیعه، پیشگامان وحدت» تحقیقی‌ست مختصر با هدف نیل به این رسالت که نشان دهد مسئله وحدت، نه مسئله جهان امروز؛ بلکه دغدغه پیشوایان شیعه و امامان معصوم و در رأس همه آنان امام‌علی(ع) بوده است. حجت‌الاسلام مهدی مسائلی، نویسنده کتاب پس از بیان موجزی از کلیات درباب واژه وحدت و مقصود از آن، به انعکاس جلوه‌های وحدت در کلام و سیره پیشوایان پرداخته؛ و سعی کرده تاحدامکان به سؤالات و عکس‌العمل‌های شیعیان تندرو دراین‌باب پاسخ گوید. کتاب در بخش‌های مجزا و با استفاده از روایات معتبر و موثق به بیان مصادیق این وحدت در نمازگزاردن و حج و مراوده و معاشرت با اهل سنت و نیز نهی از لعن و نفرین و تکفیر و مخاصمه پرداخته است. این کتاب توسط انتشارات «سپیده باوران» چاپ شده است.
«شیعه و سنی، غوغای ساختگی» کتابی‌ست که در سال ۱۹۸۳ توسط مجاهد بزرگ فلسطینی شهید دکتر فتحی شقاقی (بنیان‌گذار جنبش جهاد اسلامی) به رشته تحریر درآمده است. این کتاب نشان می‌دهد که بسیاری از اندیشمندان معاصر اهل سنت نگاه مثبتی نسبت به شیعیان و تقریب مذاهب دارند. شقاقی از عموم اهل سنت به‌ویژه تندروها می‌خواهد که از شیوه اندیشمندان بزرگ خود مبنی‌بر تقریب پیروی کنند. این کتاب را استاد سید هادی خسروشاهی به‌فارسی ترجمه کرده و انتشارات مجمع تقریب مذاهب اسلامی نیز آن‌را به چاپ رسانیده است.
کتاب «آب را گل نکنیم» که به‌کوشش واحد پژوهش مدرسه علمیه حضرت مهدی(عج) در مشهد، به چاپ رسیده است. کتابچه‌ای کوچک درباره اصول تبری و وحدت اسلامی باتأکیدبر روایات اهل‌بیت(ع) که برای شناختی اجمالی از شبهات موجود دراین‌عرصه مناسب است. این کتاب در فصل اول، تعریفی از تبری بیان می‌کند و به شیوه‌های آن می‌پردازد. در فصل دوم، به‌روش اهل‌بیت(ع) و برخورد ایشان با کسانی‌که درملأعام به خلفا دشنام می‌داده‌اند، می‌پردازد. در فصل سوم، به روایت رفع‌القلم و اشکالات وارده بر حدیث و همچنین نظر بزرگان درمورد جشن‌های عیدالزهرا پرداخته می‌شود. در فصل چهارم تعریف وحدت اسلامی بیان شده و با نقل روایاتی از ائمه معصومین(ع)، اثبات می‌شود اولیان منادیان وحدت خود اهل‌بیت(ع) هستند. فصل پنجم کتاب نیز به بیانات بزرگان و مراجع تقلید راجع به مراسم‌های نهم ربیع و وحدت اسلامی پرداخته می‌شود.
«وحدت و همگرایی ازمنظر رهبر معظم انقلاب اسلامی» عنوان کتابی‌ست که علیرضا برازش تألیف کرده و توسط نشر امیرکبیر و برای اولین‌بار در همین سال جاری منتشر شده است. یکی از مزیت‌های این کتاب دسته‌بندی کلی و جزئی خوب موضوعات است و دیگری حجم کم آن که خواندنش را برای مخاطبان بیشتری ممکن می‌سازد. کتاب ۸۰صفحه دارد و بیانات رهبر انقلاب بی‌دخل‌وتصرف و توضیح درکنارهم آورده شده‌اند. دسته‌بندی کلی آن در شش‌فصل صورت گرفته است: تعریف وحدت، اهمیت وحدت و همگرایی، موانع وحدت و عوامل تفرقه، راه‌های رسیدن به وحدت، ثمرات وحدت و همگرایی و در آخر هم منادیان وحدت.
«امامان شیعه و وحدت اسلامی» توسط علی آقانوری؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه ادیان و مذاهب نوشته شده و در هفت فصل درپی اثبات این‌موضوع است که «کسی مانند امامان معصوم(ع)، به‌فکر وحدت‌طلبی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فکری، حقوقی و ... نبود. آنان در راه تقویت این وحدت، حتی از برخی حقوق و امتیازات خود چشم‌پوشی کرده، حفظ هویت و استواری کیان امت اسلامی و پرهیز از تعصبات و اختلاف‌های بی‌پایه و موهوم را، بر پاره‌ای از اندیشه‌های به‌حق خود ترجیح داده‌اند».
«تأملی بر مسئله وحدت اسلامی از دیرباز تا دیروز باتکیه‌بر جنبش اتحاد اسلام» با رویکردی تاریخی به مسئله وحدت اسلامی پرداخته. دکتر محمدحسین امیراردوش نویسنده کتاب، با بررسی دقیق و موشکافانه عملکرد امویان، عباسیان و سایر حکومت‌هایی که بر سرزمین‌های اسلامی حکمرانی کرده‌اند و نیز با بررسی رویکرد عامه مردم مذاهب مختلف درطول‌تاریخ اسلام، به‌این‌نتیجه می‌رسد که تاریخ اسلامی بیش‌ازآن‌که تاریخ تفرقه باشد، تاریخ وحدت است. وی دراین‌کتاب قطور به نمونه‌هایی از درگیری‌های نظامی میان خود مذاهب اهل سنت و حتی همکاری سران مذاهب اسلامی با مغولان برای رویارویی با مذهب دیگر اشاره می‌کند اما براین‌باوراست‌که این ناهمسازگری‌ها اولاً صرفاً در برهه‌هایی از تاریخ روی داده و نباید آن‌را به کل تاریخ اسلام تعمیم داد؛ ثانیاً دلیل این تقابل‌ها سیاسی و درجهت کسب منافع بوده که صرفاً پوششی از مذهب می‌گرفته است. دراین‌اثر به بررسی طرح‌های وحدت‌خواهانه‌ای که درطول‌تاریخ اسلام ارائه شده نیز پرداخته می‌شود؛ نظیر طرح سید جمال‌الدین اسدآبادی، سلطان عبدالحمید عثمانی، شیخ‌الرئیس قاجار و ... همچنین نمونه‌هایی از الگوهای موفق همسازگرایی نظیر حکومت عمر بن عبدالعزیز موردبررسی قرار می‌گیرد. این کتاب که توسط انتشارات مجمع تقریب مذاهب اسلامی منتشر شده، کتابی تاریخی و بسیارشیرین است که ریز وقایع تاریخی را رویاروی مخاطب قرار می‌دهد. شاید شیرینی این کتاب به همان دلیلی باشد که نویسنده در مقدمه بدان اشاره کرده است: «دلی»بودن نگارش این کتاب.
کتاب «رسالت ما: تقریب در اندیشه‌ها و وحدت در عمل» توسط آیت‌الله محمدعلی تسخیری نوشته شده و انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نیز آن‌را به چاپ رسانده. آیت‌الله تسخیری در فصل اول این کتاب به مفاهیم وحدت، تقریب و گفت‌وگوی منطقی پرداخته تا معنای صحیح این مفاهیم برای مخاطب تبیین شود. وی سپس از محورهای وحدت صحبت به‌میان آورده و این محورها را قرآن کریم، سنت شریف نبوی و مرجعیت علمی و تفسیری اهل‌بیت(ع) معرفی کرده است. در فصل دوم به راهبردهای مدیریت اختلافات مذهبی پرداخته شده. وی دراین‌فصل به اصولی که تقریبی‌ها باید بدان پایبند باشند اشاره کرده و نمونه‌هایی از تجربیات مثبت و منفی تعامل میان مذاهب را بیان می‌کند. فصل سه کتاب به پیشنهادهایی برای عمق‌بخشیدن به تقریب اختصاص دارد و پیشنهادهایی درجهت تحکیم تقریب میان مذاهب اسلامی بیان می‌شود.
«تقریب مذاهب، ازنظر تا عمل» مجموعه‌ای از مقالات و گفتارهای تقریبی آیت‌الله محمدآصف محسنی از بزرگ‌ترین مراجع تقلید افغانستان است. آیت‌الله محسنی از بزرگ‌ترین رجال تقریبی‌ست که تجربه موفق شوراهای اخوت افغانستان را در کارنامه دارد. شوراهایی که اگر نگوییم تنها نمونه موفق؛ از معدود نمونه‌های موفق ایجاد وحدت میان شیعه و سنی‌ست. دراین‌کتاب به مسائلی مانند ضرورت‌ها و پیامدهای تعامل شیعه و اهل سنت، اشتراکات و اختلافات شیعه و سنی، مبادی و مبانی نظری تعامل بین مذاهب و فرق، راه‌های ایجاد وحدت اسلامی، استراتژی و عوامل تقریب مذاهب اسلامی و بیان علل عدم‌موفقیت تقریب مذاهب پرداخته شده. این کتاب توسط انتشارات «ادیان» به چاپ رسیده است.
حجت‌الاسلام مهدی مسائلی، نویسنده پرکار حوزه وحدت اسلامی، کتاب «لعن‌های نامقدس» خود را این‌گونه معرفی کرده است: «تبیین قوانین و محدودیت‌های تبری». نویسنده در مقدمه این کتاب چنین می‌نویسد: «تبری از دشمنان دین در کنار تولی با دوستان خدا، از ارکان دین و از نشانه‌های ایمان واقعی به‌حساب می‌آید. همین خصوصیت باعث شده است که شیعیان در هر زمان و هر موقعیتی، روحیه ظلم‌ستیزی و طاغوت گریزی داشته باشند ... بااین‌همه، متأسفانه عده‌ای از شیعیان با تفسیری خاص از تبری، نه‌تنها آن‌را به محدوده گفتار منحصر ساخته‌اند؛ بلکه آن‌را معادل دشنام و لعن و توهین به مقدسات اهل سنت قرار داده‌اند... متأسفانه گسترش این‌گونه نگاه‌ها به تبری باعث شده است تا این واژه در فرهنگ‌عامه امروز با واژگانی همچون فحش، لعن، توهین و ... برابری کند و شخص تبری کننده نیز فردی فحاش و گزافه‌گو شناخته شود». وی با دغدغه تبیین قوانین و محدودیت‌های تبری به نگارش کتابی دست زده که به‌رغم اهمیت بسیار موضوع آن، پیش‌تر نمونه‌ای نداشته است. مؤلف دراین‌کتاب به چیستی و چرایی تبری و مراحل آن پرداخته که شامل البغض فی‌الله، تبری در گفتار و تبری در عمل است. مسئله «لعن»، «سب»، «زیارت عاشورا» و احادیثی که درباب تبری وارد شده است از جمله مباحثی‌ست که دراین‌کتاب به آن‌ها پرداخته می‌شود. این کتاب توسط «نشر آرما» منتشر شده است.
کتاب «راه وحدت امت اسلامی» نوشته علامه شرف‌الدین موسوی جبل عاملی‌ست که توسط احمد صادقی اردستانی ترجمه شده است. وی همچنین تعلیقاتی نیز بر این اثر نوشته. فصل اول این کتاب به بیان روایات معصومین(ع) و آیات قرآن کریم درباب وحدت اسلامی پرداخته می‌شود. در فصل دوم دو مفهوم «اسلام» و «ایمان» و تفاوت‌های آن بررسی می‌شود. فصل سه به «مرز اسلامیت» پرداخته و حرمت جان و مال مسلمین را بررسی می‌کند. فصل چهارم نیز به «ایمان برادران اهل سنت» اختصاص دارد. فصل پنجم اما به نجات یکتاپرستان می‌پردازد. فصل ششم نیز فتواهای اهل سنت مبنی‌بر نجات اهل توحید بررسی می‌شود. فصل هفت مربوط به روایات عامه (اهل سنت) درباره بشارت به شیعیان است. در فصول دیگر این کتاب نیز به مسائلی نظیر «امکان تکفیر شیعه» و «علل فاصله‌گیری شیعه و اهل سنت» پرداخته شده است.
«استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی اسلام»؛ آن‌گونه که دکتر سید احمد موثقی نویسنده کتاب در مقدمه جلد دوم تصریح کرده، این کتاب جلد اول و دوم از دوره سه‌جلدی (استراتژی وحدت در اندیشه سیاسی اسلام) است که البته تاکنون جلد سوم آن انتشار نیافته. مؤلف قصد دارد در جلد سوم زمینه و سابقه تاریخی وحدت و تفرقه در هند، پاکستان و ایران را بررسی کند و درخاتمه به نتیجه‌گیری و جمع‌بندی و ارائه تز اصلی خود (اتحاد جماهیر اسلامی) همراه با توصیه‌ها و پیشنهادها بپردازد. جلد اول با مقدمه علامه محمدتقی جعفری آغاز می‌شود. پس‌ازآن پیشینه تاریخی وحدت و تفرقه در جهان اسلام بیان شده. دراین‌بخش سه‌دوره به‌صورت مجزا بررسی می‌شود: دوران بنی‌امیه و بنی‌عباس تا جنگ‌های صلیبی، جنگ‌های صلیبی و حمله مغول، حاکمیت سه قدرت عمده مسلمانان: عثمانی، ایران و هند. پس‌ازآن به‌تفصیل به بحث درباره «آغاز تهاجم استعماری غرب و واکنش اصلاحی و پان اسلامی عثمانیان» و «دوران عبدالحمید دوم و سیاست پان‌اسلامیسم و پان‌اسلامیسم در دوران حکومت ترک‌های جوان» و بررسی جنبش پان‌اسلامیسم از دیدگاه نویسندگان غربی و مارکسیست پرداخته است. فصل سوم، اختصاص به سید جمال و اندیشه‌های سیاسی او درباره وحدت مسلمانان دارد. در جلد دوم، با فعالیت‌های دیگر عالمان و اندیشمندان اسلامی درزمینه وحدت آشنا می‌شویم. در فصل اول، درباره عملکرد شخصیت‌های مصری، سوری، حجازی مطالبی بیان شده و فصل دوم به بررسی عملکرد شخصیت‌های عراق و لبنان پرداخته شده است. این کتاب توسط «مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم» منتشر شده است.
«اتحاد و انسجام اسلامی، تحقیقی در مکتوبات شهید مطهری»؛ در بخش‌های متعددی از آن، آراء و افکار و اندیشه‌های شهید مطهری درباره وحدت اسلامی بیان شده است. جلوه‌های اتحاد در آیینه اجتماع و اغوای شیطان، قرآن و وحدت، حج و وحدت اجتماعی، تمدن اسلامی و فرهنگ غرب، ملاک و معیارهای وحدت اسلامی، وحدت و استقلال‌طلبی، تشکل مسلمین در یک صف، اولین وظیفه آمران و ناهیان، حربه مخالفین اتحاد اسلامی و ملت واحد مسلمانان از دیگر موضوعات کتاب است. نگارنده در کتاب حاضر که دربردارنده هشت فصل است، اول به ذکر نمونه‌هایی از وحدت کلمه در زمان پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) می‌پردازد و سپس آیات و احادیثی را دراین‌باره بیان می‌کند. وی درادامه برخی از پیشگامان وحدت اسلامی؛ ازجمله سید جمال اسدآبادی، اقبال لاهوری، آیت‌الله بروجردی و علامه امینی را معرفی می‌کند. همچنین وحدت اسلامی را ازمنظر جهان‌شمولی اسلام بررسی و حج را به‌منزله همایش اتحاد مسلمانان معرفی می‌کند. این اثر را انتشارات «صدرا» چاپ کرده است. /مجله الکترونیکی اخوت