در گفت‌و‌گو با مسئولان و کشاورزان، بررسی شد؛
قیمت بالا، بلای جان صادرات کشمش
غلامحسین دباغ یزدی
شهرستان خلیل‌آباد با دارا‌بودن باغ‌های انگور مرغوب و تولید کشمش با کیفیت، با موانع زیادی برای معرفی محصول و رسیدن به اهداف تجاری روبرو است که یکی از آنها قیمت بالای محصول است. به گزارش مهر؛ دیار تاکستان‌های سرسبز و باغات انگور خراسان رضوی در شهرستان خلیل‌آباد رتبه اول استان در تولید انگور و کشمش را دارد، گرچه ارقام مختلف انگور در باغ‌های این‌شهرستان کاشت می‌شود اما انگور «پیکامی» و «عسکری» از خاص‌ترین ارقام در باغ‌های خلیل‌آباد به‌شمار می‌روند که ۳۰درصد آن تازه‌خوری و الباقی به کشمش تبدیل می‌شود.
افزایش ۱۰۰درصدی هزینه‌های تولید
با شروع فصل باردهی و برداشت باغات انگور دراین‌شهرستان، قصه پرغصه هرساله تکرار می‌شود و باغداران برای فروش دسترنج یک‌ساله خود، نگرانی‌های زیادی را تجربه می‌کنند، مشکل فروش محصول انگور و کشمش به‌حدی است که به‌دلیل نبود بازار و سوددهی مناسب و همچنین نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، هرساله نگرانی‌های زیادی را برای کشاورزان به‌وجود می‌آورد. یکی از باغداران شهرستان خلیل‌آباد بابیان این‌که هرساله کشاورزان با افزایش قیمت هزینه‌های تولید مواجه هستند، اظهار کرد: «هزینه‌هایی همچون کود، سم، دستمزد کارگر برای برداشت و تولید و حتی کارتن بسته‌بندی کشمش ۱۰۰درصد افزایش یافته است». علی بازی از روستای «مزده» عنوان کرد: «امسال تولید انگور به‌دلیل حوادثی که رخ داد کاهش یافت و برداشت محصول کمتری داشته‌ایم؛ ولی هزینه اجاره‌بهای آب برای آبیاری بسیار افزایش یافته است». وی بابیان‌اینکه پنج‌درصد از باغات به‌صورت مکانیزه آبیاری می‌شوند، گفت: «به‌خاطر خرده‌مالک‌بودن، نمی‌توانیم آبیاری مکانیزه اجرا کنیم». وی با‌انتقاد‌از‌اینکه با شروع برداشت محصول و تولید کشمش، شاهد پایین‌ترین قیمت خرید محصول از کشاورزان هستیم، خاطرنشان کرد: «باتوجه‌به این‌که کشاورزان هزینه‌های بالایی برای تولید پرداخت می‌کنند، تمام سعی‌شان بر این‌است‌که تولیدات نمونه داشته باشند تا بتوانند محصولات را در بازار به‌قیمت خوبی به‌فروش برسانند». این کشاورز بابیان این‌که کشمش‌های منطقه دارای درجه‌بندی‌ست و کیفیت محصولات در درشتی، رنگ و بسته‌بندی و تمیزی محصول به‌خوبی موردتوجه کشاورزان است، ادامه داد: «در سال گذشته هر کیلو کشمش ۷۰ تا ۸۰هزارتومان از کشاورز خریداری شد؛ ولی دلالان پس‌ازاینکه فروش محصولات کشاورزان تمام شد، محصول را با مبالغی همچون ۱۸۰ تا ۲۰۰هزارتومان به بازار عرضه کردند، امسال نیز تاکنون براساس درجه‌بندی کشمش‌ها، برای هر کارتن سه‌کیلویی تا ۲۰۰هزارتومان به کشاورز پرداخت کردند».
صادراتِ تنها ۱۰درصد تولیدات کشمش
مدیرعامل یک شرکت بازرگانی فعال در حوزه کشمش نیز گفت: «هزینه تولید نسبت به سال گذشته دوبرابر شده است و باتوجه‌به قیمت تمام‌شده بالاتر کشمش تولیدی در کشور نسبت به کشورهای دیگر، عملاً بازار کشمش ما در رکود قرار دارد». علیرضا نعیمی بابیان‌اینکه قیمت ارز تأثیر زیادی در بازار کشمش دارد، اضافه کرد: «با وجود این‌که کیفیت محصولات ایران قابل‌رقابت با کشورهای دیگر است و تولیدات امسال نیز نسبت به سال گذشته از کیفیت بالاتری برخوردار است اما در سال جاری تاکنون تنها حدود ۱۰درصد صادرات داشته‌ایم». مدیرعامل این شرکت بازرگانی اضافه کرد: «قیمت تمام‌شده تولید کشمش در کشورهای دیگر پایین‌تر از ایران است و تا وقتی تولیدات آنها به‌پایان نرسد، تجار و بازرگانان نسبت به خرید کشمش ایران اقدام نمی‌کنند».
کاهش ۵۰درصدی تولید کشمش خلیل‌آباد
دراین‌رابطه، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خلیل‌آباد نیز از تولید کشمش ارگانیک در شهر کندر و روستای مزده دراین‌شهرستان خبر داد گفت: «تولید کشمش امسال ۱۵هزارتن بوده است که حدود پنج‌هزارتن کشمش زرد و ۱۰هزارتن کشمش سبز تولیدی باغداران این‌شهرستان بوده است». محمود شبان بابیان‌اینکه امسال شاهد کاهش ۵۰درصدی تولید کشمش نسبت به سال قبل بودیم، تصریح کرد: «متأسفانه در سال زراعی ۱۳۹۹ - ۱۴۰۰ حادثه غیرمترقبه همچون سرمازدگی زمستانه، بارندگی بی‌موقع اردیبهشت‌ماه، گرمای بیش‌ازاندازه خردادماه و قطعی برق موتور چاه‌ها، سبب وارد آمدن خسارت زیادی به محصول انگور شهرستان شد». وی بابیان این‌که پنج‌هزار و ۷۲۷هکتار باغ انگور دراین‌شهرستان زیر کشت است که پنج‌هزار و ۴۲۰هکتار آن بارده هستند، اضافه کرد: «در سال جاری، ۱۰۰هکتار باغات انگور نسبت به سال قبل افزایش یافته است که درمجموع این باغ‌ها، ۱۲هزارنفر باغدار مشغول فعالیت هستند». شبان بااشاره‌به‌اینکه ۷۰درصد کشمش تولیدی شهرستان صادر و ۳۰درصد آن در داخل کشور مصرف می‌شود، خاطرنشان کرد: «۲۰درصد از انگور تولیدی شهرستان به‌صورت تازه‌خوری مصرف می‌شود که تولیدات انگور از گونه‌های پیکامی، عسکری و ارقام جدید ترکمن همچون کندری، فلیم و سیدلس انجام می‌شود». وی بابیان‌اینکه طی دوسال‌اخیر کشمش به بورس راه یافته که به‌عنوان یکی از روش‌های فروش، علاوه‌بر روش‌های سنتی در دسترس باغداران قرار گرفته است، تصریح کرد: «این‌روش جدید بوده و فروش و هدایت به‌سمت بورس زمان‌بر است؛ ولی ازلحاظ شفافیت و کشف قیمت در سال گذشته کمک خوبی به باغداران کرد که پیش‌بینی می‌شود امسال استقبال بیشتری از انبار بورس کشمش برای فروش صورت گیرد». مدیر جهاد کشاورزی خلیل‌آباد بابیان این‌که باید از باغداری و آبیاری سنتی خارج شویم تا به‌بهره‌برداری بهتری دست یابیم، گفت: «دراین‌زمینه توصیه و ترویج باغات با سیستم جدید در سیستم داربستی و توسعه کشت انگور در گلخانه در برنامه‌های جهاد کشاورزی شهرستان قرار دارد».
رتبه پنجم تولید انگور و کشمش در کشور
وی بابیان‌اینکه طرح فراز در ۵۰۰هکتار از باغات شهرستان اجراشده است، افزود: «شهرستان در تولید انگور و کشمش در استان رتبه اول و در کشور مقام پنجم را داراست». شبان بابیان‌اینکه همکاری خوب باغداران با کارشناسان حوزه کشاورزی سبب شده موارد فنی به‌درستی اجرا شود، یادآور شد: «محصول کشمش امسال به‌مراتب دارای کیفیت بهتر و بازارپسندی مطلوب‌تری نسبت به سال قبل است». وی اظهار کرد: «متأسفانه فروش فله‌ای کشمش باعث عدم معرفی کشمش خلیل‌آباد و سوءاستفاده دیگر شهرها از کشمش این‌شهرستان و همچنین کاهش قیمت فروش این‌محصول شده است». شبان تأکید کرد: «راه‌اندازی و تخصیص اعتبارات و تسهیلات جهت بارگاه بهداشتی، تخصیص اعتبارات کم‌بهره جهت سیستم‌های نوین پرورش، افزایش کارگاه‌های شستشوی کشمش، استفاده از ارقام برتر در تولید جهت کاهش ضایعات از زمان برداشت تا بازار مصرف و ارتقای سطح دانش فنی بهره‌برداران، برای افزایش کیفیت محصول انگور و کشمش بسیارمؤثر خواهد بود. روشن است که شهرستان خلیل‌آباد درزمینه کشاورزی و باغداری از قطب‌های تولید محصول انگور و کشمش در استان خراسان رضوی و بعضاً در کشور محسوب می‌شود و باتوجه‌به نوع انگور و کشمش تولیدی این‌شهرستان، باید هرسال برنامه کاملی برای عرضه این‌محصول به بازار در دستورکار مسئولان قرار گیرد ولی عدم راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تنظیم بازار محصول انگور و کشمش برای شهرستانی که قطب کشاورزی استان است، یک ضعف بزرگ به‌شمار می‌رود که می‌تواند در متعادل‌سازی بازار محصولات تولیدی بسیارتأثیرگذار باشد».