روزی‌که کنگره آمریکا هم زورش به فضای مجازی نرسید
ابررسانه‌های اجتماعی؛ شرکای دزد و رفیق قافله!
بیشتر کودکان طوری وابسته به ابزار دیجیتال هستند که گویا با آن‌ها زندگی می‌کنند. مطالعات نشان داده رسانه‌های اجتماعی که کودکان به‌صورت آنلاین از آن‌ها استفاده می‌کنند، می‌تواند در سلامت روان آن‌ها نقش داشته باشد. تارنمای «ساینس نیوز اکسپلورز» آورده است که بررسی‌ها حاکی‌ست: «سلامت روان بین نوجوانان آمریکایی رو‌به‌کاهش است!» به‌گزارش ایرنا؛ دست‌کم در یک‌دهه‌گذشته میزان افسردگی، اضطراب و سایر بیماری‌های روانی در نسل «زد» افزایش داشته. در سال‌های اخیر، دانشمندان و درمانگران اغلب رسانه‌های اجتماعی را به‌عنوان «یکی از دلایل بالقوه مشکلات روانی» مطرح کرده‌اند. داده‌های جدید مؤید آن‌است‌که این رسانه‌ها می‌توانند در بروز بیماری‌های روانی نقش داشته باشند اما به‌نظر می‌رسد این نقش به نحوه استفاده از این رسانه‌ها بستگی دارد. «نسلِ زد (Z)» که به آن «نسل زومر» نیز گفته می‌شود، نسلی‌ست که در‌طول سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ و در عصر تکنولوژی و شرایط عجیب‌و‌غریب و سخت اقتصادی در دنیا متولد شده‌اند. این نسل، به‌شدت به استفاده از تکنولوژی مثل گوشی‌های تلفن‌همراه هوشمند و رایانه، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی وابسته هستند. «یانیس ویتلاک» می‌گوید: «هرکسی‌که روی نوجوانان مطالعه می‌کند، احتمالاً کمی درباره تأثیرات رسانه‌های اجتماعی یا حداقل اینترنت فکر کرده است». او یک روانشناس محقق است که از اوایل دهه ۲۰۰۰ درمورد «کاربرد اینترنت بین نوجوانان» به مطالعه پرداخته است. در سال‌های اخیر، اینترنت کارهای بزرگی انجام داده و افراد را به‌هم نزدیک‌تر کرده. اینترنت به مردم کمک کرده تا اجتماعات بزرگی تشکیل دهند که می‌تواند جهان را دربرگیرد و مکان مهمی برای یافتن پشتیبانی و ارتباط است. تعجب‌آور نیست که «نسل زِد» بیش‌از‌همیشه آنلاین زندگی می‌کنند؛ اما برخی نوجوانان ممکن است درمعرض محتوای مضر یا مُحرِک قرار گیرند؛ مثلاً نتایج یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۲ نشان داد تقریباً نیمی از نوجوانان «مورد آزارواذیت اینترنتی» قرار گرفته‌اند. بیشتر افراد، دختران نوجوان و رنگین‌پوستان بوده‌اند. همین نظرسنجی نشان داد که تقریباً از هر سه نوجوان «نسل زِد»، دو‌نفر با محتوای حاوی نفرت در رسانه‌های اجتماعی مواجه می‌شوند. رسانه‌های اجتماعی همچنین فضایی هستند که افراد دائم خود را با دیگران مقایسه می‌کنند: «آیا به‌حد‌کافی زیبا، قوی، باهوش یا با‌حال هستم؟!» انجام تحقیقی روی کودکان ۱۳ تا ۱۷ساله نشان داد: تقریباً نیمی‌از‌آن‌ها گزارش دادند که زمان صرف‌شده در رسانه‌های اجتماعی باعث شده آن‌ها احساس بدتری نسبت به بدنشان داشته باشند. فقط یک‌نفر از هر هفت‌نفر گفت که استفاده از شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود احساس بهتری داشته باشند!
کمیته امور قضائی مجلس سنای آمریکا، چهارشنبه ۳۱ ژانویه (۱۱ بهمن‌ماه) جلسه استماعی را با موضوع «بهره‌برداری جنسی آنلاین از نوجوانان» با حضور مدیران ابررسانه‌های اجتماعی در کمیته امور قضائی مجلس سنای آمریکا برگزار کرد. مدیران عامل پنج شرکت بزرگ «متا، ایکس، اسنپ، تیک‌تاک و دیسکورد» به این‌جلسه دعوت شده بودند. نخستین ویژگی مهمی که این‌جلسه را از جلسات مشابه گذشته متمایز می‌کرد، این‌بودکه شمار زیادی از شهروندان و خانواده‌های آمریکایی دراین‌جلسه حضور داشتند که فرزندان یا عزیزانشان را درارتباط‌با «آسیب‌های ناشی از رسانه‌های اجتماعی» از دست داده‌اند. برخی از این کودکان، قربانی سوءاستفاده جنسی آنلاین شده و تحت‌فشارهای روحی روانی شدید، دست به خودکشی زده‌اند؛ برخی‌دیگر بااستفاده‌از رسانه‌های اجتماعی همچون اینستاگرام، موادمخدر تهیه کرده و در نتیجه سوءمصرف، «اُوردُز» کرده‌اند؛ برخی‌دیگر به‌دلیل فشارهای ناشی از استهزا و تمسخر دیگران در شبکه‌های اجتماعی یا تصورات غلط ناشی از استفاده از محتوای نادرست دراین‌رسانه‌ها، اقدام به خودکشی کرده‌اند. ویژگی مهم دیگر جلسه آن‌بودکه دعوت‌شدگان به جلسه شامل «مارک زاکربرگ»، «لیندا یاکارینو»، «ایوان اشپیگل»، «ژی چو» و «جیسون سیترون» (مدیران این شرکت‌های بزرگ ابررسانه‌های اجتماعی)، طبق احضاریه کمیته امور قضائی؛ وادار به حضور دراین‌جلسه شدند تاجایی‌که رئیس کمیته امور قضائی (سناتور دوربین) در ابتدای جلسه این‌‌گونه وارد موضوع شد: «این‌افراد با وجود میل باطنی و با شیون و فریاد در جلسه حاضر شدند». این‌جلسه استماع را می‌توان یکی از پرتنش‌ترین و داغ‌ترین جلسه‌های استماع «کنگره صد‌و‌هجدهم» تابه‌امروز توصیف کرد و آنچه دراین‌جلسه مطرح شد، بیانگر وضعیت نابسامان حاکمیت و نظارت بر رسانه‌های اجتماعی در آمریکاست. آنچه سناتورهای آمریکایی دراین‌جلسه بیان کردند، نشان می‌دهد که مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ رسانه‌های اجتماعی، فقط به حداکثر‌ساختن منافع مادی خود و سهامداران شرکت‌هایشان، می‌اندیشند و از اعتراف به‌این‌موضوع هراسی ندارند. دراین‌جلسه همچنین مشخص شد که پیش‌ازاین نیز کنگره در چندین‌نوبت پیشنهادهایش را با این مدیران؛ ازجمله زاکربرگ (مالک و مدیرعامل متا) در‌میان گذاشته است تا بتوانند با همکاری او چارچوبی را برای نظارت بهتر و کارآمدتر بر شبکه‌های اجتماعی تدوین کنند اما در همه موارد، مدیران از ارائه پاسخی مناسب «طفره» رفته و مسئله را «نادیده» گرفته‌اند. حتی برخی از مدیران در گفت‌وگوهای خصوصی با سناتورها وعده‌هایی را داده‌اند اما در جلسه‌های عمومی وعده‌ها را «نقض» یا «انکار» کرده‌اند! آنچه دراین‌جلسه تقریباً چهارساعته مطرح شد، نشان می‌دهد رسانه‌های اجتماعی در آمریکا، به‌دلیل قدیمی و ناکارآمد‌بودن قوانین، از نوعی مصونیت در برابر شکایات خصوصی برخوردارند. این سبب شده تا دستگاه قانون‌گذاری این‌کشور نتواند اقدامات مؤثری را برای نظارت بر این پلتفرم‌ها انجام دهد؛ به‌ویژه درارتباط‌با صیانت از کودکان‌ونوجوانان که بیشترین قربانیان سوءاستفاده‌های جنسی در فضای آنلاین محسوب می‌شوند. اظهارات خانواده‌های قربانیان در ابتدای این‌جلسه، شوکه‌کننده است و نشان می‌دهد با وجود تلاش فراوان خانواده‌ها برای محافظت از فرزندان، تغییرات سریع و لحظه‌ای دراین‌پلتفرم‌ها که عمدتاً به‌منظور افزایش سود و درآمد مالی صورت می‌گیرند، باعث می‌شود آن‌ها نتوانند اقدامات مؤثری برای محافظت از کودکان یا نوجوانان خود انجام دهند. به‌عبارتی، تقریباً همه پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی بزرگ در آمریکا، با هدف بالابردن ارزش سهام خود و در‌نتیجه افزایش درآمد، ازیک‌سو از اختصاص منابع بیشتر برای کنترل و نظارت بر محتوا در پلتفرم‌هایشان طفره می‌روند و ازسوی‌دیگر، پیوسته امکاناتی جدید را به پلتفرم‌های خود می‌افزایند یا قواعدی را تغییر می‌دهند که فقط به افزایش تعداد کاربران و متعاقباً افزایش سود آن‌ها کمک می‌کند؛ این‌درحالی‌ست‌که عمده این تغییرات و به‌اصطلاح به‌روزرسانی‌ها، سبب می‌شود که فرصت‌های بیشتری برای افرادی فراهم شود که به‌‌‌شکل‌های مختلف اقدام به سوءاستفاده از کودکان‌ونوجوانان می‌کنند؛ به‌ویژه بهره‌برداری جنسی و فروش موادمخدر. «پیتر ولش» سناتور دموکرات توضیح داد: «رسانه‌های اجتماعی بااستنادبه بخش ۲۳۰، قوانین ارتباطات فدرال، در برابر شکایت قضائی، مصون هستند. شمار زیادی از والدین هستند که کودکان خود را در‌اثر خودکشی از دست داده و امروز برخی‌ازآن‌ها دراین‌مکان حاضر هستند. کمپانی‌های رسانه‌های اجتماعی، هرگز بهترازاین عمل نکرده‌اند؛ البته ازنظر ارزش سهام خود! آن‌ها از یک مدل تجاری خاص بهره می‌برند که در آن اموری را تقویت می‌کنند که از اساس باعث آسیب‌رساندن به کودکان می‌شوند زیرا این‌کار سبب جلب‌توجه بیشتر (HIT) می‌شود. هرچه توجه بیشتر شود، عواید حاصل از تبلیغات بیشتر خواهد شد. حتی وقتی ارزش سهام آن‌ها افزایش پیدا می‌کند، آن‌دسته از کارکنانی که محتوا و سوءاستفاده در پلتفرم‌های آن‌ها را رصد می‌کنند؛ ازجمله سوءاستفاده جنسی، همان کسانی هستند که طی تعدیل نیرو، اخراج می‌شوند». درادامه، «لیندسی گراهام» سناتور جمهوری‌خواه به‌صراحت به فقدان نظارت و نبود امکان اعمال کنترل بر محتوایی که دراین‌پلتفرم‌ها منتشر می‌شود اشاره کرد و گفت: «در سال ۲۰۲۴ بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای تاریخ بشریت یعنی رسانه‌های اجتماعی، فاقد قوانین نظارتی لازم و کافی هستند». در جلسه بارها به این مشکلات اشاره شد و مدیران یادشده با فرافکنی و طفره‌رفتن، از ارائه پاسخی مناسب خودداری کردند. آن‌ها در برابر پیشنهاد «قوانین حمایت از شکایت‌های خصوصی علیه پلتفرم‌ها» نیز سکوت کرده یا وانمود می‌کردند موضوع را به‌درستی درک نکرده و باید با مشاوران حقوقی خود صحبت کنند؛ برای مثال سناتور گراهام پس‌ازآنکه چندبار این‌موضوع را مطرح کرد درنهایت با صدای بلندتر گفت: «به‌انگلیسی به شما می‌گویم: آیا از قانون EARN IT (درآمد) حمایت می‌کنید؛ بله یا خیر؟» لیندا یاکارینو (مدیرعامل ایکس) وادار به پاسخگویی شد و اعلام کرد که از این قانون حمایت نمی‌کند. این‌جلسه استماع نیز همانند دیگر جلسه‌های استماع مشابه در گذشته، با وجود شور احساسات فراوان سناتورها و خانواده‌ها و دیگر شهروندان حاضر در آن، درنهایت نتوانست فشار چندانی به مدیران ارشد این ابرشرکت‌های رسانه‌های اجتماعی وارد کند. به‌عبارتی، فقدان یک چارچوب نظارتی مناسب برای کنترل محتوا در رسانه‌های اجتماعی، همچنان به‌عنوان معضل پابرجا خواهد بود و این یعنی «خانواده‌های بیشتری در نوبت بعدی در جایی شبیه به این اتاق حاضر خواهند شد و خواهان پاسخگویی کسانی‌اند که باعث شده‌اند، فرزندانشان قربانی سوءاستفاده سودجویان و تبهکاران شوند»؛ اما نهایتاً بازهم دست‌خالی از این اتاق بیرون خواهند رفت درحالی‌که مدیران ارشد ابررسانه‌های اجتماعی با چند وعده توخالی و عذرخواهی کوتاه، از انجام اقدامات مؤثر طفره رفته‌اند. مرور برخی از مکالمات جنجالی این‌جلسه خالی از فایده نیست و درادامه به آن می‌پردازیم. مارک زاکربرگ (مدیرعامل متا) به‌شدت ازسوی «جاش هاولی» سناتور ایالت میزوری هدف انتقاد قرار گرفت. گفت‌وگوی داغ این دو زمانی آغاز شد که سناتور هاولی از زاکربرگ پرسید آیا او واقعاً براین‌باوراست‌که هیچ ارتباطی بین سلامت روانی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی وجود ندارد؛ آن‌چنان‌که زاکربرگ در سخنان آغازین خود مطرح کرد؟ زاکربرگ پاسخ داد: «آنچه گفتم این‌است‌که به‌نظرم مهم است به علم رجوع کنیم. می‌دانم که به‌طور گسترده‌ای این پرسش مطرح است که آیا واقعاً این‌ماجرا ثابت شده یا خیر؛ و گمان می‌کنم مدارک علمی کافی از چنین ادعایی، حمایت نمی‌کنند!» هاولی بعد به بخشی از یکی از مطالعاتی اشاره کرد که شرکت متا دررابطه‌با رسانه‌های اجتماعی انجام داده و نشان می‌دهد اینستاگرام می‌تواند تصور کاربران را از وضعیت فیزیکی‌شان، تخریب کند؛ به‌ویژه دررابطه‌با زنان جوان و دختران نوجوان! هاولی سپس گفت: «مطالعه شرکت خود شما نشان می‌دهد شما زندگی را برای سه دختر نوجوان بدتر کرده‌اید که ...»؛ زاکربرگ سخنان سناتور را قطع کرد و گفت: «این چیزی نیست که من می‌گویم!» هاولی پاسخ داد: «این چیزی بود که گزارش شما مدعی شده و شما اینجا نشسته و نزد ما و افکار عمومی شهادت می‌دهید ارتباطی وجود ندارد! این کاری‌ست که سال‌هاست به آن مشغولید!» یکی از لحظات قابل‌توجه دراین‌جلسه زمانی رخ داد که هاولی از زاکربرگ پرسید که آیا تاکنون از خانواده‌هایی عذرخواهی کرده است که عزیزان خود را درارتباط‌با پلتفرم‌های شرکت او از دست داده‌اند؟ هاولی گفت: «خانواده شماری از قربانیان امروز اینجا حاضرند. آیا تاکنون از قربانیان عذرخواهی کرده‌اید؟ آیا می‌خواهید اکنون این‌کار را انجام دهید؟ بفرمایید؛ تصویر شما در تلویزیون ملی پخش می‌شود. دوست دارید اکنون از قربانیانی عذرخواهی کنید که محصول شما به آن‌ها آسیب‌زده است؟» زاکربرگ رو به حضار گفت: «به‌خاطر همه آنچه پشت‌سر گذاشته‌اید متأسفم. واقعاً هولناک است. هیچ‌کس نباید آنچه را که خانواده‌های شما متحمل شده، تجربه کند. به‌همین‌دلیل است که ما مبالغ زیادی را برای اقداماتی سرمایه‌گذاری کرده و می‌کنیم تا مطمئن شویم هیچ‌کس رنجی را که خانواده‌های شما متحمل شده، تجربه نکند». سناتور «تام کاتن» از حامیان سرسخت ممنوعیت کامل تیک‌تاک، مدعی‌ست این ابزار خطرات امنیتی و حریم خصوصی زیادی را برای مردم آمریکا به‌دنبال دارد و آن‌را یک «اپلیکیشن جاسوسی و یک ماشین پروپاگاندا برای حزب کمونیست چین» توصیف می‌کند. وقتی نوبت به پرسش از «ژو چو» مدیرعامل تیک‌تاک رسید، کاتن، وفاداری شخصی او را هدف گرفته و درمورد وضعیت شهروندی او و همسرش پرسید! چو توضیح داد که اصالت سنگاپوری دارد و حتی در قوای نظامی کشورش نیز خدمت کرده است. پرسش‌وپاسخ میان این دو به‌سرعت از کنترل خارج شد.
کاتن: «آیا تاکنون عضو حزب کمونیست چین بوده‌اید؟»
چو: «خیر؛ سناتور من سنگاپوری هستم!»
کاتن: «آیا تاکنون با حزب کمونیست چین همکاری کرده یا با آن در تماس بوده‌اید؟»
چو: «خیر سناتور؛ یک‌باردیگر تکرار می‌کنم: من سنگاپوری هستم!»
سناتور «لیندسی گراهام» عضو ارشد کمیته، زاکربرگ را خطاب قرار داده و گفت که وی و دیگر رهبران فناوری که در کنار او نشسته‌اند، مسئول بیماری‌ها و مشکلات رسانه‌های اجتماعی هستند. گراهام گفت: «آقای زاکربرگ، شما و کمپانی‌هایی که امروز در پیشگاه ما حاضر هستید، می‌دانم شما قصد نداشتید به‌این‌نقطه برسیم اما به‌هرحال دستان شما به خون آلوده است. شما محصولی را عرضه کرده‌اید که مردم را می‌کُشد!» این اظهارات با تشویق و هیجان حضار در اتاق جلسه همراه شد. وی به «بخش ۲۳۰» اشاره کرد که بخشی از قانون ارتباطات فدرال است که مقرر می‌کند کمپانی‌های فناور در برابر آنچه کاربران آن‌ها در پلتفرم‌های آن‌ها منتشر می‌کنند، مسئولیت ندارند. گراهام گفت: «وقتی سیگارکشیدن، مردم را می‌کشت، برای مقابله دست‌به‌کار شدیم. هرچند اقدامات کافی انجام ندادیم اما سرانجام توانستیم کاری انجام دهیم. درمورد سلاح گرم نیز اداره سلاح گرم، مواد منفجره، الکل و تنباکو را ایجاد کردیم اما دراینجا هیچ بنای قانونی وجود ندارد. هیچ‌چیزی وجود ندارد که بتوانیم از آن استفاده کنیم. ما نمی‌توانیم از هیچ‌کس شکایت کنیم!» سپس گراهام پرونده «باردون گوفی» نماینده ایالت کالیفرنیای جنوبی را مطرح کرد؛ فرزند نوجوان گوفی پس‌ازآنکه در یک حلقه سوءاستفاده جنسی در اینستاگرام به دام افتاد، دست به خودکشی زد و باردون به‌این‌دلیل از متا شکایت کرد. گراهام از زاکربرگ پرسید به آقای گوفی چه می‌گویید؟
زاکربرگ: «این هولناک است. هیچ‌کس نباید چنین‌چیزی را تجربه کند».
گراهام: «به‌نظر شما آیا او باید اجازه داشته باشد که از شما شکایت کند؟»
زاکربرگ: «به‌نظر من می‌توانند از ما شکایت کنند».
گراهام: «خوب، فکر می‌کنم او باید این‌کار را بکند و می‌تواند این‌کار را بکند».
«ایوان اشپیگل» مدیر کمپانی مادر اسنپ‌چت یعنی شرکت اسنپ نیز از والدین فرزندانی که ازطریق این اپلیکیشن موادمخدر تهیه کرده و جان خود را از دست داده‌اند، عذرخواهی کرد. سناتور «لافونزا بوتلر» گفت: «آقای اشپیگل، والدینی هستند که کودکانشان ازطریق پلتفرم شما به مخدر دسترسی پیدا کرده‌اند. چه پاسخی به این والدین می‌دهید؟»
اشپیگل: «من متأسفم که نتوانسته‌ایم مانع این تراژدی‌ها شویم. ما به‌سختی تلاش می‌کنیم تا همه عبارات جست‌وجوی مرتبط با موادمخدر را در پلتفرم خود مسدود کنیم. ما به‌شدت به‌دنبال شناسایی محتوای مرتبط با موادمخدر هستیم».