کودتای گابُن؛ پایان فساد 50ساله یا آغاز یک تکرار؟!
سروناز بهبهانی
«گابُن» در سده پانزدهم ازسوی پرتغالیها کشف شد و تا سده نوزدهم تحتسیطره اینکشور بود. از سال ۱۸۹۰ بهبعد، جزوِ «کنگوی فرانسه» و از سال ۱۹۱۰ بهعنوان مستعمرهای جداگانه قلمداد شد. «گابُن» در سال ۱۹۶۰ موفق شد از زیر نفوذ فرانسویان خارج شود و به استقلال برسد. اینکشور، در غرب آفریقای مرکزی واقع شده؛ و در کنار «خلیج گینه» و سواحل شرقی اقیانوس اطلس قرار دارد. «لیبرویل» (بهمعنای آزادشهر)، پایتختِ آن است و از دیگر مراکز پرجمعیت آن میتوان به «پُرژانتی» و «فرانسویل» اشاره کرد. خاندانِ «بونگو» بیش از 50سال است با اتهامات فساد روبهرو بوده؛ کودتای نظامیِ اخیر، چهچیزی را تغییر خواهد داد؟ آیا واقعاً فرانسویها آنطورکه ادعا میکنند، از این تغییرات بهخاطرِ خودِ مردمِ «گابُن» خوشحالاند؟ دراینگزارش، بهاختصار به ماجرایِ «کودتای گابُن» پرداختهایم. تصویرسازیها و متن گزارش، بهتاریخِ 4 سپتامبر 2023 در Al Jazeera منتشر شده است.
بهنظر میرسد کودتای نظامی در «گابُن» و متعاقباً بازداشت خانگیِ رئیسجمهوری «علی بونگو»، به بیش از 50سال حکومت خانوادگی دراینکشورِ آفریقای مرکزی پایان داده است؛ شاید هم نه!
ماجرا با انتخابات ریاستجمهوریِ اخیر و پیروزیِ «بونگو» در آن، آغاز شد؛ رخدادی که میتوانست او را برای سومیندوره دراینسِمَت حفظ کند؛ اما ارتش، عقیده دیگری داشت.
اپوزیسیون، رأی اخیر را تقلبی اعلام کرد؛ و ارتش نیز که بهنظر میرسید موافق است، تنها یکساعت پس از اعلامِ نتایج، قدرت را بهدست گرفت و بعد، ژنرال «بریس اولیگوی نگوما» را بهعنوان رهبرِ جدید معرفی کرد.
«عُمَر بونگو» تا زمان مرگش در سال 2009؛ حکومت کرد و پسازآن، پسرش «علی» با وجود اتهامات تقلب در انتخابات، پیروز شد.
سلسله «بونگو» در سال 1967 پا گرفت؛ زمانیکه عُمَر (پدر علی بونگو)، روی کار آمد و نهایتاً بهلطف ثروت نفتیِ «گابُن»، به یکی از ثروتمندترین افرادِ جهان تبدیل شد.
یکسوم جمعیتِ «گابُن» (مستعمره سابق فرانسه)، زیرخط فقر روزانه 5.50دلار زندگی میکنند؛ درحالیکه «علی بونگو» متهم به همدستی در اخلال اقتصادی و فساد است.
کودتای «گابُن»، آخرین کودتا از چند کودتا در غرب و مرکز آفریقاست. دشوار میتوان گفت؛ احساسات ضدِفرانسوی تاچهحد دراینامر نقش داشته؛ اما شرکتهای فرانسوی بر صنعت نفتی آنجا تسلط دارند و حداقل 400 سرباز فرانسوی، در آنجا مستقر هستند.
رئیسجمهوری فرانسه (امانوئل مکرون) که از تملکگراییهای اخیر دراینکشور ابرازتأسف کرده؛ گفته که کودتا، بهخوبی به یک سلسله خانوادگی پایان داده؛ ...
اما رهبر جدید، پسرعموی «علی بونگو» است! آیا او واقعاً راست گفته؟!
یک گزارش فساد در سال 2020 حاکیازآنبودکه ژنرال «نگوما» سه ملک را در «ایالاتمتحده» بهقیمتِ بیش از یکمیلیوندلار خریداری کرده است (بهصورت نقدی)؛ وقتی یک خبرنگار از او دراینمورد پرسید، ژنرال به او گفت که سرش به کارِ خودش باشد!