زمین در تندباد فرسایش خاک!
«فرسایش خاک» تهدید است چون وقتی رخ دهد، آب‌ها گل‌آلود و عمر سدها و مخازن کم می‌شود، حجم سدها به‌دلیل رسوبات زیاد کاهش می‌یابد، خاک حاصلخیز اسیر دست باد می‌شود و زمین‌های کشاورزی قابلیت کشت را از دست می‌دهند. همچنین، این بحران تقریباً تازه به‌شکل‌های دیگر شکاف یا فروچاله نیز بروز یافته بسیاری از دشت‌ها در مناطق مختلف دچار پدیده خطرناک فروچاله شده‌اند. به‌گزارش ایرنا؛ فرسایش بالای خاک در کشور باعث شده بسیاری از عرصه‌های خاکی ما ظرفیت‌های بیولوژیکی و قابلیت کاشت حتی یک درخت را از دست بدهند. همچنین، خاک بسیاری از مناطق ایران درمعرض شدید فرسایش بادی قرار دارد. تشدید خشک‌سالی و کم‌آبی به‌ویژه در مناطق مرکزی ایران به‌همراه وزش بادهای شدید دراین‌مناطق، گردوغبار و طوفان‌های شن را به‌همراه داشته درحالی‌که وجود پوشش گیاهی مناسب دراین‌مناطق مانع بادبردگی ذرات و فرسایش خاک خواهد شد. فرسایش خاک یکی از جدی‌ترین معضلات کنونی محیط‌زیست ماست. خاکی که برای تولید هر یک‌سانتی‌متر آن بیش از ۵۰۰سال زمان نیاز دارد به‌راحتی دراثر عوامل طبیعی و سهل‌انگاری‌های انسان از بین می‌رود. آمار و ارقام منتشرشده از میزان فرسایش خاک اگرچه متفاوت اما نگران‌کننده است. برپایه آمارها؛ سالانه حدود دومیلیاردتن از خاک حاصلخیز ایران دچار فرسایش می‌شود که چهاربرابر فرسایش خاک در کشورهاست. در لرستان نیز میزان فرسایش خاک در برخی مناطق به ۷۰تن در هکتار می‌رسد و در بروجرد این‌میزان به ۱۰تن در هکتار می‌رسد. معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست لرستان می‌گوید: «چالش‌های محیط‌زیست در حوزه خاک کمتر از بحران آب‌وهوا نیست و سرعت تخریب و فرسایش خاک در استان بیش از میزان تولید خاک است و باعث ازبین‌رفتن این منبع ارزشمند می‌شود؛ لذا حفظ پایداری و کیفیت خاک ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است». نبی اله قائدرحمتی عمده‌ترین عوامل ازبین‌رفتن خاک در لرستان را ازبین‌رفتن پوشش گیاهی به‌دلیل چرای زودرس و بیش از توان ظرفیت مراتع عنوان کرد و افزود: «عمده‌ترین منابع آلودگی خاک را استفاده بیش‌ازحد از سموم و کودهای کشاورزی و گاه آبیاری با فاضلاب آلوده است». به‌گفته رئیس اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری لرستان؛ فرسایش و رسوب خاک به‌طورمتوسط در ایران ۱۶.۷تن در هکتار است اما در برخی مناطق لرستان به ۷۰تن در هکتار رسیده و متوسط فرسایش خاک در لرستان ۲۵تن در هکتار است اما در برخی نواحی به ۵۰ و مناطقی مانند نوژیان به ۷۰تن در هکتار هم افزایش یافته. حسین میرزایی باتأکیدبر ضرورت عملیات آبخیزداری در حفظ خاک افزود: «لرستان یک‌میلیون و ۲۰۰هزارهکتار جنگل و ۸۰۰هزارهکتار مرتع دارد که باید دست‌کم ۱.۵میلیون‌هکتار عملیات آبخیزداری دراین‌مناطق انجام می‌شد درحالی‌که تاکنون تنها ۶۲۰ هزارهکتار انجام شده است». او بابیان‌اینکه لرستان اولین استان جنگلی در زاگرس و چهارمین استان در سطح کشور است، افزود: «توسعه منابع‌طبیعی، احیای مراتع و مقابله بابیان زایی از اهداف مهمی‌ست که برای آن طرح مردمی کاشت یک‌میلیارد نهال طی چهارسال در دستورکار قرار گرفته و سهم لرستان ازاین‌رقم ۳۰میلیون‌اصله خواهد بود». به‌گفته رئیس اداره منابع‌طبیعی بروجرد نیز میزان فرسایش خاک در همه مناطق استان مشابه نیست و در بروجرد این‌میزان در سال بین پنج تا ۱۰تن در هکتار است. یحیی کریمی افزود: «میزان رسوب خاک در بروجرد نیز متفاوت بوده اما به‌طورمتوسط بین چهار تا شش‌تن در هکتار متغیر است. فرسایش خاک بستر تولید پوشش گیاهی را از بین می‌برد و رسوب در دشت‌ها باعث کاهش تولیدات محصولات کشاورزی می‌شود. کم‌هزینه‌ترین و علمی‌ترین راه حفظ خاک انجام کارهای منابع‌طبیعی و آبخیزداری‌ست. جنگل‌کاری و تقویت پوشش گیاهی، جلوگیری از ورود زودهنگام دام به مراتع، جلوگیری از تخریب و شخم‌زدن جهت شیب در اراضی شیب‌دار از جمله عوامل مؤثر است. انجام سازه‌های آبخیزداری ازجمله ساخت بندهای سنگی، ملاطی و گابیونی نیز در پیشگیری از فرسایش خاک و نگه داشت آن مؤثر است. عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری از اقدامات زیربنایی درراستای حفظ آب‌وخاک است. در یک طرح آبخیزداری سعی می‌شود با شناخت ظرفیت‌ها و قابلیت‌های مختلف یک منطقه جغرافیایی در قالب حوزه آبخیز، ضمن حل مشکلات مختلف اکولوژیک، زیرساختی، انسانی و زیستی بیشترین بهره‌برداری انسانی جهت رفاه حال آبخیزنشینان، کنار تضمین توسعه پایدار آبخیز انجام شود».