رواج «خشونت بی‌صدا» زیر پوست اینترنت
با افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی و حضور روزافزون کاربران در فضای مجازی، پدیده آزارواذیت آنلاین به یک معضل جدی تبدیل شده که می‌تواند شامل ارسال پیام‌های توهین‌آمیز، تهدید، انتشار شایعات نادرست و حتی هک حساب‌های کاربری باشد؛ این رفتارها به‌اعتقاد کارشناسان نه‌تنها به فرد آسیب می‌زنند، بلکه می‌توانند بر روابط خانوادگی و اجتماعی او نیز تأثیر منفی بگذارند. افرادی‌که هدف «آزار آنلاین» قرار می‌گیرند، ممکن است که دچار اضطراب، افسردگی و کاهش اعتمادبه‌نفس شوند؛ پس اهمیت آگاهی‌رسانی و آموزش درباره این پدیده برای جلوگیری از آن و حمایت از قربانیان بسیار ضروری است.
یاسمن نسبتی: مفهوم آزار آنلاین دقیقاً چیست؟ آزار آنلاین به مجموعه‌ای از رفتارهای ناپسند و مخرب اشاره دارد که ازطریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود و هدف آن آزار، تهدید یا آسیب به دیگران است. این‌نوع آزار می‌تواند شامل این‌موارد باشد: 1. توهین، تمسخر یا تهمت‌زدن در بخش نظرات یا پیام‌های خصوصی: توهین، تمسخر یا تهمت‌زدن در بخش نظرات یا پیام‌های خصوصی به‌معنای ابراز نظرهای منفی و آزاردهنده درباره فردی یا موضوع است. این رفتارها معمولاً شامل استفاده از زبان توهین‌آمیز، تحقیرکننده یا نادرست می‌شوند که هدف آن آسیب‌رساندن به احساسات فرد مقابل است. در بخش نظرات، این‌نوع اظهارنظرها می‌تواند به‌صورت عمومی منتشر شود و بر تصویر اجتماعی فرد تأثیر منفی بگذارد. در پیام‌های خصوصی، این رفتار می‌تواند به‌صورت مخفیانه و باهدف ایجاد ترس یا ناامنی در قربانی صورت گیرد. این‌نوع آزار نه‌تنها بر سلامت روانی افراد تأثیر منفی می‌گذارد بلکه می‌تواند موجب ایجاد یک فضای خصمانه و ناپسند در جوامع آنلاین شود. 2. پخش عکس‌ها، اطلاعات یا فایل‌های شخصی بدون رضایت صاحب آن‌ها: پخش عکس‌ها، اطلاعات یا فایل‌های شخصی بدون رضایت صاحب آن‌ها به‌معنای به‌اشتراک‌گذاری محتوای خصوصی دیگران بدون اجازه است. این‌عمل می‌تواند شامل عکس‌های خانوادگی، پیام‌های خصوصی یا هرنوع داده‌ای باشد که شخص به‌صورت خصوصی با دیگران به‌اشتراک گذاشته است. این رفتار نه‌تنها نقض حریم خصوصی فرد است بلکه می‌تواند عواقب جدی برای او به‌همراه داشته باشد ازجمله آسیب به شهرت و روابط اجتماعی. همچنین، پخش اطلاعات شخصی ممکن است منجر به سوءاستفاده از آن اطلاعات، مانند آزارواذیت یا کلاه‌برداری شود. 3. ارسال پیام‌های مکرر، ناخوشایند یا تهدیدآمیز ازطریق حساب‌های ناشناس: ارسال پیام‌های مکرر، ناخوشایند یا تهدیدآمیز ازطریق حساب‌های ناشناس یکی از اشکال بارز آزار آنلاین است که می‌تواند تأثیرات منفی عمیقی بر قربانیان داشته باشد. این‌نوع آزار معمولاً شامل ارسال پیام‌هایی است که حاوی توهین، تهدید یا محتوای آزاردهنده هستند و به‌طورمداوم به قربانی ارسال می‌شوند. حساب‌های ناشناس به آزاردهندگان این امکان را می‌دهند که بدون شناسایی هویت واقعی خود، به هدف خود برسند. این‌امر می‌تواند قربانی را دچار احساس ناامنی و اضطراب کند زیرا نمی‌داند که چه‌کسی پشت این پیام‌هاست و آیا اینکه تهدیدها جدی هستند یا خیر. علاوه‌براین، ارسال پیام‌های تهدیدآمیز می‌تواند منجر به ایجاد ترس و استرس در زندگی روزمره قربانی شود و او را از فعالیت‌های اجتماعی و آنلاین خود بازدارد. این رفتار نه‌تنها به‌سلامت روانی فرد آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند عواقب قانونی نیز برای آزاردهنده به‌همراه داشته باشد. 4. ایجاد شایعه یا تحریف واقعیت برای تخریب شخصیت افراد: ایجاد شایعه یا تحریف واقعیت به‌معنای انتشار اطلاعات نادرست یا ناقص درباره یک فرد و هدف آن آسیب‌رساندن به اعتبار و شخصیت اوست. این‌عمل معمولاً باانگیزه‌های شخصی، رقابتی یا انتقام‌جویانه انجام می‌شود و می‌تواند به‌سرعت میان افراد و شبکه‌های اجتماعی گسترش یابد. شایعات می‌توانند شامل اتهامات دروغین، تحریف گفته‌ها یا رفتارها و حتی انتشار اطلاعات خصوصی باشند. عواقب این‌عمل می‌تواند بسیارجدی باشد و نیز شامل آسیب به روابط اجتماعی، ازدست‌دادن فرصت‌های شغلی و تأثیرات منفی بر سلامت روان فرد موردنظر باشد. 5. تقلید از هویت دیگران یا جعل حساب کاربری برای فریب و آزار: تقلید از هویت دیگران یا جعل حساب کاربری به‌معنای ساختن یک پروفایل یا حساب کاربری در فضای مجازی است که به‌طور عمدی شبیه به هویت واقعی یک فرد دیگر طراحی‌شده است. این‌عمل معمولاً باهدف فریب، آزار یا تهدید آن فرد انجام می‌شود. افرادی‌که ازاین‌روش استفاده می‌کنند، ممکن است از نام، عکس و اطلاعات شخصی دیگری بهره‌برداری کنند تا اعتماد دیگران را جلب کرده و به سوءاستفاده‌های مختلف بپردازند. دربرخی‌مواقع، افرادی‌که اقدام به آزار دیگران می‌کنند، هدف مشخصی از این‌کار ندارند. این‌افراد ممکن است صرفاً به‌دنبال جلب‌توجه باشند و ازطریق ایجاد حاشیه یا آزار دیگران، احساسات خود را تخلیه کنند. این رفتار می‌تواند ناشی از نارضایتی‌های شخصی، مشکلات روانی یا نیاز به تأیید اجتماعی باشد. دراین‌حالت، آزاردهنده به‌جای‌اینکه به‌دنبال آسیب‌رساندن به فرد خاصی باشد، صرفاً درتلاش است تا احساسات منفی خود را ازطریق جلب‌توجه یا واکنش دیگران کاهش دهد. چنین رفتارهایی نه‌تنها به قربانی آسیب می‌زند بلکه می‌تواند به ایجاد یک محیط ناسالم و پرتنش در جامعه منجر شود. حالا این سؤال مطرح است که درمواجهه‌با آزار آنلاین چه‌کاری می‌توان انجام داد؟ علی‌اصغر زارعی؛ مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی/مهندسی فناوری و اطلاعات درباره‌اینکه در مواجه با آزارواذیت آنلاین چه‌کاری می‌توان انجام داد؛ اظهار کرد: درمواجهه‌با آزار آنلاین، آگاهی از نوع رفتارها و نشانه‌های آزار، اولین‌گام مهم درمقابله‌با این مشکل است. به‌گفته او افراد باید بدانند که آزار می‌تواند به‌اشکال مختلفی مانند توهین، تهدید، یا تحقیر بروز کند. شناسایی این رفتارها به قربانیان کمک می‌کند تا بفهمند آیا درحال‌تجربه آزار هستند یا خیر. به‌عنوان‌مثال: اگر کسی به‌طور مکرر شمارا موردتمسخر قرار دهد یا به حریم خصوصی شما تجاوز کند، این می‌تواند که نشانه‌ای از آزار باشد. با تشخیص این نشانه‌ها، افراد می‌توانند اقداماتی برای محافظت از خود انجام دهند و درصورت‌لزوم به‌دنبال کمک باشند. وی افزود: دومین اقدام مهم، واکنش فوری نشان ندهید؛ واکنش فوری به آزار آنلاین می‌تواند به تشدید وضعیت و افزایش تنش منجر شود. آزارگران معمولاً به‌دنبال جلب‌توجه و واکنش ازسوی قربانیان خود هستند، بنابراین اگر به‌سرعت پاسخ دهید یا وارد مشاجره شوید، این رفتار آن‌ها را تشویق می‌کند. حفظ آرامش و عدم واکنش فوری، به شما این امکان را می‌دهد که از موقعیت فاصله بگیرید و با دیدی منطقی‌تر به موضوع نگاه کنید. زارعی گفت: این‌رویکرد نه‌تنها به شما کمک می‌کند تا کنترل اوضاع را در دست بگیرید، بلکه به آزارگر نشان می‌دهد که نمی‌تواند شمارا به‌راحتی تحت‌تأثیر قرار دهد. درنهایت، با عدم واکنش فوری، می‌توانید تصمیمات بهتری بگیرید و از روش‌های مؤثرتر برای مقابله با آزار استفاده کنید. گام بعد، مستندسازی رفتارهای آزاردهنده به‌معنای ثبت دقیق و منظم تمامی موارد آزار است. این شامل ذخیره پیام‌ها، ایمیل‌ها، تصاویر و هرنوع مدرکی است که نشان‌دهنده رفتارهای نامناسب باشد. این کارشناس ارشد مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی - مهندسی فناوری و اطلاعات بابیان‌اینکه با داشتن این مستندات، قربانیان می‌توانند شواهد قوی‌تری برای حمایت از ادعاهای خود درصورت شکایت به مراجع قانونی یا پلتفرم‌های آنلاین ارائه دهند، ادامه داد: این‌کار نه‌تنها به تسهیل روند قانونی کمک می‌کند، بلکه به قربانی احساس قدرت و کنترل بیشتری می‌دهد. همچنین، مستندسازی می‌تواند به شناسایی الگوهای رفتاری آزاردهنده کمک کند و به قربانیان نشان دهد که رفتارها چقدر جدی و مداوم هستند و همین‌طور، بلاک‌کردن یا گزارش‌دادن آزاردهندگان به پلتفرم‌های مربوطه یکی از راه‌های مؤثر برای مقابله با آزارهای آنلاین است. عضو کمیسیون کسب و کارهای مجازی و اقتصاد دیجیتال نصر کشور تأکید کرد: وقتی یک کاربر آزاردهنده را بلاک می‌کنید، او دیگر قادر به ارسال پیام یا مشاهده پروفایل شما نخواهد بود که این‌اقدام می‌تواند به کاهش استرس و فشار روانی کمک کند. علاوه‌براین، گزارش‌دادن رفتارهای آزاردهنده به پلتفرم می‌تواند باعث شود که گروه‌های مدیریتی آن پلتفرم اقدامات لازم را برای جلوگیری از ادامه رفتارهای نامناسب انجام دهند. این‌اقدامات ممکن است شامل مسدودکردن حساب کاربری آزاردهنده یا اعمال محدودیت‌های دیگر باشد. درادامه، این‌اقدامات نه‌تنها به شما کمک می‌کند بلکه به ایجاد یک فضای امن‌تر برای دیگر کاربران نیز کمک خواهد کرد. بااستفاده‌از این ابزارها، شما به‌عنوان یک کاربر می‌توانید نقش فعالی درمقابله‌با آزارهای آنلاین ایفا کنید. درنهایت، درمواقعی‌که فردی با آزارهای آنلاین مواجه می‌شود، عواقب عاطفی و روانی آن می‌تواند بسیارشدید باشد. احساساتی مانند اضطراب، افسردگی یا ناامیدی ممکن است سریعاً سراغ فرد بیاید. دراین‌‌شرایط، مشاوره گرفتن از متخصصان روانشناسی می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات خود را بهتر درک کرده و با آن‌ها کنار بیاید. این متخصصان می‌توانند فن‌ها و راهکارهایی را ارائه دهند که به فرد کمک کند تا استرس و فشار روانی را مدیریت کند. همچنین، پیوستن به گروه‌های حمایتی می‌تواند فرصت مناسبی برای تبادل تجربیات و دریافت حمایت از دیگران باشد. ایسنا