ایالات‌متحده از جان ونزوئلا واقعاً چه می‌خواهد؟

الهه طهماسبی بنفشه درق: در دوماه‌‌اخیر، ارتش آمریکا مجموعه‌ای از ناوهای جنگی، جنگنده‌ها، بمب‌افکن‌ها، تفنگداران دریایی، پهپادها و هواپیماهای جاسوسی را در کارائیب مستقر کرده است. بمب‌افکن‌های دوربرد بی‌-52 مقابل سواحل ونزوئلا «رزمایش حمله با بمب‌افکن» انجام داده‌اند. درحالی‌که تنش‌ها میان واشنگتن و کاراکاس روبه‌افزایش است، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا استقرار و فعالیت نیروهای سازمان سیا را در ونزوئلا مجاز دانسته است. ایالات‌متحده مدعی است در حملاتی به قایق‌های کوچک از مبدأ ونزوئلا که حامل «موادمخدر» و «تروریست‌های موادمخدر» بودند، ده‌هانفر را کشته است؛ بااین‌حال هیچ مدرک یا جزئیاتی درباره هویت سرنشینان این قایق‌ها ارائه نکرده است. این حملات در منطقه با محکومیت گسترده روبه‌رو شده و کارشناسان نیز مشروعیت حقوقی آن‌را زیرسؤال برده‌اند. واشنگتن این‌اقدامات را بخشی از «جنگ با قاچاق موادمخدر» معرفی می‌کند، اما بسیاری معتقدند این‌عملیات درواقع کارزاری برای ارعاب و زمینه‌سازی جهت سرنگونی «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری ونزوئلا است. «کریستوفر ساباتینی»؛ پژوهشگر ارشد در امور آمریکای‌لاتین در اندیشکده چتم‌هاوس براین‌باور است: موضوع، تغییر رژیم است. احتمالاً قصد ندارند تهاجم زمینی انجام دهند؛ امیدشان این‌است‌که فقط پیامی هشدارآمیز بفرستند. وی معتقد است افزایش حضور نظامی، نوعی نمایش قدرت است که هدفش «ایجاد هراس» در دل نیروهای مسلح ونزوئلا و حلقه نزدیک به مادورو است تا شاید علیه او شورش کنند. مادورو جمعه درواکنش‌به استقرار نظامی آمریکا، واشنگتن را به «ساختن پرونده‌ای جعلی علیه کشورش» متهم کرد و گفت که درحال‌آماده‌سازی یگان‌هایی برای واکنش به هرگونه تهدید است. وی در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد: قول داده بودند که دیگر وارد هیچ جنگی نشوند، اما حالا درحال‌ساختن جنگی هستند که ما از وقوع آن جلوگیری خواهیم کرد. چگونه؟ با بسیج ملت‌های آمریکای‌جنوبی، زیرا همه آمریکای‌جنوبی و کارائیب یک‌صدا می‌گویند: نه به جنگ، آری به صلح، آری به رفاه، آری به همزیستی. مادورو افزود: آن‌ها روایتی مضحک، زشت، جنایت‌کارانه و کاملاً دروغین می‌سازند و دروغ بودن آن ازپیش ثابت‌شده است. ونزوئلا کشوری عاری از تولید برگ کوکا و کوکائین است و ما تلاش می‌کنیم به‌طورکامل جلوی عبور ۵ درصد اندکی را که از کلمبیا وارد می‌شود، بگیریم. «بی‌بی‌سی وریفای» براساس اطلاعات موجود درباره مسیر ناوها و هواپیماهای آمریکایی در منطقه همراه با تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های شبکه‌های اجتماعی از موقعیت نیروهای نظامی آمریکایی اعلام کرد این استقرار مداوم درحال‌تغییر است و تا تاریخ ۲۳ اکتبر (یکم آبان)، ۱۰ کشتی نظامی آمریکا در منطقه شناسایی شده‌اند، ازجمله ناوشکن‌های موشک‌انداز، کشتی‌های تهاجم آبی-خاکی و نفت‌کش‌های نظامی برای سوخت‌رسانی در دریا. وزارت جنگ آمریکا روز جمعه اعلام کرد که دستور اعزام ناو هواپیمابر آمریکا ناو هواپیمابر «جرالد آر. فورد» را به دریای کارائیب صادر کرده است؛ بزرگ‌ترین کشتی جنگی جهان که توانایی حمل تا ۹۰ فروند هواپیما را دارد. بی‌بی‌سی درادامه آورده است: بر هیچ‌کس پوشیده نیست که دولت آمریکا، به‌ویژه «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه این‌کشور خواهان سرنگونی مادورو است. وی در اوایل سال‌جاری (۲۰۲۵) در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز مدعی شده بود که مادورو «دیکتاتوری وحشتناک» است و وقتی از او پرسیدند آیا خواهان کناررفتن مادورو از قدرت است، پاسخ داد: روی آن کار خواهیم کرد؛ اما حتی منتقدان سرسخت مادورو، ازجمله روبیو، اذعان دارند که درخواست صریح برای تغییر رژیم با حمایت ارتش دشوار است. ترامپ در کارزار انتخاباتی سال ۲۰۱۶ خود وعده داده بود که «دیگر برای سرنگونی رژیم‌های خارجی وارد عمل نخواهد شد» و به «پایان جنگ‌های بی‌پایان» اشاره کرده بود. بااین‌حال، چندین رویداد روابط دو کشور را متشنج کرده؛ ازجمله در سال ۲۰۱۹ سفارت ایالات‌متحده در کاراکاس تعطیل شد. پس از انتخابات سراسری ژوئیه ۲۰۲۴ (اوایل مرداد ۱۴۰۳)، ایالات‌متحده از به‌رسمیت‌شناختن مادورو به‌عنوان رئیس‌جمهوری قانونی ونزوئلا سر باز زد. آمریکا پاداش اطلاعات برای دستگیری مادورو را به ۵۰ میلیون‌دلار افزایش داده؛ اقدامی که به‌گفته واشنگتن، با هدف تشویق حلقه نزدیکان مادورو انجام شده. بااین‌حال، تاکنون هیچ تأثیری نداشته است. «خوسه ایگناسیو اِرناندز»؛ استاد حقوق ونزوئلایی و پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات امنیت ملی CSIS می‌گوید: ۵۰‌میلیون‌دلار برای نخبگان ونزوئلا مبلغ قابل‌توجهی نیست. به‌گفته او؛ در کشوری غنی از نفت مانند ونزوئلا، فرصت‌های کسب‌درآمد از راه‌های غیرقانونی بسیار است. مثلاً «آلخاندرو آندراده»؛ مدیر سابق خزانه‌داری ونزوئلا پیش از محکومیت در ایالات‌متحده به‌جرم پول‌شویی، بیش از یک‌میلیارددلار رشوه دریافت کرده بود. به‌نوشته بی‌بی‌سی؛ تحلیلگران براین‌باورندکه ارتش ونزوئلا عنصر کلیدی در هرگونه تغییر قدرت است اما برای‌آنکه علیه مادورو اقدام کند، احتمالاً به تضمین مصونیت قضایی نیاز خواهد داشت. «مایکل آلبرتوس»؛ استاد علوم سیاسی دانشگاه شیکاگو و متخصص آمریکای‌لاتین، تردید دارد که حتی پاداشی تا ۵۰۰‌میلیون‌دلار بتواند اطرافیان مادورو را به خیانت وادار کند. دراین‌راستا، تحریم‌های اقتصادی علیه ونزوئلا اگرچه بحران اقتصادی و اجتماعی را تشدید کرده‌اند اما هنوز نتوانسته چهره‌های بلندپایه را از حمایت از رئیس‌جمهوری این‌کشور بازدارند. دونالد ترامپ اعلام کرده استقرار نیروهای نظامی در منطقه به‌دلیل جنگ اعلامی او علیه قاچاقچیان موادمخدر است. وی ادعا کرد که یکی از کشتی‌هایی که در ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) توسط ایالات‌متحده موردحمله قرار گرفت، «پر از مخدر فنتانیل بوده است». این درحالی است که فنتانیل، به‌طور عمده در مکزیک تولید می‌شود، نه آمریکای‌جنوبی و ازطریق مرز جنوبی وارد آمریکا می‌شود. ساباتینی معتقد است: «مسئله موادمخدر نیست؛ اما ترامپ روایت مخالفان ونزوئلا را پذیرفته است که این فقط یک دیکتاتوری نیست، بلکه یک رژیم جنایتکار است». وزارت دادگستری آمریکا از سال ۲۰۲۰، مادورو را به‌رهبری یک سازمان قاچاق موادمخدر و تروریسم موادمخدر معروف به «کارتل خورشیدها» متهم کرده است؛ اتهامی که رئیس‌جمهوری ونزوئلا قاطعانه آن‌را رد می‌کند. دولت آمریکا استقرار ناوها و نیروهای خود را با هدف مبارزه با قاچاق موادمخدر در دریای کارائیب و اقیانوس آرام اعلام کرده است. این درحالی است که ونزوئلا مقادیر زیادی کوکائین تولید نمی‌کند و این ماده مخدر به‌طور عمده از کلمبیا، پرو و بولیوی می‌آید. مقداری کوکائین ازطریق ونزوئلا قاچاق می‌شود و خود دولت کاراکاس اعلام می‌کند که درحال‌مقابله با آن است. گزارش ۲۰۲۵ اداره مبارزه با موادمخدر ایالات‌متحده خاطرنشان می‌کند که ۸۴‌درصد کوکائین توقیف‌شده در ایالات‌متحده از کلمبیا می‌آید؛ این نهاد در گزارش خود به کشورهای دیگر اشاره می‌کند، اما از ونزوئلا نام نمی‌برد. هفت عملیات اول نیروهای آمریکایی در کارائیب انجام شد که درمقایسه‌با اقیانوس آرام که عملیات‌های بعدی در آنجا انجام شد، مسیر دریایی اصلی برای قاچاق موادمخدر نیست. به‌گفته تحلیلگران نظامی، ره‌گیری موادمخدر در دریا به نیرویی به‌بزرگی نیرویی که درحال‌حاضر توسط ایالات‌متحده مستقر شده است، نیاز ندارد. علاوه‌بر کشتی‌های آمریکایی که بی‌بی‌سی در اطراف پورتوریکو، جایی‌که ایالات‌متحده پایگاه نظامی دارد، ردیابی کرد، تصاویر ماهواره‌ای البته دو کشتی را درحدود ۱۲۳‌کیلومتری شرق ترینیدادوتوباگو نشان داد. یکی‌ازآن‌ها یک رزم‌ناو موشک‌انداز به‌نام USS Lake Erie بود. به‌گفته «بردلی مارتین» کاپیتان سابق نیروی دریایی ایالات‌متحده و محقق ارشد سیاست‌گذاری در شرکت «رند»، به‌نظر می‌رسد کشتی دیگر MV Ocean Trader باشد. این یک کشتی باری تغییر‌شکل‌یافته است که برای پشتیبانی از مأموریت‌های نیروهای ویژه دررابطه‌با قاچاق تجاری طراحی شده است و می‌تواند پهپادها، بالگردها و قایق‌های کوچک را در خود جا دهد. این هواپیما می‌تواند از طیف گسترده‌ای از مأموریت‌ها پشتیبانی کند، ازجمله شناسایی در آماده‌سازی برای حملات؛ اما مارتین تأکید می‌کند که حضور آن «لزوماً به این معنی نیست که چنین فعالیت‌هایی درحال‌انجام یا برنامه‌ریزی‌شده است». آمریکا همچنین حضور هوایی خود را در منطقه تقویت کرده است: بی‌بی‌سی وریفای چندین هواپیمای نظامی آمریکایی را در پورتوریکو شناسایی کرده است. «استو ری»؛ تحلیلگر ارشد سرویس‌های اطلاعاتی مک‌کینزی اعلام کرده که یک تصویر ماهواره‌ای که در ۱۷ اکتبر (۲۵ مهر) گرفته شده، جت‌های جنگنده اف-۳۵ را در باند فرودگاه نشان می‌دهد؛ احتمالاً اف-۳۵ بی. این‌ها هواپیماهای رادارگریز پیشرفته‌ هستند.ایرنا