احیای آزمایشهای هستهای؛ تضعیف تعهدات بینالمللی
نشریه «هیل» در گزارشی بااشارهبه حمله تجاوزکارانه اینکشور به سه تأسیسات هستهای کلیدی در ایران و ادعای مقامات آمریکایی مبنیبراینکه برنامه هستهای ایران را از بین بردهاند، به بررسی پیامدهای هرگونه حمله مشابه به آمریکا پرداخت و خاطرنشان کرد که «اگر ایالاتمتحده قربانی یک حمله خلعسلاح شود، بهاینراحتی از آن عبور نخواهد کرد!»
زهرا اصغری در ایسنا نوشت: تصمیم ترامپ برای آزمایش سلاح اتمی، تحولی بنیادین بهاینمعناکه اینکشور تولید و آزمایش سلاحهای اتمیشان را کنار گذاشته بود و حالا میخواهد آنرا تغییر دهد، نیست اما قطعاً این تصمیم اعتبار سازوکار و حقوق بینالملل و پیمانهای جهانی درراستای ممنوعیت استفاده از سلاح اتمی و آزمایش آنها را تضعیف میکند. رئیسجمهور آمریکا پنجشنبه هفته گذشته در پیامی در شبکه مجازی تروث، اعلام کرد که به وزارت جنگ دستور داده تا آزمایش سلاحهای هستهای را از سر بگیرد. رئیسجمهور آمریکا تأکید کرد که این تصمیم درواکنشبه برنامههای آزمایش هستهای سایر کشورها اتخاذ شده است و روند اجرای آن بلافاصله آغاز خواهد شد. ترامپ دراینپیام بااشارهبهاینکه «ایالاتمتحده بیش از هر کشور دیگری سلاح هستهای دارد»، نوشت: این دستاورد، ازجمله نوسازی کامل و بهروزرسانی تسلیحات موجود، در دوره نخست ریاستجمهوری من محقق شد. بهدلیل قدرت ویرانگر عظیم این سلاحها، از انجام اینکار متنفر بودم، اما چارهای جز این نداشتم. وی گفت: روسیه در جایگاه دوم قرار دارد و چین با فاصله زیاد سوم است اما ظرف پنجسالآینده به ما خواهد رسید؛ بنابراین بهدلیل برنامههای آزمایشی سایر کشورها، من به وزارت جنگ دستور دادهام که آزمایش سلاحهای هستهای ما را مثل آنها آغاز کند و اینکار بلافاصله شروع خواهد شد. تصمیم ترامپ دررابطهبا ازسرگیری آزمایشهای اتمی موضوع تازهای نیست؛ او در دولت اولش نیز تصمیماتی ازایندست اتخاذ کرد. آمریکا باوجودآنکه از سال ۱۹۹۲ تاکنون هیچ سلاح هستهای را بهطور عملیاتی و رسمی آزمایش نکرده، اما دولت ترامپ، در دولت اول بهشکلی بیسروصدا دستور داد، محل مخصوص آزمایش این سلاحها در منطقه نوادا آمریکا درصورت آمادگی برای آزمایش یک بمب هستهای در یک چارچوب زمانی ششماهه تعبیه شود. درآنمقطع رسانهها گزارش کردند که ترامپ یک طرح ۱.۲تریلیوندلاری برای بازطراحی و اصلاح برنامه تسلیحات هستهای آمریکا را پیشنهاد و اجازه توسعه و تولید اولین کلاهک هستهای جدید آمریکا در ۳۴سالاخیر را داده است. درعینحال این برنامهریزیها و طراحیها هیچوقت بهطور رسمی به آزمایش یک سلاح هستهای در چهارسالاول دولت ترامپ منجر نشد و باید دید او در دولت دوم خود تصمیم و برنامهاش برای آزمایش سلاحهای اتمی را عملی میکند یا خیر. «امیرعلی ابوالفتح» درباره تصمیم جدید دونالد ترامپ برای ازسرگیری آزمایشهای اتمی ازسوی اینکشور باتأکیدبر ایننکته که «خلعسلاح هستهای اساساً در سالهای قبل بهشکل واقعی شکل نگرفته و تا آینده نامعلوم هم بعید است خلعسلاحی اتفاق افتد»، گفت: تا ۱۹۹۲ آمریکاییها آزمایش هستهای خود را فیزیکی انجام میدادند، ازآنبهبعد توافق شد آزمایشهای اتمی انجام نشود اما این بهاینمعنا نبود که سلاحها در سطح آزمایشگاهی تست نمیشود. در تمام اینسالها، سلاحهای اتمی قدیمی ازردهخارج و سلاحهای جدید را آزمایش کردند. وی بااشارهبه موضع ترامپ که در شبکه مجازی تروث منتشر شد مبنیبراینکه به وزارت جنگ دستور داده تا آزمایشهای اتمی را بهسرعت آغاز کند و گفته اگر کشورهای دیگر اینکار را انجام دهند ما هم انجام میدهیم اظهار کرد: مشخص نیست که آمریکا تصمیم دارد بیقیدوشرط آزمایشها را از سر بگیرد یا این تصمیم را بهنوعی برای تهدید کشورها در بازداشتن آنها از آزمایشهای اتمی اتخاذ کرده است. بههرحال روسیه و چین هردو درحالتست سلاحهای اتمی هستند؛ ازاینرو اصلیترین نگرانی ترامپ، روسیه و چین است. بااینحال نمیدانیم ترامپ کدام مسیر را پیش خواهد گرفت اما روشن است ممنوعیتی که آمریکا طبق CTBT (پیمان منع جامع آزمایشهای هستهای) کنار گذاشته بود، دیگر وجود ندارد. این کارشناس مسائل آمریکا تصریح کرد: اینکه تصمیم ترامپ چهوقت عملیاتی شود، معلوم نیست چون بهلحاظ فنی کار آسان و سریعی نیست. شاید چندماه طول بکشد تا آماده آزمایش فیزیکی سلاح اتمی شوند، اما بهنظر میرسد چنین ارادهای در دولت آمریکا شکل گرفته. وی گفت: ترامپ معتقد است روسها سلاح اتمی آزمایش کردند و البته این اتفاق هم افتاده؛ موشک کروز هستهای و قارهپیمای «بورِوِستنیک» و اژدر «پوزیدون» دو سلاحی هستند که اخیراً توسط روسیه آزمایش شده و اعلام شده که آماده بهکارگیری است. ازطرفی اقدامات چین برای آمریکا نگرانکننده است چون اینکشور بهسرعت درحالکاهش فاصله خود با آمریکا و روسیه در بحث سلاحهای اتمی است. ممکن است ۱۰ الی ۱۵سالدیگر تعداد کلاهکهای هستهای چین به روسیه و آمریکا برسد. وی درپاسخبهاینکه چنین تصمیمی بهطورکلی نهادها و پیمانهای شکلگرفته در 50سالگذشته برای مهار و کنترل تسلیحات اتمی و آزمایشهای هستهای را از بین میبرد؟ گفت: ترامپ دارد تعهداتی که دولتهای قبلی آمریکا داشتند را کنار میگذارد. پیمان استارت جدید در سال ۲۰۲۶ منقضی میشود اما هنوز تکلیف آن مشخص نیست که ازسوی آمریکا تمدید میشود یا در قالب یک توافق جدید منعقد میشود؛ بنابراین تصمیم اخیر ترامپ را باید هم درراستای مقابله با چین و روسیه و هم در مسیر بازگشت آمریکا از تصمیمات قبلی دررابطهبا ناکارآمدی پیمانهای جهانی دانست. این کارشناس مسائل بینالملل و آمریکا درباره تأثیر این تصمیم بر رفتار کشورهای دارای صنعت هستهای گفت: کشورهایی که سلاح اتمی دارند، وضعیت مشخصتری دارند و اینکه آزمایش اتمی انجام دهند بحث دیگری است، اما کشورهایی که سلاح ندارند وضعیتی متفاوت دارند. معتقدم قطعاً آمریکا اجازه نمیدهد کشورهایی مثل برزیل، آرژانتین، مصر، ترکیه و ایران سمت سلاح اتمی بروند اما این تصمیم طبیعتاً تعهدات بینالمللی را ضعیف و دیگران را تشویق میکند بهاینسمت بروند. وی درباره واکنش و رویکرد کشورهای اروپایی دارای سلاح هستهای در مقابل ایناقدام آمریکا اظهار کرد: بحث بازگشت به تولید انرژی و نیروگاههای اتمی در اروپا قابلقبول است اما آمریکا حتی به اروپا هم اجازه نمیدهد بهسمت آزمایش سلاح هستهای جدید برود. ازطرفی بعید میدانم فرانسه و انگلیس اجازه دهند که آلمان سمت آزمایش سلاح اتمی جدید برود. وی درعینحال تأکید کرد اقدام آمریکا برای آزمایش سلاح اتمی بعد از چنددهه، خیلی موضوع جدیدی نیست. آنها در همه اینسالها درحالتست سلاحهای اتمی در سطح آزمایشگاهی و نه فیزیکی بودند. بهعلاوه امروزه تکنیکهای آزمایش سلاحهای اتمی متفاوت شده و شاید اساساً سلاحهای اتمی هم دیگر شبیه به سلاحهای گذشته نباشد. شاید نیاز نباشد ضرورتاً آزمایشها زیر زمین انجام شود. ایناحتمال هم وجود دارد که شاید آزمایش یک سلاح خاص ازسوی آمریکا نیاز به تست فیزیکی آن دارد تا از عملیاتی شدنش مطمئن شوند؛ ازاینرو ترامپ چنین تصمیمی را گرفته و شاید تصمیم مقطعی باشد. امیرمحمد سهرابی نیز در ایسنا نوشت: رسانه آمریکایی بااستنادبه هشدارهای ناوبری گزارش داد اینکشور پس از دستور رئیسجمهور ایالاتمتحده اولین آزمایش موشکهای بالستیک قارهپیما با قابلیت حمل کلاهک هستهای را برنامهریزی کرده است. «دونالد ترامپ» اعلام کرد به وزارت جنگ ایالاتمتحده دستور داده تا آزمایش سلاحهای هستهای را از سر بگیرد و درعینحال تأکید کرد که این تصمیم درواکنشبه برنامههای آزمایش هستهای سایر کشورها ازجمله چین و روسیه اتخاذ شده و روند اجرا بلافاصله آغاز خواهد شد. بااینحال، «کریس رایت» وزیر انرژی آمریکا گفت که آزمایش تسلیحاتی که دونالد ترامپ دستور آنرا داده، شامل انفجارهای هستهای نخواهد شد. «نیوزویک» گزارش داد: ارتش ایالاتمتحده مرتباً ناوگان موشکهای بالستیک قارهپیما را که بخشی از سهگانه هستهای بههمراه زیردریاییها و بمبافکنهای مجهز به موشکهای بالستیک هستهای است، چندینبار در سال آزمایش کرده تا از ایمنی، تأثیر و کاربردیبودن آن در ارائه بازدارندگی استراتژیک اطمینان حاصل کند. «مارکو لانگبروک» استاد دانشکده مهندسی هوافضا در دانشگاه «دلفت» هلند بااستنادبه هشدارهای ناوبری گفت: آزمایش موشک بالستیک قارهپیمای ایالاتمتحده بین روز چهارشنبه و پنجشنبه انجام خواهد شد. نیوزویک در ادامه گزارش افزود: قرار است این موشک از پایگاه نیروی فضایی «وندنبرگ» در کالیفرنیا پرتاب شود و به محل آزمایش دفاع موشکی بالستیک رونالد ریگان در جزیره مرجانی کواجالین در جزایر مارشال در اقیانوس آرام مرکزی همراه پنج منطقه مشخصشده برای بقایای موشک، برسد. درصورت تائید، مسیر پرواز مشابه پرتاب آزمایشی قبلی خواهد بود که در ماه می انجام شد؛ وقتی یک موشک غیرمسلح مجهز به وسیلهنقلیه تکسرنشین پس از پرتاب از کالیفرنیا، حدود ۴۲۰۰ مایل بهسمت غرب حرکت کرد.