حشیش؛ دامگاه جنون و افسردگی برای جوانان
اعتیاد که از آن به‌عنوان بلای خانمان‌سوز یاد می‌شود، نوعی اختلال مزمن مغزی است که فرد را وادار به مصرف مستمر یک ماده ازقبیل حشیش می‌کند که پیامدهای بسیار منفی و گاه ماندگار بر روح و جسم ازجمله جنون و افسردگی را برای فرد مصرف‌کننده به‌همراه دارد. اعتیاد، وابستگی فیزیکی و روانی به یک ماده شامل انواع موادمخدر و محرک یا رفتاری مانند بازی‌های الکترونیکی و قمار است که به‌طورمعمول این‌امر ناشی از عوامل ژنتیکی، محیطی، تغییرات شیمیایی مغزی یا مشکلات روانی است که فرد معتاد برای رسیدن به سطحی از لذت و یا کاهش و تسکین بخشی از دردهای جسمی خود به‌سوی آن‌ها سوق می‌یابد.
مصرف موادمخدر همواره یکی از چالش‌های بزرگ جوامع انسانی است که نه‌تنها سلامت فرد؛ بلکه بنیان اجتماعی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. حشیش، از انواع رایج موادمخدر به‌شمار می‌آید که با ایجاد وابستگی روانی و جسمی، اثرات مخربی بر عملکرد مغز و بدن دارد. از جمله عوامل اعتیاد می‌تواند ناشی از ژن‌ها باشد که فرد را برای ابتلا به اعتیاد مستعد می‌کند و دردسترس‌بودن و قرارگرفتن در محیط‌هایی که مواد اعتیادآور به‌راحتی قابل‌دستیابی است و فشارهای روانی و اجتماعی مانند استرس، اضطراب، افسردگی و مشکلات شخصی می‌تواند یک فرد را گرفتار این‌معضل کند. فرد معتاد به‌تدریج مقدار ماده مصرفی یا زمان صرف‌شده برای رفتار موردنظر را افزایش می‌دهد، حتی با آگاهی از مضرات آن نمی‌تواند مصرف را قطع کند، مشکلات در روابط شخصی، عملکرد شغلی و اجتماعی از نتایج معمول اعتیاد است و تغییرات فیزیکی مانند کاهش وزن، خواب نامنظم و مشکلات قلبی و کبدی از علائم اعتیاد محسوب می‌شود. دکتر سید رضا موسوی‌زاده؛ درمانگر اعتیاد و مدرس دانشگاه و مسئول فنی درمانگاه اعتیاد مرکز آموزشی، درمانی شهید بهشتی زنجان گفت: درباره اعتیاد زیاد صحبت شده اما اصل قضیه این‌است‌که دو اتفاق مهم باید دراین‌زمینه روی دهد یکی‌اینکه نگاه جامعه به اعتیاد باید علمی شود و برخورد مسئولان نیز از حالت موردی به کلان تغییر یابد. دیدگاه جامعه به معضل اعتیاد نیز باید اصلاح و علمی شده و مواد محوری از ذهن‌ها حذف شود. موادمخدر را باید علامت مشکلات دانست و اینکه مسئولان باید نگاه خود را عوض کنند به این معنی است که باید ریشه‌های اعتیاد را پیدا کنند وگرنه در برابر سیل اعتیاد تسلیم می‌شویم. به‌طور ساده‌تر اعتیاد بیماری ارتباطات است؛ ارتباطات سالم مانع ایجاد اعتیاد می‌شود و ارتباطات آلوده و شبکه ناسالم باعث شعله‌ورشدن شعله‌های اعتیاد می‌شود به‌نحوی‌که جامعه را نیز شعله‌ور می‌کند و می‌سوزاند. به‌بیان‌دیگر متولیان جامعه و مردم باید مقوله مبارزه با اعتیاد را مردمی‌سازی کنند؛ انتظار اینکه مجموعه‌ای بیاید و کاری دراین‌‌باره انجام دهد، انتظار عبثی‌ست. برای مردمی‌سازی مقوله مقابله با اعتیاد در محلات باید تأسیسات، گروه‌های مردم‌نهاد حتی هیئت‌های مذهبی، مساجد و تکایا پای‌کار بیایند و با دو هدف اینکه شبکه سالم را بسازند تا بچه‌ها جذب آن‌ها شوند و از آن شبکه‌های ناسالم که فعالانه خود را گسترش می‌دهند در امان بمانند. دراین‌شبکه‌ها برای نشاط بچه‌ها باید فکری شود چون برای تخلیه هیجانات نوجوانان و جوانان دراین‌زمینه خیلی‌کم کار شده است و هیئت‌های مذهبی ما باید هیئت‌های نشاط نیز بشوند و این خیلی‌مهم است که از ظرفیت این تکایا، مساجد و سازمان‌های مرم نهاد برای تخلیه هیجان و ایجاد نشاط معنوی و مذهبی استفاده شود. ظرفیت‌های عظیمی داریم که مهجور و مغفول مانده و از مساجد فقط برای مراسم درگذشتگان و فوتی‌ها استفاده می‌کنیم درحالی‌که از ظرفیت آن‌ها برای افزایش نشاط جامعه باید استفاده ببریم. باید شبکه‌سازی سالم اتفاق بیفتد و جوان ما به این مساجد به‌عنوان مکان‌های نشاط و لذت مراجعه کند. توصیه می‌کنیم دراین‌زمینه کار فرهنگی انجام دهیم که هیئت‌های مذهبی کنار کارهای مذهبی باارزش، به هیئت‌های نشاط هم تبدیل شوند. حشیش یک بوته و درختچه با قدمت هزاران‌ساله است که اسامی مختلفی دارد و گاهی نام‌های متفاوت آن همچون بنگ، ماری‌جوانا، جرس، قوزا و گل عنوان می‌شود. همه این‌ها از یک خانواده و یک درختچه است اما حشیشی که در کشور ماست با حشیش اروپا تفاوت عمده، اصلی و اساسی دارد که ماهیت موضوع را کلاً تغییر می‌دهد. ماده مؤثره حشیشی که در اروپا استفاده می‌شود و در بخشنامه‌هایی که عرضه آن‌را آزاد می‌کنند، زیر هشت‌درصد بوده اما در ایران به‌علت دست‌های آلوده و بازار سیاهی که هست قاچاقچیان یا افرادی‌که بیرون از مرزها برای جوانان ما برنامه‌ریزی کرده و مغز آن‌ها را هدف قرار داده‌اند، ماده مؤثره حشیش را به بالای ۲۵درصد برده‌اند پس حشیش در کشور ما با حشیش هشت‌درصد در دیگر کشورها اثرات بسیارمتفاوتی دارد. جوانان و خانواده‌ها نباید گول بخورند اگر در جایی خواندند یا شنیدند حشیش باعث اعتیاد نمی‌شود این یک دروغ بزرگ است اتفاقاً حشیش به‌دلیل بالابودن ماده مؤثره سه‌برابر استاندارد جهانی به‌شدت وابستگی ایجاد می‌کند و دارای عارضه‌های فراوانی‌ست. حشیش چربی‌دوست است و جذب چربی‌ها می‌شود. در بدن دو عضو کلاً از چربی ساخته شده که یکی مغز است؛ پس یکی از نقاطی که حشیش اثر مستقیم بر آن دارد مغز است که باعث آب‌شدن چربی آن می‌شود. به حشیشی‌ها کله‌پوک می‌گویند زیرا کاسه سر آن‌ها به‌همان‌اندازه می‌ماند اما مغز کوچک می‌شود و کارکرد اصلی خود را که محل تفکر انسان است، از دست می‌دهد. جای دیگر که از چربی ساخته شده، سلول‌های جنسی است و حشیش اندام‌های جنسی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. دختر نوجوانی که گل مصرف می‌کند پس‌ازازدواج دچار ناباروری می‌شود و کسی نمی‌تواند بداند این نقیصه به‌خاطر مصرف حشیش بوده است. به‌دلیل‌اینکه مغز و اندام‌های جنسی مصرف‌کنندگان حشیش تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و دچار اختلال می‌شود، معمولاً دچار انزوا می‌شوند. چهار عارضه اصلی مصرف حشیش بسیارنگران کننده است. اول بی‌انگیزگی ناشی از مصرف حشیش است. اصطلاح تن لش و هیکل بی‌مصرف برای افرادی استفاده می‌شود که هیکل و اندامی دارند اما کارایی و اثربخشی لازم را ندارند. این‌افراد آدم‌های بی‌انگیزه، بی‌هدف و انزواطلب‌اند و نمی‌توانند هیچ مسئولیتی را قبول کنند. جوانانی هستند که قبلاً در مدرسه و جامعه و محل زندگی خود، مؤثر بودند اما اکنون دچار سندروم بی‌انگیزگی شده‌اند و اصطلاح تن لش و هیکل بی‌مصرف را برازنده خود کرده‌اند. نکته دوم افسردگی بعد از مصرف حشیش است که برخی افراد این ماده را مصرف می‌کنند تا بخندند و شاد باشند اما نمی‌دانند از پس این لبخند، افسردگی بسیارشدیدی وجود دارد به‌حدی‌که به درمان‌های معمولی جواب نمی‌دهد و مجبوریم به آن‌ها شوک وارد کرده و از شوک‌درمانی استفاده کنیم. افسردگی بعد از مصرف حشیش یکی از گرفتاری‌های عجیب‌وغریب جوانانی است که به‌جای بانشاط بودن دچار افسردگی می‌شوند. عارضه بعدی مصرف حشیش ابتلا به حمله هراس یا پانیک است و زمانی روی می‌دهد که فرد در جمعی نشسته است و یک‌باره می‌ترسد بمیرد و ضربان قلب بالا می‌رود و به‌طور عجیبی از آن مکان فرار می‌کند. حمله هول و هراس جزو گرفتاری‌های فرد حشیشی است شاید فرد قبلاً ورزشکار توانمندی بوده اما اکنون دچار این حمله می‌شود به‌‌ویژه از جاهایی‌که اجتماع و جمع هست می‌خواهد فرار کند و کسی نمی‌تواند جلودارش شود و احساس مردن را دارد. عارضه بعد که بسیارمهم است جنون ناشی از مصرف حشیش است؛ جنون درانتظار افرادی است که حشیش مصرف می‌کنند حتی در مراحل اولیه هم دچار حمله جنون‌آمیز، توهم و هذیان می‌شوند. چیزی را می‌بینند و می‌شنوند که نیست و دیگران نمی‌بینند. باور غلطی است که با هیچ منطقی اصلاح نمی‌شود و اعضای خانواده خود را دشمن و خائن فرض می‌کند. حتی شاهدانه‌ای که مصرف می‌شود نیز درصورت مصرف زیاد مضراتی دارد که از همان دسته است. دو ماده جدید «او دی» و «کمیکال» هم همان حشیش مصنوعی است که ماده مؤثره آن بسیاربالاست درواقع این دو ماده حشیش کاملاً مصنوعی با مواد افزودنی است. بسته‌به‌اینکه فرد مصرف‌کننده بیماری زمینه‌ای دارد یا نه، حجم مصرف چقدر بوده است و در چه‌زمانی از مصرف مراجعه می‌کند درمان متفاوت است. بعضاً عوارض ناشی از مصرف حشیش ماندگار است و باید تا آخر عمر دارو مصرف شود و عمدتاً داروهای ضد‌جنون و ضدحمله و هراس و افسردگی را باید مصرف کنند. مصرف‌کنندگان حشیش بیماری ارتباطات دارند اگر مصرف‌کننده حشیش به‌سمت گروهی که به‌سمت رهایی، بهبودی و سلامت هستند، هدایت شود درکنارآن عوارض ناشی از حشیش درمان می‌شود که امید به موفقیت زیاد است. خانواده‌ها فرد حشیشی را به‌هیچ‌وجه به کمپ‌ها نباید ببرند و خوددرمانی نکنند؛ نباید فکر کنند حشیش بر روی قسمت‌های محیطی بدن اثر می‌گذارد بلکه این ماده مخدر عمدتاً روی مغز اثر می‌گذارد و در درمانگاه اعتیاد شهید بهشتی زنجان همکاران و متخصصان با گروه کامل دراین‌زمینه خدمت‌رسانی می‌کنند. هماهنگی درمبارزه‌با موادمخدر در استان زنجان وجود دارد که تحسین‌برانگیز است و عوامل مختلفی دست‌به‌دست‌هم داده‌اند تا این‌معضل را حل کنند. خانواده‌هایی که متقاضی درمان هستند با کمترین‌هزینه و افراد زیر۱۸سال و بانوان کلاً رایگان درمان می‌شوند. براین‌‌مبنا؛ خانواده‌هایی که به‌لحاظ هزینه دچار مشکل‌اند می‌توانند بدون نگرانی ازاین‌بابت مراجعه کنند. ایرنا