چرا باید نزد روانشناس برویم؟
دکتر علی‌اصغر شاملو؛ روانشناس
اینترنت، دنیای به‌اصطلاح مدرن و جامعه انسانی ما را تا اندازه زیادی کوچک کرده و با‌توجه‌به مزایای بسیار زیادی که برای فرد و جامعه در برداشته، آسیب‌ها و زیان‌های مختلفی را نیز به‌همراه داشته است؛ ازجمله‌اینکه انسان امروز درمقابل ده‌ها و شاید گاهی درمقابل صدها حق انتخابی قرار دارد که دربسیاری از موارد توان رسیدن به آنها را حتی در صورت انتخاب هم ندارد. زمانی‌که شما در مقابل ده‌ها و صدها انتخاب قرار می‌گیرید، حق انتخاب شما سخت می‌شود و این سختی دو پیامد دارد؛ اول اینکه شما دچار اضطراب می‌شوید و دوم اینکه این حق انتخاب‌ها برای شما استرس بسیاری را به‌همراه می‌آورد.
اضطراب به معنای نگاه منفی و بزرگنمایی انتظار برآورده نشده است (فراموش نکنیم که انتظار و توقع ما هرگز برآورده نمی‌شود و ریشه اصلی همه اضطرابات انسان امروز است)؛ دوم اینکه شما نه‌تنها درمقابل انتخاب‌های بسیاری قرار دارید؛ بلکه زمان شما در‌این‌مسیر بسیار محدود و کم می‌شود. استرس به‌معنای فشار روانی اجتماعی که به‌خاطر کمبود زمان (استرس زمانی به‌وجود می‌آید که شما در مدت‌زمانی خاصی باید کاری انجام دهید و چون نمی‌توانید آن کار را انجام دهید، دچار استرس می‌شوید و درنظر داشته باشید که نشانگان و پیامدهای استرس شباهت زیادی به اضطراب دارد) برای شما به‌وجود می‌آید به‌همراه اضطراب، باعث به‌وجود آمدن مشکلات روانی و فیزیکی می‌شود که انسان امروز درهمه جوامع با آن روبه‌رو شده است.
شما برای انتخاب رشته دانشگاه و محل دانشگاه باید یک دفترچه چند‌ده‌صفحه‌ای را مطالعه کنید و همین حق انتخاب برای شما استرس و اضطراب می‌آورد. شما برای خریدن اتوموبیل، مبل، خانه، لباس، گوشی، اپراتور موبایل، انتخاب همسر، شغل، مسافرت و هزاران کالا و خدمات دیگری که جامعه مدرن پیش پای شما گذاشته است، دچار اضطراب می‌شوید و تمام این موارد می‌تواند شما را به بیماری‌های روانی و حتی فیزیکی دچار کند.
ازسوی‌دیگر، به‌ناچار ما در دنیای تخصصی‌شده‌ای زندگی می‌کنیم که خودمان بسیار کم درمورد آن میدانیم. سقراط؛ فیلسوف بزرگ یونان می‌گوید: «می‌دانم که هیچ نمی‌دانم. پس ما از زندگی امروز، حوادث، پیشامدها، پدیده‌ها، امکانات، موانع و غیره بسیار کم میدانیم. درنتیجه زمانی‌که با مشکلی روبه‌رو می‌شویم و خودمان توانایی حل و برطرف‌کردن آن مشکل را نداریم، نیاز است که به کارشناس و متخصص آن کار مراجعه کنیم.
نگاهی بیاندازید به رشته دندانپزشکی. درگذشته یک دندانپزشک، همه خدمات دندانپزشکی از جرم‌گیری تا ارتودنسی، روت‌کانال، کشیدن دندان، قالب‌گیری، جراحی فک و غیره را انجام می‌داد. امروزه بسیاری از دندانپزشکان تمام خدمات بالا را ارائه نمی‌کنند؛ بلکه فقط مثلاً روت‌کانال را انجام می‌دهند یا فقط ارتودنسی می‌کنند؛ چرا‌که خدمات دندانپزشکی بسیار تخصصی‌تر شده است.
به‌همین‌نسبت درمورد مشکلات روانی، احساسی، افکاری، خانوادگی، تربیت فرزند، روابط بین فردی، انتخاب رشته تحصیلی یا شغلی و حتی مهاجرت نیاز به مشاوره با فردکارشناس است؛ چرا‌که بیشتر مردم دانایی و آگاهی لازم برای تصمیم‌گیری درست و حل همه مشکلات‌شان را ندارند. همان‌طور که گفتیم زمانی که ما درمقابل انتخاب‌ها و تصمیمات بسیار متعدد قرار می‌گیریم، به اضافه مسلط‌شدن تفکر مصرفی و چشم و هم‌چشمی در جامعه، تسلط وسائل ارتباط جمعی ازطریق تلقین روش‌های جدید زندگی، حضور بلامنازع اینترنت در همه عرصه‌های زندگی، فرزند‌سالاری و رقابت برای بهتر دیده‌شدن و برتر از دیگران بودن و ... بدون شک سیستم روانی و فیزیکی افراد جامعه زیر فشار استرس همه‌جانبه و اضطراب قرار می‌دهد درنتیجه؛ دچار مشکلاتی افکاری، رفتاری و احساسی می‌شود. از این‌رو ما نیازمند مراجعه به کسانی هستیم که به ما کمک کنند تا بتوانیم از این مسیر سنگلاخی بگذریم. افرادی که رشته روانشناسی یا مشاوره را خوانده‌اند، صلاحیت کمک و راهنمایی ما را دارند (لازم به اشاره است که روانشناس و مشاور هم مثل هر پزشک، جراح، وکیل، مهندس، راننده، تعمیرکار و دیگر مشاغل، احتمال خطا و اشتباه در کارش وجود دارد). اینکه شما این یا آن روانشناس را نپسندید، موضوعی شخصی‌ست؛ اما علم و رشته روانشناسی را با سلائق و نظرات شخصی نمی‌توان زیر علامت سوال برد.
روانشناس می‌تواند در مواردی که شما دچار استرس، اضطراب، اختلاف با همسر، خیانت همسر، وسواس، حمله اضطراب، افسردگی، اختلالات خلقی و شخصیتی، وابستگی، تربیت فرزند، راهنمایی برای انتخاب همسر مناسب و حتی ده‌ها مورد دیگر نیازمند کمک هستید، کمک‌های مفید و مؤثری ارائه کند. یک روانشناس می‌تواند مشکل شما را از جنبه‌های دیگری که برای شما پنهان است، مورد بررسی موشکافانه قرار دهد و به شما پیشنهاد راهحل بدهد؛ ولی در آخر این شما هستید که می‌توانید راهحل پیشنهادی را بپذیرید یا خیر. روانشناس و مشاور می‌توانند نور بیشتری بر چگونگی به‌وجود‌آمدن مشکل شما بی‌افکند، تا شما به‌شکلی همه‌جانبه، چرایی به‌وجود‌آمدن مشکل‌تان را ببینید. درصورتی‌که شما همکاری لازم را داشته باشید، روانشناس می‌تواند تا حل کامل مشکل شما همراهتان باشد.
متأسفانه یکی از مشکلات فرهنگی جامعه ایران "توهم دانستن" است؛ به‌گونه‌ای که بیشتر ما ایرانیان باور نادرستی داریم که همه‌چیز را میدانیم؛ با وجود آنکه همه می‌گوئیم"همه‌چیز را همگان دانند" ولی در مورد مشکلات افکاری، احساسی، هیجانی و رفتاری، باورمان این‌است‌که "خودم مشکلم را حل می‌کنم" یا اینکه "روانشناسان خودشان از همه بیشتر مشکل دارند" و سپس می‌گوئیم "کوزه‌گر از کوزه‌شکسته آب می‌خورد". این همه تناقض‌گویی در فرهنگ جامعه ما عجیب‌غریب نیست. طبق آمار رئیس کتابخانه مرکزی، متوسط سرانه کتاب‌خواندن به‌جز کتاب‌های درسی و قرآن در ایران، دو‌دقیقه در روز است؛ در آمریکا 20دقیقه و درژاپن 90 دقیقه است. در‌این‌صورت نباید تعجب کرد که چرا ما نمی‌خواهیم به روانشناس مراجعه کنیم؛ چون فکر می‌کنیم که خودمان بهتر از دیگران راه حل مشکل‌مان را میدانیم. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی ایرانیان، عراقی‌ها و شهروندان سوری، جزو عصبانی‌ترین ملت‌های دنیا هستند. این آمار نشان می‌دهد که برخی در افکار و بیان احساس دچار مشکل می‌شوند؛ درصورتی‌که می‌توان بر این مشکلات را با مراجعه به روانشناس، چیره شد. به‌طور کلی می توان چنین نتیجه گرفت که مراجعه به روانشناس، در دنیای تخصصی شده امروز، تا حد بسیاری می‌تواند فرد را در حل مشکلات روزمره و گذر از بحران‌های عاطف و روانی یاری کند.