چگونه ریشه جنگل‌ها را با تبر توسعه خشکاندیم
استان تاریخی و باسابقه گیلان، جایی‌ست که بسیاری آن‌را نماد شمال کشور می‌دانند، درحدفاصل میان دریای خزر و رشته‌کوه البرز، نواری از درخت و جلگه و پوشش گیاهی وجود دارد و میزبان بیشترین مساحت جنگل‌های کشور است. به‌همین‌علت، سالانه مسافران زیادی از اقصی‌نقاط کشور جذب این‌مناطق می‌شوند. متأسفانه این‌وضعیت استثنایی باعث شده تا گروهی از سودجویان چشم طمع به‌این‌نقطه پرارزش داشته باشند و سالانه درختان زیادی در شمال کشور قطع؛ و چوب آن‌ها به سایر نقاط قاچاق شود. ازسویی، کمابیش سالی نیست که خبر آتش‌سوزی جنگل‌ها به گوش نرسد. تنها یک‌مورد در سال قبل، به‌گفته مدیرکل منابع طبیعی استان گیلان؛ ۴۱هکتار از اراضی جنگلی این استان در آتش سوخت. به‌گزارش آنا؛ طی قرن گذشته، به‌میزان قابل‌توجهی از مساحت جنگل‌ها به‌دلیل فعالیت‌های انسانی نابود شده و درنتیجه تنها ٣٠درصد از جنگل‌های جهان باقی مانده است. طبق تخمین کمیته غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد؛ هرسال ۱۸میلیون‌جریب جنگل از بین می‌رود. بدیهی‌ست؛ جنگل‌زدایی، منجر به عدم‌تعادل در چرخه‌های حیات و محیط زیست می‌شود. علاوه‌براین، آنچه وضعیت را نگران‌کننده‌تر می‌کند این‌است‌که اگر اوضاع با همین سرعت ادامه یابد، ممکن است جنگل‌های بارانی کاملاً نابود شوند و این، برای کشورهایی بیابانی نظیر ایران قابل‌قبول نیست. نکته اصلی این‌است‌که در وهله اول از قطع درختان جنگل جلوگیری شود. دراین‌گزارش راهکارهایی را برای جلوگیری از جنگل‌زدایی بررسی خواهیم کرد. کمیته غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد، پلتفرمی به‌نام SEPAL را طراح کرده که مبتنی‌بر رایانش ابری‌ست و به کشورهای مختلف جهان اجازه می‌دهد تجزیه‌وتحلیل جنگل‌ها و سایر زمین‌های خود را ازطریق‌آن انجام دهد. پلتفرم SEPAL نیز کاملاً منبع‌باز است و از فناوری موجود مانند داده‌های ماهواره‌ای گوگل استفاده می‌کند؛ اما مسئولان این پروژه درتلاش‌اند تصاویر با وضوح بالاتر را تهیه کرده و به کشورها اجازه دهند جزئیات بیشتری را درمورد جنگل‌های خود ببینند. توانایی نظارت بر جنگل‌ها در این سطح از جزئیات مهم است؛ زیرا فرسایش تدریجی ناشی از کشاورزی در مقیاس کوچک و قطع درختان اغلب تا وقتی تأثیر کلی آن زیاد نباشد، موردتوجه قرار نمی‌گیرد؛ اما به‌لطف این فناوری‌ها به‌اضافه هوش مصنوعی می‌توان به‌سرعت متوجه کوچک‌ترین تغییرات شد. دانستن اینکه آیا کُنده‌های درخت از یک منبع قانونی تهیه شده یا غیرقانونی، اغلب می‌تواند فریبنده باشد. درصورتی‌که واسطه‌ها و دلال‌ها بدانند راهی برای تائید منشأ چوب‌ها وجود دارد و درصورتی‌که منبع تهیه چوب قانونی نباشد، خودشان باید نسبت به عواقب آن پاسخگو باشند، آنگاه بازدارندگی ایجاد می‌شود. یکی از راهکارها برای تشخیص منبع چوب غیرقانونی، اسپری نوعی پودر روی درختان است. برای مثال Stardust نوعی پودر است که برای پاشیدن روی درختان طراحی شده است. این گردوغبار یک لایه بر روی چوب تشکیل می‌دهد که می‌تواند متعاقباً اسکن شود تا منشأ درختان را مشخص کند؛ بنابراین، وقتی درختی قطع شد و حتی وقتی محصولاتی مانند کاغذ از آن تهیه شد نیز می‌توان متوجه شد که درخت از منابع قانونی بوده است یا نه! سازوکار Stardust درعین‌حال برای چشم انسان نامرئی‌ست؛ پس محصولات نهایی را خراب نمی‌کند. همچنین غیر‌‌سمی‌ست و استفاده از آن بسیارارزان تمام می‌شود. احتمالاً شما درمورد «بلاکچین» به‌عنوان فناوری پسِ پرده ارز بیت‌کوین چیزهایی را شنیده‌اید؛ اما این فناوری می‌تواند برای برنامه‌های دیگر نیز مورداستفاده قرار گیرد. بلاکچین نوعی «دفتر توزیع‌شده» است که اطلاعات آن در هیچ دفتر مرکزی و بانکی نگهداری نمی‌شود (برخلاف ارزهای سنتی)؛ بلکه توزیع‌شده و نامتمرکز است. این دفتر بسیار امن است و ازنظر تئوری نمی‌توان اطلاعات آن‌را دست‌کاری کرد و هرگونه اصلاحیه برای همیشه حفظ می‌شود و قابل‌پیگیری‌ست. سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این‌است‌که چگونه می‌توان از این فناوری برای مقابله با جنگل‌زدایی استفاده کرد. ایده این‌است‌که از فناوری بلاکچین به‌گونه‌ای بهره ببریم که جنگل‌ها باارزش‌تر از آن باشند که کسی بخواهد به‌خاطر چوب، درختانشان را قطع کند. بدین‌منظور در برزیل، مالکیت املاک و زمین‌ها و باغ‌های ازاین‌قبیل را در بلاکچین قرار داده‌اند و ازآنجاکه نمی‌توان داده‌های بلاکچین را دست‌کاری کرد، از ادعاهای غیرقانونی و قطع درختان جلوگیری به‌عمل می‌آید. پروژه Terra Zero یکی از کاربردهای فناوری بلاکچین دررابطه‌با جلوگیری از جنگل‌زدایی‌ست. کاری‌که Terra Zero انجام می‌دهد این‌است‌که زمین می‌خرد؛ بنابراین، جنگل، ازنظر تئوری، مالک خودش است. این‌بدان‌معناست‌که وقتی به یک شرکت چوبی، مجوز قطع درختان داده می‌شود، آن‌ها به مالک جنگل، پول سنگینی می‌دهند و جنگل می‌تواند خود را بازسازی کند. طبق اطلاعات مؤسسه جهانی منابع (WRI)؛ کاشت درخت جدید می‌تواند ٢٣درصد در حفظ توازن محیط زیست تأثیرگذار باشد و اهداف توافق‌نامه آب‌وهوایی پاریس را فراهم کند. بدین‌منظور، پهپادها ابتدا منطقه را نقشه‌برداری؛ و سپس دو تا سه‌‌متر بالاتر از سطح زمین پرواز کرده و مانند بمب‌افکن، گلدان‌های بذر را به داخل خاک شلیک می‌کنند! این گلدان‌ها نه‌تنها دارای بذر درخت هستند؛ بلکه از تمام مواد مغذی موردنیاز درخت برای شروع زندگی برخوردارند. تخمین زده شده به‌وسیله مهندسی بیوکربن، سرعت کاشت ۱۰برابر افزایش پیدا کند و هزینه تا ۱۵درصد کاهش یابد. سازمان WRI قصد دارد بدین‌طریق یک‌میلیارد‌اصله درخت را تا سال ۲۰۲۲ بکارد.