... براساس استخراج دکتر ایرج ملک‌پور
شهلا اسلامی
اگر شما هم از آن‌دسته افرادی هستید که در روزهای آخر سال، سراغ تقویم سال آینده می‌روند و حتی شده یک نمونه جیبی از آن‌را می‌خرند که در ادامه سال جدید، همراهشان باشد؛ حتماً نام «مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران»؛ و درادامه آن، عبارت «براساس استخراج دکتر ایرج ملک‌پور» را در صفحه شناسنامه تقویم‌ها دیده‌اید که سال‌ها به‌قوت‌خود باقی مانده؛ استاد ملک‌پور را «پدر تقویم نوین ایران» می‌دانند. او که در روز 2 مهرماه سال ۱۳۱۹ در آمل متولد شده؛ تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را در لاریجان گذراند؛ و پس‌از‌آن، در سال ۱۳۳۹ وارد دانشگاه تهران شد و در رشته فیزیک به تحصیل پرداخت. در خردادماه ۱۳۴۳ لیسانسش را از دانشگاه تهران گرفت و به آلمان رفت. پس از چند‌ماه از آلمان به فرانسه رفته و در دانشگاه به تحصیل ادامه داد. ملک‌پور دکترای «علوم فضا اختر فیزیک» خود را از دانشگاه پاریس دریافت کرد. در سال ۱۳۵۷ یونسکو به‌منظور برقراری امکان تحقیق و مطالعه از 10نفر از دانشمندان جهان دعوت به‌عمل آورد تا با هزینه این سازمان، در رشته‌های مختلف به اروپا بروند. این بورس که به دانشمندان برجسته جهان در رشته‌های مختلف اختصاص یافته بود، به «بورس کوپرنیک» معروف شد. دکتر ملک‌پور در رشته نجوم نیز از‌سوی یونسکو انتخاب و به این بورس دعوت شد. او تنها منجمی بود که در دنیا از‌سوی یونسکو انتخاب شد؛ اما به‌میل و اختیار شخصی ترجیح داد تا در آن شرکت نکند و در تحول جاری کشور که در‌آن‌روزها دوران اوجش را می‌گذراند، کنار مردم باشد. این منجم، استاد و رئیس مؤسسه ژئوفیزیک نجوم و فیزیک فضا که 80سالگی را رد کرده؛ تقویم بسیاری از کشورهای جهان را استخراج کرده؛ و استخراج تقویم شمسی به‌شکل امروزی‌اش از نتایج فعالیت‌های اوست. او زیرنظر آیت‌الله مرعشی نجفی، اوقات شرعی ماه‌های قمری را استخراج کرد و براساس تحقیقات و مطالعات او؛ تقویم شمسی و قمری و اوقات شرعی استخراج می‌شود. او سال‌ها مسوول انجمن خورشیدی مؤسسه ژئوفیزیک بود و بر رصد‌خانه تهران سال‌ها مدیریت داشت. ملک‌پور را باید انسانی نامید که تاریخ پنج‌هزار‌ساله شمسی را در سینه دارد. فقط کافی‌ست ابهامی در‌مورد ماهی از سال‌های گذشته داشته باشید! محاسباتی چند بر کاغذ توسط او همه‌چیز را برایتان آشکار می‌کند. او پیدا‌کردن سالروز تولد حضرت فاطمه زهرا(س) را یکی از افتخارات خود می‌داند. البته بسیاری از سالروزهای تولد و مرگ را او به‌دست آورده: ابن سینا، خیام، فردوسی، سعدی و بسیاری از بزرگان دیگر.