به موضوع تقویم علاقه دارید؟ این کتاب‌ها را بخوانید ...
استفاده از تقویم در ایران کهن بسیار‌مرسوم بود. در گذر زمان، گاه‌شمارهای بسیاری به‌وجود آمده‌اند و از روش‌های متفاوتی برای شناخت تاریخ و تقویم استفاده شده؛ یکی از کوشش‌های همیشگی ایرانیان، تنظیم گاهشماری بوده است که با زمان طبیعی و دوره رویدادهای کیهانی، حداکثر انطباق را داشته باشد؛ به‌همین‌دلیل، گاهشماری همواره موضوع مهمی در تاریخ بوده است. درباره این مبحث که بسیار‌مهم و قابل‌توجه است، تا‌به‌حال هیچ‌گونه کتابی چاپ نشده بود؛ تا‌اینکه ذبیح بهروز تصمیم گرفت با تحقیقات بسیار، این کتاب را نگارش و منتشر کند: «تقویم و تاریخ در ایران»، هفت‌فصل دارد و هر‌فصل، بخشی از تاریخ را معرفی می‌کند. تاریخ آخرین سال‌های حکومت ساسانیان و بخش‌های دیگری از تاریخ ایران؛ از مواردی هستند که دراینکتاب بررسی می‌شوند. مبانی تفکر این نویسنده نسبت به تاریخ، تقویم، ادیان و مذاهب، هنر، خط و زبان است که سعی کرده این تفکرات اساسی را به‌خوبی در کتاب بگنجاند. ذبیح بهروز، این کتاب را با نثری روان و ساده نگارش کرده است تا همه بتوانند به‌راحتی از آن استفاده کنند. این کتاب، منبع کاملی برای شناخت تقویم و تاریخ در ایران است که به تمام علاقه‌مندان تاریخ و گاهشماری توصیه می‌شود. ذبیح‌الله (یا ذبیح) بهروز زاده ۲۶ تیر‌ماه ۱۲۶۹ و متوفای ۲۱ آذر ۱۳۵۰؛ نویسنده، شاعر و پژوهشگر فرهنگ ایرانی بود. او از نخستین کسانی بود که در شیوه تحقیق ایران‌شناسان غربی شک کرد و برخی اشتباهات و شاید غرض‌ورزی‌های آن‌ها را متذکر شد. در ستاره‌شناسی و گاه‌شماریِ ایران باستان مطالعات گسترده به‌عمل آورد و نظرهای علمی جدیدی مطرح کرد.
«تقویم و تقویم‌نگاری» متشکل از 13بخش است که بعضاً طبق تقسیم‌بندی جغرافیایی و بعضاً طبق تقسیم‌بندی موضوعی تدوین شده‌اند و مبحث را از جنبه‌های گوناگون تکمیل می‌کنند. بخش 1 و 2 به «واژه‌شناسی» و «ارکان گاه‌شماری‌ها» می‌پردازد. موضوع بخش 3 که متشکل از سه‌قسمت است، «گاهشماری در کشورهای عربی» نام دارد و در بخش 4 ذیل «گاهشماری در ایران» در سه‌قسمت اصلی و چند قسمت فرعی، موضوع گاهشماری در ایران پیش‌از‌اسلام و دوره‌های پس‌از‌اسلام؛ و نیز انواع گاهشماری محلی رایج در ایران بررسی می‌شود. بخش 5 در دو‌قسمت جداگانه به گاهشماری در افغانستان و هند می‌پردازد. موضوع بخش‌های 6 و 7 و 8 به‌ترتیب گاه‌شماری‌های 12حیوانی، سلوک و یهودی و مسیحی‌ست. بخش 9، «تاریخ‌گذاری اسناد» نام دارد. بخش 10 «گاهنامه/تقویم» و بخش 11 «تبدیل تاریخ»؛ نهایتاً بخش‌های 12 و 13 که شاید برای خوانندگانی که علاقه چندانی به مباحث تخصصی درباره موضوع ندارند، جذابیت بیشتری داشته باشد: «گاهشماری در ادب فارسی» و «گاهشماری و فرهنگ». نویسنده آن، دکتر فرید قاسملو؛ متولد 1348 بوده و در سوابق حرفه‌ای او این عناوین وجود دارند: عضو هیئت‌علمی، مربی پژوهشی؛ و مسئول شاخه کتاب‌ها و اعلام نجومی و مفاهیم تقویمی.
یکی‌دیگر از معدود کتبی که درباره تقویم و ویژگی‌های آن به‌انتشار رسیده و برای مطالعه علاقه‌مندان، می‌تواند مفید باشد، «گاهشماری در تاریخ» است به‌قلمِ ابوالفضل نبئی که برای دانشجویان رشته تاریخ در مقطع کارشناسی به‌عنوان منبع اصلی درس «گاهشماری و تقویم» به‌ارزش 2 واحد تدوین شده است. معنی و مفهوم تقویم، نقش مبدأ در علم گاهشماری، واحدهای زمان‌سنجی، بررسی تقویم‌های معمول در جهان، اصول تطبیق تقویم‌ها، اصول و قواعد استخراج تقویم و ... از مباحثی‌ست که دراینکتاب به آن‌ها پرداخته شده است. دکتر ابوالفضل نبئی، در سال ۱۳۱۶ در اردبیل به‌دنیا آمد. او تحصیلاتش را تا مقطع دکترای تاریخ در دانشگاه‌های داخل و خارج‌از‌کشور به‌پایان رساند و در‌زمینه‌های مختلف علمی مانند نجوم و گاهشماری، اسطرلاب و نحوه کاربرد آن، هنر و معماری، جغرافیای تاریخی پژوهش‌های ارزنده‌ای از خود به‌یادگار گذاشته است.