پیش‌شرط‌هایی برای تغییر رفتار و احساس خود

یکی از چالش‌هایی که افراد با آن روبه‌رو هستند، احساس عدم رضایت از برخی ویژگی‌ها و خصوصیات رفتاری‌شان است. گاهی افراد مایلند که تغییراتی در نحوه برخورد خود با دیگران ایجاد کنند؛ اما برای دست یافتن به این مهم، باید مقدماتی را فراهم کرد. درواقع، پیش از اینکه به چگونگی تغییر رفتار خود بپردازیم لازم است کمی درباره رفتار، حس و احساس بیشتر بدانیم. رفتار را معمولاً به عملی تشبیه می‌کنند که نماد بیرونی دارد و به‌راحتی قابل مشاهده است. به‌طور‌مثال؛ یکی از نمادهای بیرونی رفتار، پرخاشگری‌ست که به شکل اخم کردن، چپ‌چپ نگاه کردن، داد و فریاد کردن و ... خود را نشان می‌دهد؛ اما احساس یک حالت درونی آدمی‌ست که می‌تواند بد یا خوب باشد. موضوع مهم این‌است‌که بدانیم احساس ما تحت‌تأثیر چه عواملی به‌وجود می‌آید.. به‌طور کلی؛ احساس ما تحت تأثیر سه عامل زیر به‌وجود می‌آید: 1. تحت تأثیر افکار و باورهای ما (مثلاً انتظار ما از دیگران زیاد است و چون به  انتظار ما پاسخ مناست داده نمی‌شود، بسیار دلخور می‌شویم و از این دلخوری احساس خوبی نمی‌کنیم یا به یاد یک خاطره خوبی می‌افتیم و احساس خوبی به ما دست می‌هد)  2. تحت‌تأثیر عوامل درونی یا ارگان‌های داخلی بدن ما به‌وجود می‌آید (مثلاً معده‌درد داریم؛ پس احساس خوبی نخواهیم داشت) 3. تحت‌تأثیر عوامل بیرونی مثلاً تغییرات و واکنش‌های حواس پنچگانه (مثلاً صدای زیاد، گوش ما را اذیت می‌کند؛ درنتیجه ما احساس بدی می‌کنیم). موضوعی که برای تغییر رفتار و احساس ما حائز بیشترین میزان اهمیت است، این‌است‌که دو نکته را درنظر داشته باشیم. اول اینکه؛ ما همیشه اول فکر می‌کنیم و بعد احساس و رفتار می‌کنیم. دوم اینکه؛ اگر می‌خواهیم رفتار و احساسمان را تغییر دهیم، مهم‌ترین کاری که باید انجام دهیم، تغییر افکارمان است. نکته اول اینکه ما همیشه اول فکر می‌کنیم؛ سپس احساس و رفتار می‌کنیم. اگر این اصل واقعی را بپذیریم بایستی بدانیم که اگر می‌خواهیم رفتارمان را تغییر دهیم (مثلاً تصمیم داریم که دیگر عصبانی نشویم) باید اول به‌دنبال تغییر رفتارمان باشیم‌. اگر از اینکه کسی پشت سر ما حرف بزند، ما احساس بدی می‌کنیم و ناراحت می‌شویم؛ باید حتماً افکارمان را تغییر بدهیم تا دیگر از گفته کسی ناراحت نشویم و اینکه چطور افکارمان را عوض کنیم‌؟ باید بدانیم پایه و منبع اصلی افکار ما باورهای درست یا نادرست ما است که باعث افکاری در ما می‌شود که احساس خوب یا بد یا رفتار بد یا رفتار خوب را موجب می‌شود؛ پس اگر می‌خواهیم احساس خوب و رفتار خوب داشته باشیم، باید پیش از هرچیزی باورهای نادرست خود را تغییر دهیم‌. حال پرسش مهم‌تر این‌است‌که چه باورهایی در ما باعث می‌شود که ما ذهن خود را با فکرهای بد و نادرست مشغول کنیم؟ بدیهی‌ست‌که این فکر بد به‌نوبه‌خود باعث احساس و رفتار بد و آزار دهنده در ما می‌شود. بخشی از این باورها به‌نوبه‌خود به‌ترتیب  زیرعبارتند از : 1. حساس بودن و شخص گرفتن نظر دیگران (اگر گفتار و رفتار دیگران برای ما گرانی بیاید، معنایش این‌است‌که ما حساس هستیم و این حساسیت، باعث احساس بد در ما می‌شود. برای این منظور باید بپذیریم که دیگران حق دارند نظر بدهند و ما هم حق داریم که نظر دیگران را نپذیریم؛ اما اینکه چرا حرف دیگران برای ما گران تمام می‌شود، شاید به‌خاطر این باشد که ما خودمان را برجسته‌تر از دیگران فرض می‌کنیم؛ به‌همین خاطر به ما بر می‌خورد و این باعث به‌وجود آمدن احساس بد و رفتار بد در ما می‌شود) 2. پرتوقعی از خود 3. پر توقعی از دیگران (‌باید بدانیم وقتی ما خودمان نمی‌توانیم نیازهای خود رابرآورده کنیم، حتماً دیگران به‌خوبی ما نمی‌توانند آنها را برآودره کنند؛ پس نباید از دیگران توقع داشت. راه صحیح این‌است‌که باید از دیگران توقع را درحد کم و مناسب توانائی و شرایط و روابطمان داشته باشیم و جستجو کنیم؛ وگرنه چون دیگران موظف به ارضای نیازها و توقعات ما نیستند ما از آنها دلخور می‌شویم و این دلخوری یعنی همان احساس بد و در پایان رفتار بد را در ما نسبت به دیگران به‌وجود می‌آورد 4. مقایسه کردن خود با دیگران 5. کمال‌پرست بودن 6. تعمیم دادن (اگر فردی یک بار دزدی کرد؛ نباید او را همیشه  دزد خطاب کنیم؛ چرا‌که این فرد ممکن یک‌بار این خطا را کرده باشد، نمی‌توان به‌صرف یک خطا، همیشه این صفت را به او نسبت دهیم. این فکر بد باعث احسا‌س بدتر در ما نسبت به آن ادم یا دیگران می‌شود) یا اگر (‌زنی‌ یا مردی به همسرش خیانت کرد، اگر در مواجهه با این شرایط بگویئم همه مردان یا همه زنان خیانت می‌کنند، این کاملاً اشتباه است) 7. فرافکنی کردن 8 . مارک و انگ زدن به دیگران 9. خوش‌بینی بیش از اندازه (مثبت‌اندیشی بسیار خوب است؛ اما وقتی بیش ازاندازه به موضوعی باورداریم و ریسک عوامل بیرونی را در نظر نمی‌گیریم دچار مشکل می‌شویم به‌همین ‌خاطر خوش‌بینی ما را می‌تواند نه همیشه بلکه گاهی با مشکل روبه‌رو کند که این احساس بد و رفتاری نادرستی را از ما می‌تواند باعث شود) 10. انکار واقعیت  11. ناتوانی در عقب انداختن لذت 12. واکنشی عمل کردن (معنایش این‌است‌که پیش از اینکه حرف دیگری را کامل شینده باشیم، تجزیه و تحلیل کرده باشیم، دست به عمل و یاسخ‌گویی بزنیم، به این رفتار، واکنشی عمل کردن می‌گویند که در بیشتر موارد پیامد منفی و احساس بد را به‌دنبال خواهد داشت).