کلینیک
آیا دیابت موجب پوکی استخوان میشود؟
دکتر جوادرضا باهوش - متخصص داخلی غدد
پوکی استخوان، حالتیست که در آن تراکم استخوانها کم شده و احتمال شکستگی آنها بیشتر میشود. عوامل خطر بروز پوکی استخوان عبارتند از جثه کوچک، سابقه خانوادگی پوکی استخوان، مصرف برخی دارو مانند گلوکوکورتیکوئیدها، کمبود مصرف منابع کلسیم، فعالیت بدنی ناکافی، سیگار کشیدن، مصرف الکل؛ علاوه بر این موارد در زنان، یائسگی و آمنوره نیز با بروز پوکی استخوان ارتباط دارد. پوکی استخوان در صورت عدم تشخیص میتواند بدون علائم پیشرفت کند و منجر به شکستگی شود؛ همچنین ابتلا به دیابت نوع ۱ و ۲، خطر پوکی استخوان را افزایش میدهد. افراد مبتلا به دیابت، به ویژه دیابت نوع ۱، اغلب تراکم استخوان کمتری دارند و خطر شکستگی در آنها بیشتر است. محققان هنوز مکانیسم توضیح کامل دلیل تراکم استخوان در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ را نیافتهاند اما یک فرضیه ایناستکه انسولین ممکن است نقشی داشته باشد؛ زیرا استخوانهای ما در تنظیم سطح قند خون نقش دارند. سلولهای استخوانی میتوانند هورمونی به نام استئوکلسین آزاد کنند که به تنظیم سطح قند خون کمک میکند. مشخص شده استئوکلسین باعث افزایش ترشح و حساسیت انسولین و کاهش ذخیره چربی میشود. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ بهطورمعمول تراکم استخوان بیشتری دارند؛ اما مطالعات نشان داده است که آنها در معرض خطر بیشتری برای شکستگی قرار دارند. برخی از عوارض دیابت مانند نوروپاتی، ضعف عضلانی، افت قند خون و مشکلات بینایی میتوانند خطر افتادن و شکستگی را افزایش دهند. بهطورکلی بهنظر میرسد سابقه طولانیتر دیابت و کنترل قند خون ضعیفتر و مصرف انسولین، بیشترین ارتباط را با خطر شکستگی دارند. با مشورت و نظر پزشک متخصص در صورت نیاز، با استفاده از اسکن DEXA که تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) را اندازهگیری میکند، پوکی استخوان قابل تشخیص است. DEXA مخفف جذب انرژی اشعه ایکس با انرژی دوگانه است. سه درجه مختلف تراکم استخوان طبیعی، کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) و پوکی استخوان (استئوپروز) وجود دارد.