شناخت وسواس خرید و راه‌های مقابله با آن
دکتر مطهره میردامادی
خرید برای بعضی آدم‌ها خصوصاً خانم‌ها به‌نوعی تفریح محسوب می‌شود و آن‌ها را از بی‌حوصلگی و خستگی روزمره درمی‌آورد. گرچه خریدکردن یک امر عادی در زندگی امروزی محسوب می‌شود؛ اما در مواردی تبدیل به یک اختلال روانی می‌شود که نیازمند درمان است؛ ازجمله:
- تمایل شدید برای خرید علی‌رغم بی‌نیازی و صرف پول و هزینه و وقت و زمان زیاد دراین‌راه یک نوع اختلال روانی محسوب می‌شود.
- دیوانگی خرید یا Oniomania از اوایل قرن بیستم در طبقه‌بندی اختلالات روانی جای گرفت.
- این اختلال حدود شش‌درصد شیوع دارد و زنان جامعه را بیشتر درگیر میکند و شروع آن از اوایل جوانی‌ست.
- رفتار مبتلایان به این اختلال بسیار شبیه به رفتار معتادین به مواد‌مخدر است؛ یعنی این‌افراد برای کاهش حس منفی تنش و اضطرابی که دارند، به خریدکردن پناه می‌برند و با‌این‌عمل برای مدت بسیار‌کوتاهی با ترشح دوپامین و اندورفین در مغز به انرژی و آرامش دست می‌یابند؛ اما دیری نمی‌پاید که فرد از خریدی که کرده نادم و پشیمان می‌شود؛ اما بااین‌وجود نمی‌تواند در موقعیت نزدیک بعدی در برابر احساس اجبار به خرج‌کردن پول مقاومت کند و بازهم اقدام به خرید غیرضروری میکند و این دخل‌وخرج نامتناسب، آن‌ها را با مشکلات مالی جدی مواجه خواهد کرد.
- این اختلال مانند سایر موارد وسواس، احتیاج به درمان دارد و این درمان، بسته به‌شدت مشکلات حاصله؛ به‌روش دارویی یا روان‌درمانی امکان‌پذیر است.
روش‌های درمان وسواس
چند رویکرد وجود دارد که می‌تواند این اختلال را تحت‌کنترل درآورد:
1. روان‌درمانی
نوعی روان‌درمانی به‌نام درمان رفتاری-شناختی، از شیوه‌های درمان وسواس در هر دومورد کودکان و بزرگ‌سالان شناخته شده است. درمان رفتاری-شناختی، الگوهای افکار تکراری شما را به‌گونه‌ای بازسازی میکند که دیگر، رفتارهای تکراری و جبری شما ضرورتی نداشته باشد. این شیوه درمان، به‌صورت درمعرض قراردادن تدریجی شما به یک شیء ترسناک یا ایجادکننده وسواس مانند کثیفی و آموزش روش‌های سالم برای کنار‌آمدن با آن انجام می‌شود. یادگرفتن فنون و الگوهای جدید فکری، مستلزم تلاش و تمرین است؛ ولی ارزشش را دارد. بسیاری از افراد مبتلا، با اجرای این شیوه درمان، بهبود پیدا کرده‌اند.
2. دارودرمانی
بسیاری‌از‌افراد، از داروهای خاص روان‌پزشکی استفاده می‌کنند؛ به‌ویژه برخی داروها ازقبیل داروهای ضدوسواس تأثیر بسزایی در بهبودی دارد.
3. مراقبت شخصی
اختلال وسواس، یک بیماری مزمن است؛ بدین‌معنا‌که می‌تواند به‌مدت طولانی، بخشی از زندگی شما را تشکیل دهد. بااین‌حال، مراقبت شخصی، یکی از عوامل کنترل‌کننده و تخفیف‌دهنده این اختلال است. مراحل مراقبت شخصی، شامل موارد زیر است:
- به برنامه درمانی خود ادامه دهید؛ حتی اگر در بعضی مواقع، ناراحت‌کننده و مستلزم مبارزه‌طلبی‌ست.
- داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید و در موارد دیگر، با متخصصان این‌امر مشورت کنید.
- به‌منظور در‌میان‌نهادن تجربیاتتان در شرایط مشابه با دیگران، به یک گروه حمایتی ملحق شوید.
- فهرستی از حمایت دوستان محبوبی که در مواقع سخت می‌توانند موجب دلداری‌تان شوند را تهیه کنید.
- درمورد اختلالتان، اطلاعات کسب کنید؛ تااینکه فرق بین واقعیت و افسانه را دریابید.
- به‌جای منزوی‌شدن، در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت کنید.
4. درمان با نوروفیدبک
یک روش دیگر درمان وسواس فکری و عملی، درمان توسط «نوروفیدبک» و «بیوفیدبک» است. وسواس فکری و عملی جزو آن‌دسته از اختلالات است که اگر با چند روش درمانی هم‌زمان درمان شود، بهترین نتیجه حاصل خواهد شد. خوشبختانه درحال‌حاضر درمان جدید نوروفیدبک و بیوفیدبک کمک به بهبودی این اختلال میکند. در نوروفیدبک، شخص یاد می‌گیرد به‌وسیله شرطی‌سازی کنشگر، الگوی امواج مغزی خود را تغییر دهد.