راهکارهای استارت‌آپ‌های بزرگ دنیا برای چالش آلودگی هوا
مقام معظم رهبری در دیدار با نخبگان، با برشمردن موضوعاتی همچون ترافیک و محیط‌زیست، متذکر شدند که برای تمام این مشکلات، راهکارهای علمی وجود دارد؛ دراین‌گزارش به بررسی راهکارهای علمی استارت‌آپ‌های بزرگ دنیا برای «آلودگی هوا» پرداخته‌ایم. رهبر معظم انقلاب اسلامی هفته گذشته در دیدار نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی فرمودند: «یک نکته دیگری که درباب نخبگان وجود دارد و من قبل‌ها هم یک‌وقت‌هایی به این اشاره کردم، این‌است‌که یکی از هدف‌های جامعه علمی کشور -نه‌فقط نخبگان؛ بلکه همه جوامع علمی؛ البته درمورد نخبگان این بیشتر موردنیاز است؛ این‌است‌که باید به مسائل کشور فکر کنند، مسئله‌محور کار کنند؛ مسئله‌محوری مهم است. کشور مسائلی اساسی دارد؛ باید به این‌ها توجه کرد، این‌ها بایستی از طرق علمی و با روش علمی حل بشوند؛ راه‌حل دارد. الآن همین‌جا دوستان ما چندمورد از این‌مسائل را مطرح کردند و برایش راه‌حل ذکر کردند. البته عرض کردم؛ داوری درمورد این راه‌حل‌ها احتیاج به تأمل و دقت دارد، اما می‌توان برای همه مشکلات کشور راه‌حل علمی پیدا کرد که بتوان با اطمینان دنبال حل مسئله و حل مشکل بود» ... «از باب مثال، از موضوعات مبتلابهِ امروزِ ما فرض بفرمایید مسئله آب در کشور است؛ یک مسئله است دیگر. مسئله کشور، مسئله آب است و مسئله آب در آینده خیلی نزدیکی به مسئله مهم‌تری هم در سطح دنیا تبدیل خواهد شد. خب برای این یک فکر علمی باید بشود. یا مسئله محیط‌زیست و حتی مسئله ترافیک؛ مسئله ترافیک، یک مشکلی در زندگی‌ست. شما از یک گوشه تهران حرکت می‌کنید تا یک قسمت دیگر، باید یک‌ساعت، یک‌ساعت‌و‌ربع سوار ماشین باشید با این گرفتاری‌ها؛ این راه‌حل دارد؛ باید ازطریق علم راه‌حل این‌را پیدا کرد. آسیب‌های اجتماعی، مسئله اعتیاد، مسئله طلاق، مسئله حاشیه‌نشینی، مسئله هجرت از روستاها و تخریب روستاها، این‌ها همه راه‌حل دارد. یک‌وقت هست که مدیری دلسوزی ندارد، اصلاً نمی‌خواهد به این‌مسائل نگاه کند، آن محل بحث نیست؛ اما وقتی فرض‌براین‌است‌که مدیران می‌خواهند مسئله را حل بکنند، خب برای این باید راه‌حل علمی پیدا کرد و قطعاً راه‌حل دارد. یا مسائل اداره کشور، مشکلات نظام پولی، نظام مالی، مشکل نظام مالیاتی، مشکل بانک‌ها، موانع رشد تولید که امسال گفتیم برداشتن موانع، راه‌حل علمی دارد؛ این‌ها بایستی ازطریق علم روشن بشود که من بعداً یک اشاره‌ای هم باز به این خواهم کرد؛ و ده‌ها مسئله دیگر؛ یعنی روی مسئله فکر کنید». یکی از نکاتی که مقام معظم رهبری در دیدار با نخبگان بر لزوم به‌کارگیری «راهکارهای علمی» برای حل آن تأکید کردند، موضوع «محیط‌زیست» بوده. به‌همین‌بهانه در گزارشی به وضعیت چالش «آلودگی هوا» و راهکارهای علمی به‌کارگرفته‌شده در دنیا برای حل آن پرداخته‌ایم تا شاید بتوان گوشه‌ای از این فناوری‌های نوین را در داخل کشور به‌کار گرفت.
در دهه‌های اخیر، باتوجه‌به تحولات اقتصادی، اجتماعی و فناورانه مانند افزایش شهرنشینی، تغییر در الگوی مصرف، مصرف‌گرایی، افزایش نفوذ و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، زندگی بشر با چالش‌ها و مسائل جدیدی در سبک زندگی و محیط‌زیست مواجه شده است. پدیده‌هایی مانند چاقی و پیری، کمبود منابع آبی پایدار، تغییرات آب‌‌و‌هوایی، آلودگی هوا، ایمنی و امنیت غذایی و پسماند در دهه‌های اخیر به مسائلی کلیدی برای بشر تبدیل شده‌اند که آینده و بقای ما را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهند. با گسترش شرکت‌های نوپا و استارت‌آپ‌ها و اکوسیستم‌های استارت‌آپی در سال‌های اخیر، علاوه‌بر توجه به حوزه‌هایی که بازگشت سریع اقتصادی داشته‌اند و با مدل‌های کسب‌وکار جدید توانسته‌اند خدمات و ارزش‌های جدیدی را با بهره‌وری بالاتر و با قیمت پائین‌تر به مشتریان عرضه کنند، روند روبه‌رشدی از استارت‌آپ‌هایی دیده می‌شود که با تمرکز بر حل مسائل و چالش‌های کلیدی زندگی امروزی، علاوه‌بر ارائه راه‌حل‌های خلاقانه مبتنی‌بر مدل‌های کسب‌وکار جدید؛ به حل این‌مسائل و چالش‌ها کمک‌های بزرگی کرده‌اند. «مدیریت آلودگی هوا» یکی از چالش‌های کلان‌شهرهاست که راهکارهای علمی بسیاری در دنیا برای آن تعریف شده است و شامل «تغییرات ساختاری در صنایع و پیشرفت فناوری»، «ورود زنجیره دانش‌بنیان به صنعت» و «فرهنگ‌سازی و اصلاح سبک زندگی» بوده است. تغییرات ساختاری شامل تبدیل نیروگاه‌های فسیلی به نیروگاه‌های انرژی پاک؛ یا مثلاً تولید خودروهای الکتریکی و هیبریدی، ورود زنجیره دانش‌بنیان به صنعت شامل ساخت کاتالیست‌ها، پالایشگرهای بایو و نانو و فرهنگ‌سازی و اصلاح سبک زندگی شامل کاهش استفاده از خودروهای تک‌سرنشین و تسهیل در استفاده از وسایل‌نقلیه پاک است. نیز ایجاد نقاط پاک شهری، بالابردن مصرف‌پذیری تجهیزات تصفیه فردی، بهبود شرایط تنفسی در محیط‌های بسته و جذب آلاینده‌ها و تبدیل به مواد پاک، از دیگر مسائلی‌ست که در موضوع آلودگی هوا باید موردتوجه قرار بگیرد. در‌کل، مدیریت آلودگی هوا شامل «کاهش تولید و انتشار آلودگی هوا، پالایش آلودگی هوا و پایش آلودگی هوا»ست.
شرکت Pigeon Air Patrol استارت‌آپی انگلیسی‌ست که به طراحی پایشگر همراه، جهت اندازه‌گیری کیفیت هوای شهرها می‌پردازد. این سنسورهای پوشیدنی با نصب روی کیف و پا در جیب افرادی نظیرِ دوچرخه‌سواران، دوندگان، حمل‌کنندگان کالسکه کودکان قرار گرفته و به جمع‌آوری اطلاعات کنترل کیفیت هوا می‌پردازد و داده‌ها را به‌صورت آنلاین به سرور مرکزی مخابره می‌کند. این شرکت در سال 2015 از 10 کبوتر آموزش‌دیده به‌جای افراد استفاده کرد. سنسورها در کوله‌پشتی‌های کوچک، پشت کبوترها متصل؛ و با به‌پرواز‌درآمدن آن‌ها، اطلاعات کنترل کیفیت هوا به سرور مرکزی توئیت می‌شد و مردم نیز به‌صورت آنلاین می‌توانستند اطلاعات آنلاین را دریافت کنند.
شرکتی به‌نام Oizom استارتاپ هندی،فرانسوی‌ست که به طراحی پایشگرهای ثابت و همراه کنترل کیفیت هوا در محیط‌های شهری دست یافته. در ساخت این‌محصول، از فناوری اینترنت اشیاء برای تجزیه‌وتحلیل و مقایسه داده‌ها، تولید خودکار گزارش، اطلاع‌رسانی هوشمند و هشدار استفاده شده است. دستگاه ساخت آن‌ها، به‌راحتی به زیرساخت‌های هوشمند شهری متصل شده و پارامترهای مختلف محیطی مانند ذرات جامد، گردوغبار، گازهای سمی، بوی‌ها، آلودگی صوتی، امواج رادیویی را اندازه‌گیری و اطلاعات را به مرکز مخابره می‌کند.
استارت‌آپ انگلیسی Airlabs به توسعه و اجرای نقاط پاک در سطح شهرها مانند (ایستگاه اتوبوس، بیلبوردها و مبلمان شهری) می‌پردازد. فناوری ساخته‌شده دراین‌شرکت، سیستم مهندسی مجدد نانوکربن‌هاست که برای جذب و حذف 95درصد دی‌اکسید نیتروژن کنار سایر آلاینده‌هاست که از جمله آن‌ها: طراحی مبلمان و نیمکت خیابانی مجهز به تصفیه هوا، طراحی و نصب دستگاه‌های تصفیه هوا در داخل بیلبوردهای شهری، ایجاد ایستگاه‌های اتوبوس دارای دستگاه تصفیه هوا، تصفیه هوای محیط داخل منزل یا سازمان، حباب‌های طراحی‌شده جهت تصفیه هوای داخلی کابین خودرو؛ بوده است.
شرکت Green City Solution نیز استارت‌آپی آلمانی‌ست و محصول آن، بایوفیلتری سبز است که روی نیمکت و مبلمان شهری نصب می‌شود و به تصفیه هوای اطرافش می‌پردازد. این‌محصول هوشمند به‌شکل دیوار پوشیده از گیاه (خزه) و متصل به یک نیمکت است که با استفاده از اینترنت اشیاء، ذرات معلق در هوا را به سطح برگ‌ها رسانده و سپس آن‌ها را به‌طور دائمی به زیست‌توده تبدیل می‌کند. این‌محصول از قابلیت تصفیه‌کنندگی خزه که معادل با اثر 275 درخت شهری‌ست استفاده می‌کند و به ایجاد نقاط پاکی در شهر منجر می‌شود. روی این دیوار، امکان نصب تبلیغات شهری نیز وجود دارد. به‌همراه این‌محصول، اپلیکیشنی که هم‌زمان وضعیت هوا در محل استفاده محصول را نشان می‌دهد، ارائه می‌دهند.
یک شرکت هلندی به‌نام Studio Roosegaarde، به ایجاد نقاط پاک شهری پرداخته است. محصول این شرکت تحت‌عنوان «برج»، نخستین جاروبرقی دود در جهان است که از فناوری یونیزاسیون مثبت برای تولید هوای پاک در محیط‌های عمومی استفاده می‌کند. این برج آلومینیومی هفت‌متری با استفاده از برق تولیدشده از انرژی‌های سبز در فضای شهری نصب شده و در هرساعت، 30هزارمترمکعب هوا را تصفیه می‌کند و هوای پاک را به محیط برمی‌گرداند.
دستگاه تولیدی یک استارت‌آپ هندی به‌نام Graviky، به ساخت جوهر و رنگ از دوده‌های خروجی دودکش‌ها و اگزوز موتورها می‌پردازد. این‌محصول با نصب روی دودکش ژنراتورهای دیزلی، اگزوز خودرو و موتورسیکلت و قایق‌های موتوری، دوده‌ها را پیش از ورود به هوا، جمع می‌کند. دستگاه استوانه‌ای شکل مذکور می‌تواند تا 95درصد از آلودگی را بدون ایجاد فشار برگشتی بر روی موتورها جذب کند. آلاینده‌های جمع‌‌شده، با استفاده از فیلترها و سنسورها ازطریق یک فرایند شیمیایی تصفیه می‌شود. درنهایت، دوده بازیافتی به‌شکل رنگ‌دانه کربن خالص، به‌انواع‌مختلف جوهر و رنگ برای مصارف هنری؛ ازجمله نوشتن، نقاشی و نقاشی بر روی دیوارهای شهری تبدیل می‌شود./ تسنیم