سیر تا پیاز «قرنطینه هوشمند» به‌روایتِ مسئولین

... و چه زود عادی شد!
حالا دوسال است روزهای کرونایی با محدودیت‌هایی مثل ماسک و الکل می‌آیند و می‌روند و ما هرروز منتظر آن هستیم که طرف‌های ظهر خبر برسد چندنفر در شبانه‌روز گذشته مبتلا شدند یا فوت کردند. از همان روزهای اول، صدای پزشکان و مسئولان کشوری بلند بود که آقا و خانم محترم ماسک، مهم‌ترین نکته برای پیشگیری از بیماری کروناست؛ زیرا ما حالاحالاها دستیابی به واکسن این بیماری را نخواهیم داشت. اینکه تا به جایی برسیم که ماسک را بتوانیم نهادینه کنیم، زمان زیادی صرف شد. فیلم‌های آموزشی و محتواهای رسانه‌ای تولید شد تا فرهنگ استفاده‌کردن از ماسک، کمی بهتر جا بیافتد و البته تاحدودی هم می‌توان گفت این‌موارد موفقیت‌آمیز بود. همان‌موقع صحبت‌های زیادی شد که با افرادی‌که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، برخورد شود؛ اما نهایتاً همه چنین مواردی حربه‌های تهدیدی بود و هیچ‌فردی به‌خاطر نزدن ماسک، جریمه نشد! حالا چندماهی‌ست که خبر می‌رسد انگار قرار است مدیریت کرونا را هوشمند کنند و طرحی باعنوان «قرنطینه هوشمند» اجرایی شود. هفته‌ها و ساعت‌های زیادی بحث و بررسی صورت گرفته که قرنطینه هوشمند بتواند در بهترین شرایط خود به‌اجرا دربیاید. حالا یک‌ماهی می‌شود که اعلام شده طرح قرنطینه هوشمند از اول آذرماه به‌اجرا درمی‌آید و پایه اصلی آن، واکسیناسیون است. برنامه مدیریت هوشمند محدودیت‌ها طرح‌ریزی شد و در سه استان قزوین، کردستان و آذربایجان غربی به‌صورت پایلوت به‌اجرا درآمد. البته بعد از زمان معین، به‌گفته کارشناسان؛ نتایج خوبی را به‌دنبال داشته. بعد از معیار واکسیناسیون، لغو محدودیت‌ها دومین معیار اصلی‌ست و طبق این‌برنامه قرار است محدودیت‌های کرونایی به‌صورت هوشمند و البته بادرنظرگرفتن شرایط اپیدمی و میزان پوشش واکسیناسیون رفع شوند. 

همت جمعی؛ لزوم موفقیت در طرح قرنطینه هوشمند
معاون بهداشت وزیر بهداشت بابیان‌اینکه درجهت اجرای هوشمندسازی ترددها و فعالیت افراد شاغل در محوریت داشتن کارت واکسن مدیریت می‌شود، گفت؛ تنها افرادی‌که کارت واکسن دارند، می‌توانند در تجمعات حضور پیدا کنند. کمال حیدری افزود؛ افرادی‌که واکسینه نشدند، به‌دلیل‌اینکه حضورشان در جمع‌های مختلف خطرساز است و موجب گسترش آلودگی می‌شود، محدودیت‌هایی دارند. همچنین از حضور افرادی‌که مشکوک به بیماری‌اند، برای حضور در محل کار ممانعت ایجاد می‌شود. حیدری بااشاره‌به‌اینکه ازطرفی مشاغل خدمت‌دهنده که ارتباط مستقیم با افراد دارند، اداره و سازمان‌هایی که میزان تردد در آن‌ها زیاد است؛ با وصل‌شدن به سامانه قرنطینه هوشمند میزان رفت‌وآمدهایشان مدیریت می‌شود، ادامه داد؛ مؤثربودن طرح قرنطینه هوشمند مستلزم این‌است‌که همه افراد پای کار بیایند؛ نه‌اینکه تنها برخی از ادارات با موضوع، محکم برخورد کنند و تعدادی همکاری نکنند. معاون بهداشت وزیر بهداشت ادامه داد؛ با داشتن چنین اطلاعاتی می‌توان از ورود افراد مشکوک به بیماری جلوگیری شود. همچنین این‌افراد می‌توانند هم کارکنان و هم مراجعه‌کنندگان باشند. به‌گفته حیدری؛ برخورد با متخلفان برعهده وزارت کشور است؛ زیرا نهادهای مختلف و این سامانه زیرنظر وزارت کشور فعالیت می‌کنند. او بابیان‌اینکه در استان‌ها، استانداران این وظیفه را برعهده دارند و برنامه‌ریزی برای ایجاد محدودیت سالم‌سازی محیط‌ها دراین‌طرح برعهده وزارت بهداشت است، گفت؛ همکاری ادارات در قرنطینه هوشمند بیشتر مدنظر است. وی گفت؛ برنامه‌ای جهت استفاده از ماسک یا جریمه بابت عدم‌استفاده از آن دراین‌طرح پیش‌بینی نشده و موضوع موردنظر این‌است‌که پروتکل‌ها توسط همگی افراد باتوجه‌به برنامه‌ریزی انجام‌شده، صورت گیرد. او گفت؛ لزوم واکسینه‌شدن افراد با دو دز واکسن درنظر است اما در برخی از مکان‌ها تزریق یک دز واکسن نیز با شرایطی موردقبول است.

شروط وزارت بهداشت برای کاهش ترددها
باید توجه کرد که طبق اعلام وزارت بهداشت؛ برای کاهش محدودیت‌ها شش شرط وجود دارد:
1. شرایط نزولی بیماری
2. انجام غربالگری به‌صورت فعال
3. کاهش خطر شیوع برای گروه‌های آسیب‌پذیر؛ به‌خصوص برای افراد مسن 
4. رعایت پروتکل‌های بهداشتی
5. آموزش
6. مشارکت فعال مردم و دستگاه‌های اداری در نظارت و اجرای پروتکل‌ها
باید توجه کرد که طبق اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت؛ پیش‌شرط اجرای برنامه، آماده‌سازی و دسترسی به نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مرتبط با استعلام واکسیناسیون و بیماریابی‌ست. در اجرای فرآیند هوشمند رفع محدودیت‌ها، همه مشاغل و رسته‌های شغلی به‌شرط انجام واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌های بهداشتی در تمام وضعیت‌های رنگ‌بندی شهرها (قرمز، نارنجی، زرد و آبی) مجاز به فعالیت بوده و طبق وضعیت شیوع بیماری که توسط وزارت بهداشت اعلام می‌شود، درباره اعمال محدودیت‌ها در ستاد تصمیم‌گیری خواهد شد.

معیارها و شاخص‌های اصلی 
پروتکل‌های بهداشتی
درعین‌حال معیارها و شاخص‌های اصلی پروتکل‌های بهداشتی متناسب با اجرای محدودیت هوشمند به‌شرح‌زیر است:

- تزریق واکسن یا انجام PCR آزمایشگاهی دوبار در هفته
- استفاده مناسب از ماسک
- رعایت فاصله حداقل دومتر
- تأمین چهارمترمربع فضا برای هرنفر(به‌خصوص در فضای بسته)
- تأمین تهویه مناسب
- تأمین امکانات شست‌وشو یا ضدعفونی دست
- گندزدایی سطوح مشترک
سؤالی که اینجا پیش می‌آید این‌است‌که چه مشاغلی با اجراشدن طرح قرنطینه هوشمند می‌توانند فعالیت کنند و مانعی برای آن‌ها وجود ندارد؟ مشاغل تجاری، بازرگانی و خدماتی (تفریحی-رفاهی) به‌شرح‌زیر هستند:
مراکز تهیه و عرضه مواد غذایی و خوراکی که پذیرش مشتری در محل؛ به‌ویژه در فضای بسته مانند رستوران‌ها، فست‌فودی‌ها، کبابی‌ها، جگرکی و نظایر آن
تالارهای پذیرایی
باشگاه‌های ورزشی، استخرهای شنا و پارک‌های تفریحی آبی
پاساژها و بازارهای سرپوشیده
نمایشگاه‌ها
مراکز اقامتی؛ ازجمله هتل، متل، پانسیون، مهمان‌پذیر و اقامتگاه‌های گردشگری
استادیوم‌های ورزشی
مراکز نگهداری و ارائه خدمات‌ به سالمندان، معلولین، جانبازان، توان‌بخشی و مراقبتی، آسایشگاه‌ها
سینما و تئاتر
موزه و کتابخانه ملی، کتابخانه‌های مراکز دانشگاهی، آموزشی و تحقیقاتی
اما قرنطینه هوشمند احتمالاً مانند بسیاری طرح‌ها و قوانینی که تصویب و اجرا می‌شود خلأهایی را نیز تجربه کند؛ باز افرادی هستند که دورزدن قوانین را پیشه کرده و سعی دارند هرطور شده به‌نوعی کلاه سر قوانین کشور بگذارند؛ درحالی‌که در وهله اول به‌ضرر خودشان و خانواده خودشان است.

قرنطینه و محدودیت شدید برای مبتلایان و خانواده بیمار
مهرداد حق‌ازلی؛ عضو کمیته علمی کشوری کنترل و مقابله با ویروس کرونا و عضو ستاد رسیدگی به عوارض واکسن کرونا گفت؛ قرنطینه هوشمند درجهت یک بستر نرم‌افزاری و متصل به تمام بانک‌های اطلاعاتی افراد اجرا می‌شود. او بابیان‌اینکه رعایت پروتکل‌های بهداشتی درزمینه کسب‌وکار، مسافرت و اقدامات اجتماعی افراد است، افزود؛ افرادی‌که دارای واکسیناسیون کامل‌اند، از آزادی‌هایی به‌لحاظ مسائل اجتماعی، مسافرت‌ها و ... برخوردارند؛ و افرادی‌که واکسن نزدند، محدودیت‌هایی دارند. طبق اطلاعات بانک‌های اطلاعاتی، مراجعات، تست‌ها و مثبت‌بودن آزمایش‌ها افراد رصد می‌شود و برای کسانی‌که مبتلا باشند، محدودیت شدید پروتکل‌های بهداشتی و برای خانواده و کسانی‌که با افراد مبتلا درارتباط هستند، قرنطینه برقرار می‌شود. این عضو کمیته علمی ستاد کرونا تصریح کرد؛ اعمال جریمه در طرح قرنطینه پیش‌بینی شده؛ اما جریمه نقدی درنظر نداریم. درعوض برای تنبیه، محرومیت از دریافت برخی خدمات آموزشی، اداری، بانک‌ها و ... اعمال می‌شود که برای واکسن‌نزده‌ها و مبتلایان درنظر گرفته می‌شود. عضو کمیته علمی ستاد کرونا افزود:؛ سامانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی در قرنطینه هوشمند به یکدیگر متصل‌اند و قبلاً تا زمانی اطلاعات فرد مبتلا به دیگر دستگاه‌ها ارسال شود، ممکن بود تأخیری حاصل و مشکلاتی پیش بیاید اما درحال‌حاضر با اتصال دستگاه‌ها به یکدیگر بلافاصله وزارت بهداشت، وزارت کشور و تمام سازمان‌های خدمات‌دهنده مطلع شده و فرد را محدود می‌کنند. حق‌ازلی بیان کرد؛ باتوجه‌به درصد واکسیناسیون، احتمال ایجاد پیک شدید و طولانی مانند پیک پنجم بعید است اما مفهومش این نیست افرادی‌که واکسن زدند یا یک دز زدند، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نکنند و موضوع را کم‌اهمیت تلقی کنند. او ادامه داد؛ معادل واکسن و ایمنی جمعی ناشی از واکسن، پروتکل‌های بهداشتی فردی و اجتماعی مثل ماسک، شستن دست‌ها، رعایت فاصله، عدم‌حضور مراسم‌ها و اجتماعات است که هنوزهم اهمیت دارد. عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا درباره لزوم تزریق دوز بوستر برای افراد دارای اولویت و اهمیت آن در طرح قرنطینه هوشمند گفت؛ واکسینه‌شدن با دو دز در قرنطینه هوشمند دارای اهمیت است اما طبق اطلاعاتی که درحال‌جمع‌آوری هستیم؛ به‌نظر می‌رسد استفاده از د‌ز بوستر (سوم) در برخی‌ازافراد و دزهای بعدی برای حفظ ایمنی جمعی لازم باشد. او بااشاره‌به‌اینکه درباره لزوم تزریق د‌ز بوستر در افراد برای اجرای قرنطینه هوشمند تاکنون تصمیمی گرفته نشده، گفت؛ احتمالاً وقتی می‌خواهیم افراد بالای‌60‌سال د‌ز سوم را تزریق کنند، عدم‌تزریق آن بعد از یک فاصله زمانی، محدودیت‌هایی را برای افراد خواهد داشت. عضو ستاد رسیدگی به عوارض واکسن کرونا درباره عوارض شدید واکسن‌ها و شایعات پیرامون آن افزود؛ درباره هیچ واکسن خاصی هیچ برتری مشخصی گزارش نشده. عوارضی در تمام واکسن‌ها گزارش شده اما این عوارض در مقابل با فواید آن قابل‌چشم‌پوشی‌ست. او گفت؛ تمام واکسن‌هایی که بشر درطول‌عمر از آن استفاده می‌کند، عوارضی دارد که همه آن‌ها پذیرفته شده‌اند؛ اما چون تعداد زیادی از افراد جامعه واکسن کرونا را در یک زمان کوتاه تزریق کردند، این عوارض چشمگیر شده است. حق‌ازلی بااشاره‌به اهمیت واکسن افزود؛ آنچه نشان می‌دهد این‌است‌که واکسن‌ها توانسته ایمنی جمعی را ایجاد کند.

لزوم همراهیِ مردم برای اجرای صحیح قرنطینه هوشمند 
حمیدرضا ابطحی؛ عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا هم دررابطه‌با قرنطینه هوشمند گفت؛ طبق گزارش‌ها اعلام‌شده در حوزه قرنطینه‌سازی هوشمند این‌موضوع مطرح شده که ممکن است در رفتار مردم خلأهایی به‌وجود بیاید؛ به‌طورمثال افراد کد ملی خود را اشتباه بیان کنند و به مراکز بهداشت در زمان بیماری مراجعه نکنند. او بااشاره‌به‌اینکه برخی‌ازافراد دورزدن سیستم را درنظر دارند و باید برای این‌گروه فکری صورت گیرد، افزود؛ ساختار مدیریت هوشمند این‌طور است که ما درعین‌حال‌که مراقبت می‌کنیم فرد بیمار و افراد پرخطر باعث توسعه بیماری نشوند، تاحدامکان از بسته‌شدن مراکز، اصناف و ادارات جلوگیری می‌کنیم. عضو کمیته علمی مقابله با کرونا گفت؛ هدف این‌است‌که تاحدامکان بتوانیم تأثیرات کرونا را بر زندگی افراد ازجهت اقتصادی و روانی کاهش دهیم و قرنطینه هوشمند راهی برای تحقق این هدف است. او گفت؛ برای اجرای صحیح قرنطینه هوشمند همراهی مردم لازم است و باید توجه داشت که برای هر روش صحیح یک روش ناصحیح وجود دارد. ابطحی افزود؛ طبق این مدیریت؛ مثلاً اگر شیوع کرونا را در یک صنف بیشتر دیدیم می‌توانیم تنها آن صنف را تعطیل؛ و از تعطیلی سایر اصناف جلوگیری کنیم و اگر خانواده فردی به کرونا مبتلاست او و خانواده را قرنطینه کنیم تا زندگی عادی برهم نخورد. او بابیان‌اینکه شرط داشتن مدیریتی هوشمند، داشتن بانک‌های اطلاعاتی‌ست که به یکدیگر وصل می‌شوند و دراین‌زمینه کدهای ملی نقش‌ مؤثر دارند، گفت؛ افراد جامعه باید سعی کنند باتوجه‌به فضای کار، دیگران را کمک کنند.

اجباری‌شدن ارائه کارت واکسن برای کنترل هوشمند کرونا
به‌طورکلی مصوبه اخیر ستاد ملی مقابله با کرونا و اظهارات مسئولان وزارت راه‌وشهرسازی به‌زودی، طرح کنترل هوشمند کرونا در کشور اجرایی می‌شود و براین‌مبنا مردم بدون داشتن کارت واکسن یا برگه تست منفی PCR، بسیاری از فعالیت‌های معمول خود را نمی‌توانند انجام دهند. دراین‌شرایط ممنوعیت‌ها؛ ازجمله ممنوعیت‌های سفر شامل افرادی می‌شود که به کرونا مبتلا یا مشکوک باشند و دراین‌میان محدودیت‌هایی نیز برای افرادی‌که واکسن‌نزده باشند درنظر گرفته خواهد شد؛ ازجمله‌اینکه آن‌ها باید برای انجام سفرهای زمینی، ریلی، هوایی و دریایی در هر ۹۶‌ساعت یا ۷۲‌‌ساعت؛ بسته به داخلی یا خارجی‌بودن سفر تست منفی PCR ارائه دهند. جالب‌تراینکه ارائه کارت واکسن برای کنترل هوشمند کرونا به‌زودی اجباری خواهد شد؛ زیرا دکتر نادر توکلی (معاون درمان ستاد کرونای استان تهران) گفت؛ تا پایان آبان‌ماه، واکسیناسیونِ کامل (دز یک و دو) در تهران به بیش از ۷۰‌درصد می‌رسد؛ بنابراین براساس آنچه درحال‌تصویب است، موضوع قرنطینه هوشمند به‌زودی اجرایی؛ و کم‌کم داشتن کارت واکسن برای افراد اجباری می‌شود. او افزود؛ البته زدن واکسن به‌تنهایی مفید فایده نیست و کماکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی اهمیت زیادی دارد. اکنون میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در تهران بین ۴۰ تا ۵۰‌درصد است؛ پس عملیاتی‌شدن طرح محدودیت هوشمند، اندکی سخت و زمان‌بر است؛ اما باید دید در آینده چه اقدامات دیگری می‌توان انجام داد.
زهره شایسته/ برنا