گردشگری؛ حلقه مفقوده توسعه خمین
خمین به‌‌عنوان دومین شهرستان دارای نرخ بالای بیکاری در استان مرکزی، دارای ظرفیت‌های گردشگری طبیعی، تاریخی و فرهنگی است؛ اما نبود تعامل برون دستگاهی و برنامه‌ریزی هدفمند، این ظرفیت پررونق را به حلقه مفقوده توسعه همه‌جانبه این خطه تبدیل کرده است. به‌گزارش ایرنا؛ شهرستان خمین در جنوبی‌ترین نقطه استان مرکزی قرار گرفته است، این‌شهرستان از شمال به اراک، از شرق به محلات، از جنوب به گلپایگان (استان اصفهان) و از غرب به ازنا و الیگودرز(استان لرستان) محدود می‌شود. وسعت خمین دوهزار و ۲۶۷کیلومترمربع است و محدوده شهرستان خمین امروزی در گذشته جزئی از ناحیه پهناور ولایت جبال(عراق عجم) بوده که درطول‌تاریخ نام‌های گوناگونی به‌خود گرفته است. شهرستان خمین دارای دو شهر به‌نام‌های خمین و قورچی باشی، دو بخش و هفت دهستان است و جمعیت آن حدود ۱۰۵هزار‌نفر است و زبان و لهجه رایج در منطقه فارسی و در قسمت‌های جنوبی لری‌ست و در تعدادی از روستاها به زبان ترکی تکلم می‌کنند. بیت تاریخی امام‌خمینی(ره)، سنگ‌نگاره‌های تیمره، دستکندهای تاریخی، قلعه‌های تدافعی، قلعه سالار محتشم و حاج علی لشکر، تیمچه بازار، کبوترخانه‌ها، گورهای دخمه‌ای، حمام لکان و جاذبه‌های بکر طبیعی نظیر بیشه علی، قلمستان‌های نیشهر، کوه بوجه، دشت‌های پهناور زیبا، وجود ۲۴ امامزاده و مکان مذهبی، روستاهای زیبا و آبشارهای دیدنی تنها بخشی از داشته‌های گردشگری خمین است که درصورت معرفی و تقویت امکانات و تأسیسات، می‌تواند فصلی نو و نقش‌آفرین در اقتصاد منطقه باشد. اقتصاد خمین مبتنی‌بر کشاورزی سنتی‌ست و این‌مهم نیز با اقلیم نیمه‌خشک منطقه و بروز تنش‌های آبی در سال‌های اخیر دستخوش تهدید شده و رونق اقتصاد گردشگری با تقویت زیرساخت‌ها و حمایت بخش خصوصی، موجب اثربخشی این‌حوزه در اقتصاد خمین خواهد شد. توانمندی خمین در تولید عسل، لوبیا، زعفران، گل محمدی، انگور، گل‌وگیاه زینتی و محصولات سردرختی از دیگر مزیت‌های این‌شهرستان برای جذب گردشگری کشاورزی‌ست؛ اما این توانمندی‌ها تاکنون بیشتر جنبه اقتصادی داشته است. کمبود مراکز اقامتی و گردشگری، نبود امکانات اولیه رفاهی نظیر راه ارتباطی، ضعف در علائم راهنمای گردشگری در منطقه، نبود موزه سنگ‌نگاره‌ها، سست بودن پیوند فکری مردم با ادبیات بوم‌گردی و اقتصاد مبتنی‌بر گردشگری به‌ویژه در مناطق روستایی از مشکلات بازدارنده رونق گردشگری در این خطه از کشور است. تاکنون ۱۰۷ اثر تاریخی در فهرست آثار ملی شهرستان خمین به‌ثبت ملی رسیده و تعداد ۱۱۰ اثر نیز شناسایی و تحت‌نظارت و حمایت اداره میراث‌فرهنگی است و بیش از ۵۰۰ هنرمند صنایع‌دستی در شهرستان شناسایی که برای آنها کارت شناسایی صادر شده است.
زیرساخت‌های گردشگری در خمین ضعیف است
رئیس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خمین گفت: «زیرساخت‌های گردشگری نظیر تابلوهای راهنما و امکانات معرفی ظرفیت‌های گردشگری خمین ضعیف است». علی مشهدی بااشارهبهاینکه طرح مطالعاتی محور گردشگری دلیجان تا شازند توسط جهاد دانشگاهی استان مرکزی انجام شده، افزود: «این‌طرح تمام شهرهای مسیر محور را دربرمی‌گیرد. نبود تعامل بین دستگاه‌های اجرایی شهرستان برای جذب سرمایه‌گذار موجب توقف تکمیل این محور شده است و میراث‌فرهنگی به‌تنهایی نمی‌تواند موانع حوزه گردشگری را رفع کند. مردم ساکن در روستاهای شهرستان نسبت به صنعت گردشگری و درآمد آن آگاهی ندارند و تاکنون اقدامی برای ارائه برنامه‌های آموزشی دراین‌خصوص انجام نشده است. به‌منظور حمایت از هنرمندان، احیای صنایع‌دستی و اشتغال‌زایی در بازارچه صنایع‌دستی در حوزه تولید با هشت غرفه در خمین راه‌اندازی شده است. یک باب هتل و دو واحد اقامتی در شهر و چهار واحد بوم‌گردی در مناطق روستایی به‌منظور اقامت گردشگران در خمین راه‌اندازی شده است».
رشد صنعت گردشگری؛ تکمیل‌کننده پازل توسعه اقتصادی شهرستان
نماینده مردم خمین در مجلس شورای اسلامی گفت: «رشد صنعت گردشگری دراین‌شهرستان تکمیل‌کننده پازل اقتصادی این خطه است که باید موردتوجه مسئولان امر قرار بگیرد». علیرضا نظری افزود: «انتساب این‌شهرستان به بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ظرفیت خوبی برای سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری است اما تابه‌حال ازاین‌ظرفیت استفاده جامع و کاملی نشده است. حضور بازدیدکنندگان از بیت تاریخی امام‌خمینی(ره) در خمین هیچ درآمدزایی برای این‌شهرستان ندارد چراکه این بازدیدکنندگان بدون هیچ خریدی ازاین‌شهرستان عبور می‌کنند». وی بااشارهبهاینکه تاکنون از ظرفیت بیت تاریخی امام (ره) در خمین به‌طورکامل استفاده نشده، گفت: «این مکان تاریخی یکی از هفت اقلیمی است که بنیان‌گذار انقلاب اسلامی در آن سکونت داشته‌اند و باید این‌مهم با سازوکاری منطقی حداقل در داخل کشور معرفی شود». نظری بااشاره‌به بازدید هزاران گردشگر داخلی و خارجی قبل از شیوع کرونا از بیت تاریخی امام‌خمینی(ره)، افزود: «حضور این گردشگران آورده اقتصادی برای خمین نداشته است. طرح اقامتی و تجاری در کنار بیت امام راحل دردست‌ساخت است و زمین این‌مجموعه را شهرداری و هزینه ساخت را موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره) عهده‌دار شدند که می‌تواند گام بلندی درجهت تقویت صنعت گردشگری دراین‌شهر باشد. بیت تاریخی امام راحل در خمین ظرفیت خوبی برای حضور اردوهای راهیان نور و اردوهای دانش‌آموزی و دانشجویی هفت اقلیم است».
چهاربانده شدن جاده خمین-شازند؛ پیش‌نیاز تحقق مصوبه قطب گردشگری جنوب استان
بخشدار کمره خمین نیز گفت: «در سال ۸۲ مصوبه مهمی برای تبدیل جنوب استان مرکزی به قطب گردشگری در قلب ایران و شکل‌گیری محور گردشگری خمین، دلیجان، محلات و شازند تصویب شد اما پیش‌نیاز تحقق آن ارتقای جاده خمین - شازند است». احمد اسدی افزود: «شتاب‌بخشی به چهار بانده شدن جاده خمین- شازند یک ضرورت است چراکه راه دسترسی ایمن و مطلوب نخستین زیرساختی است که مسافران و زائران استان‌های اصفهان، یزد و فارس ازطریق محورهای ارتباطی خمین، قورچی باشی (کمره)، شازند، همدان، کردستان و کرمانشاه به کربلا در این خطه به آن نیاز دارند. تحقق این جاده چهار بانده ضمن کوتاه‌کردن ۷۰کیلومتری مسافت می‌تواند اقتصاد گردشگری منطقه را به‌شکل اصولی متحول کند؛ چراکه پایه گردشگری حضور گردشگر در منطقه است. در مصوبه چهاربانده‌شدن مسیر خمین - شازند ضمن اشاعه بوم‌گردی و مشاغل خانگی برای ساکنان محلی، در هر ۱۰کیلومتر سرویس بهداشتی و امکانات رفاهی مسافر پیش‌بینی شده که تحقق این خدمات بین‌راهی ضمن رضایتمندی گردشگران، بستر اشتغال‌زایی و تولید ثروت نیز خواهد بود. فراهم‌کردن زیرساخت‌های گردشگری به‌تنهایی از عهده دهیاری و بخشداری‌ها خارج است، اگرچه راه‌اندازی بازارچه صنایع‌دستی و موزه یا پارک موزه دفاع مقدس دردست‌اقدام است؛ اما می‌طلبد مسئولان در فراهم‌کردن زیرساخت‌های گردشگری دراین‌منطقه همکاری بیشتری داشته باشند».
تیمره خمین ظرفیت ارزشمندی برای گردشگری علمی‌ست
محقق سنگ‌نگاره‌های ایران که پژوهش‌های مفصلی درخصوص سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین انجام داده است، گفت: «منطقه تیمره از تقسیمات ایران باستان در دوره هخامنشیان است که دارای وسعتی درحدود ۱۵۰کیلومترمربع و شامل تیمره سفلی و تیمره اولیا بوده است و به‌نوعی سنگ‌نگاره‌های این‌منطقه در مثلثی از استان لرستان، اصفهان و مرکزی جای گرفته است که بیشترین آنها نیز در خمین به‌ویژه در منطقه قیدو و مزاین کشف شده است». محمد ناصری‌فرد افزود: «سنگ‌نگاره‌ها متعلق به دوران مختلف است که کهن‌ترین آنها به دوران پارینه‌سنگی، میان‌سنگی، نوسنگی و عصر فلز برمی‌گردد و شگفت‌انگیزتر اینکه برخی از سنگ‌نگاره‌ها ورای این دوران هستند و به عصر یخبندان تعلق دارند، مانند شیرهای تاسمانی و دندان خنجری و انسان‌هایی که دارای ظاهری متفاوت از انسان‌های امروزی‌اند». این محقق سنگ‌نگاره‌های ایران کهن‌ترین خط فارسی با قدمت ۲۳۰۰ سال قبل از میلاد را متعلق به تیمره عنوان کرد و افزود: «این خط در دره لوزدر خمین یافت شده است و امروز در کاخ نیاوران در معرض دید علاقه‌مندان قرار داشته و خوشبختانه از خطرات احتمالی در امان است، اما باید دراین‌راستا و برای حفاظت مابقی این آثار برنامه منطقی و سیستماتیکی داشت، چراکه درصورت نبود حفاظت، این سرمایه و سنگ‌نگاره‌ها از بین خواهد رفت و یا به سرقت می‌رود. کمبود مکان‌های استقرار و اقامتی، راه دسترسی نامناسب، نبود تابلوی راهنمای نوشتاری برای بازدید گردشگران از عمده مشکلات سایت‌های مجموعه سنگ‌نگاره‌های تیمره خمین است». این محقق سنگ‌نگاره‌های ایران گفت: «سنگ‌نگاره‌های تیمره فرصت فراموش‌شده‌ای در صنعت گردشگری‌ست به‌طوری‌که باگذشت چندسال از کشف منطقه تیمره خمین تاکنون اقدامی برای توسعه گردشگری آن صورت نگرفته است».