ایستگاه سلامتی
پدیده «گرماخستگی» در ورزش!
یکی از وظایف فیزیولوژیکی آب حفظ درجه حرارت بدن است. سیستم خنک‌کننده بدن تفاوتی با سیستم خنک‌کننده ماشین ندارد. زمانی که آب در رادیاتور پائین است، موتور بیش‌از‌اندازه گرم می‌شود که مشابه بدن آدمی‌ست که سیستم خنک‌کننده بدنش با آب کار می‌کند. آب از روده به رگ‌های خونی و از رگ‌های خونی به غدد غرق و از غدد عرق به پوست جائی که تبخیر انجام می‌شود، انتقال می‌یابد و باعث خنک‌شدن بدن می‌شود. گرماخستگی در اثر کمبود آب بدن و در شرایطی ایجاد می‌شود که بدن نمی‌تواند با سرعت کافی، گرمای اضافی را دفع کند و بر خلاف گرمازدگی که ناگهانی بروز می‌کند، گرما خستگی معمولاً طی چند روز شکل می‌‌گیرد. به‌گزارش ایسنا؛ معمولاً گرما خستگی حالتی اضطراری نیست و بیشتر در ورزشکاران شایع است و در هنگام تمرین ورزشی، بیشتر در معرض گرماخستگی قرار خواهند گرفت.
علائم گرماخستگی
بر‌اساس این مطلب که از‌سوی فدراسیون پزشکی ورزشی در اختیار ایسنا قرار گرفته، آمده است: اولین علائم این ناراحتی خستگی، ضعف و احساس ناخوشی است؛ احساس خستگی بیش از حد نسبت به فعالیتی که انجام شده از اولین علائم این عارضه به شمار می رود و در عین حال ورزشکار کمی هم احساس سردرد خواهد داشت. با ادامه فعالیت بدنی در این شرایط، ورزشکار دچار تعریق بیش از حد خواهد شد و ضربان قلب به سرعت افزایش می یابد، احساس سنگینی در قفسه سینه خواهد کرد و دچار تنگی‌نفس می شود، در نهایت هم دچار سرگیجه می‌شود و حالش به هم می‌خورد. به‌موازات کم‌شدن آب بدن، بدن ورزشکار به‌طور فزاینده‌ای ضعیف می‌شود و حتی توان بلند‌شدن از رختخواب را نیز از دست می‌دهد. اگر کاهش آب بدن ادامه یابد، حجم خون تا حدی پائین می‌آید که امکان دارد دچار شوک شود. ۶۵درصد وزن بدن را آب تشکیل می‌دهد که در سه بخش بدن شامل ۵۶درصد در سلول‌ها، ۳۷درصد در خارج سلول ها و هفت‌درصد در دستگاه گردش خون ذخیره شده است. هنگامی که ورزشکار آب بدن خود را در اثر عرق‌کردن، تنفس و ادرار از دست می‌دهد، تقریباً تمامی این آب از‌دست‌رفته از داخل سلول‌ها‌ست و به‌این‌ترتیب گرچه ممکن است به‌اندازه هشت لیوان آب از بدن خارج شود؛ اما سلول ها قادر خواهند بود آب کافی را برای حفظ حجم خون بدن در حالت عادی عرضه کنند. اگر آب بدن همچنان کم شود، سلول‌ها دیگر قادر نخواهند بود آبی پس دهند و در نتیجه حجم خون به سرعت کاهش می‌یابد. در‌این‌صورت در بدن خون کافی برای گردش وجود نخواهد داشت و در پی آن درجه حرارت بدن بالا می‌رود و ورزشکار به حالت شوک دچار می‌شود.
راه درمان
در صورت بروز گرماخستگی باید استراحت کرد و اگر ورزشکار در این شرایط به فعالیت بدنی خود ادامه دهد، دچار شوک خواهد شد و باید در بیمارستان بستری شود. خوشبختانه این وضعیت خطرناک به ندرت اتفاق می افتد که آن هم در‌صورتی‌ست‌که ورزشکار نتواند برای آب از دست رفته بدن خود، آبی جایگزین کند. به محض مشاهده علائم گرماخستگی باید در یک مکان خنک سایه دار استراحت کرد و بهترین درمان گرماخستگی نوشیدن مقادیر زیادی مایعات محتوی املاح معدنی از قبیل آب میوه یا نوشیدنی‌های ورزشی‌ست؛ چراکه املاح معدنی به بدن شما کمک می کنند تا گرما را دفع کند. تقریباً روزانه شخص باید بین ۶ الی ۸ لیوان آب مصرف کند و توجه شود چای یا قهوه نمی‌تواند جایگزین آب شود؛ بلکه خود آن‌ها نیز باعث دفع بیشتر آب از بدن می‌شوند.