همه آنچه درباره «عنکبوت مقدس» باید بدانیم
انقلاب اسلامی ایران برمبنای ارزش‌های دینی استوار بوده و یکی از مصادیق مقابله فرهنگی استکبار جهانی با انقلاب اسلامی، تأثیرگذاری در جشنواره‌های بین‌المللی هنری و فرهنگی‌ست. غربی‌ها با کوچک‌ترین بهانه‌ای که به دستشان می‌رسد، با بزرگ‌نمایی‌های خاص، این بهانه را وسیله‌ای برای حمله علیه ارزش‌های دینی تبدیل می‌کنند و بی‌درنظرگرفتن محتوای فرهنگی و هنری اثری، اصل را بر خدشه‌دارکردن ارزش و مقدسات دینی قرار می‌دهند؛ چون این‌‌را مؤثرترین روش برای مقابله با انقلاب می‌دانند. آنچه هم در جشنواره کن ۲۰۲۲ رخ داد، مبتنی‌بر همین سیاست است و برجسته‌کردن یک فیلم با انتخاب بازیگر زن آن به‌عنوان بازیگر زن برگزیده جشنواره دقیقاً در مسیر هدف ضدیت با اسلام و ایران بود. باتوجه‌به همین واقعه، گزارشی از فیلم «عنکبوت مقدس» و چگونگی استفاده از آن علیه اسلام و ایران در جشنواره کن تقدیم خوانندگان می‌شود. طبق اخبار حاصله؛ هزینه تهیه این فیلم را «ساموئل حدیدا» مدیر یهودی کمپانی متروپولیتن تأمین کرده است. «عنکبوت مقدس» (Holy Spider) فیلمی در ژانر درام دلهره‌آور و جنایت واقعی نوشته مشترک علی عباسی و افشین کامران بهرامی؛ و ساخته علی عباسی‌ست. زهرا امیرابراهیمی، مهدی بجستانی، فروزان جمشیدنژاد، آرش آشتیانی، سینا پروانه، نیما اکبرپور و سارا فضیلت نیز از بازیگران آن هستند. این فیلم در اردن فیلم‌برداری شده و برپایه داستان واقعی «سعید حنایی»؛ قاتل زنجیره‌ای معروف به «قاتل عنکبوتی» که زنان روسپی را هدف قرار داد و ۱۶ زن را بین ۷۹ تا ۸۰ در مشهد به‌قتل رساند، یک روزنامه‌نگار زن را درحال‌تحقیق درباره او به‌تصویر می‌کشد: «رؤیا کریمی مجد» که اکنون کارمند سایت ضدایرانی «رادیوفردا»ست. این فیلم، برای رقابت در بخش نخل طلای جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ انتخاب و ۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ نمایش داده شد. زهرا امیرابراهیمی دراین‌جشنواره برنده جایزه «بهترین بازیگر زن» شد. این فیلم برای اکران سینماها در فرانسه در ۲۲ تیر ۱۴۰۱ برنامه‌ریزی شده. خلاصه‌داستان آن چنین است: یک روزنامه‌نگار (زهرا امیرابراهیمی) وارد دنیایی می‌شود که در آن، مردی‌که رسانه‌ها «قاتل عنکبوتی» لقب داده‌اند، اقدام مذموم خود را انجام می‌دهد. وقتی «سعید» دستگیر و به اعدام محکوم می‌شود، افکار عمومی او را به یک «قهرمان» تبدیل می‌کند. علی عباسی؛ کارگردان فیلم در زمان وقوع این قتل‌ها در تهران دانشجو بود و از واکنش محافظه‌کارانه‌ای که حنایی را به‌عنوان یک قهرمان معرفی می‌کرد و اینکه چقدر طول کشید تا پلیس او را دستگیر کند، گیج شده بود. او مدت کوتاهی پس از دیدن مصاحبه حنایی در مستند «و عنکبوت آمد» در سال 81 شروع به نوشتن متن اولیه فیلم کرد. او گفته: «به‌طرز عجیبی، واقعاً برخلاف میل خودم، نسبت به آن مرد احساس همدردی کردم. من فکر می‌کنم جنبه‌ای روان‌پریشی در لذت‌جویی قتل‌های او و تمایلات جنسی پیچیده و ... وجود داشت؛ اما معصومیتی نیز در او نیز وجود داشت. این بیشتر درمورد این‌بودکه چگونه یک جامعه یک قاتل زنجیره‌ای ایجاد می‌کند». پیش‌نویس‌های اولیه فیلم‌نامه با وفاداری بیشتری وقایع را دنبال می‌کردند؛ اما عباسی نهایتاً از آن‌ها منحرف شد و شخصیت یک روزنامه‌نگار زن را ابداع کرد؛ زیرا احساس می‌کرد فیلم باید نه‌تنها بر قاتل؛ بلکه بر زن‌ستیزی نیز تمرکز کند. او اذعان دارد: «قصدم ساخت فیلمی درباره یک قاتل زنجیره‌ای نبود؛ بلکه می‌خواستم فیلمی درباره جامعه یک قاتل زنجیره‌ای بسازم. این درمورد زن‌ستیزی ریشه‌دار در جامعه ایران است که به‌طورخاص مذهبی یا سیاسی نیست؛ بلکه فرهنگی‌ست ... به‌جای ساختن فیلم دیگر درباره روش‌های مختلف مرد برای کشتن و مثله‌کردن زنان، می‌خواهیم بر پیچیدگی موضوع و مخاطرات طرف‌های مختلف؛ به‌ویژه ازطرف قربانیان تأکید کنیم». ساخت فیلم رسماً در ۱۳۹۵ آغاز شد که با موفقیت فیلم سوئدی «مرز» از عباسی در سال ۹۷ تقویت شد. سازندگان فیلم ابتدا سعی کردند در ایران فیلم‌برداری کنند؛ اما این‌کار تا سال 98 کنار گذاشته شد. برنامه‌ای برای فیلم‌برداری در اردن در اوایل سال 99 طرح شد که به‌دلیل همه‌گیری کرونا، چند‌‌بار عقب افتاد. سپس، در اواخر سال 99 تصمیم گرفته شد تولید به ترکیه منتقل شود؛ جایی‌که محدودیت‌های کووید-۱۹ کمتر بود اما این‌امر توسط مقامات ترکیه متوقف شد. عباسی ادعا کرده که این‌امر به‌دلیل دخالت دولت ایران بوده است! تولید فیلم به اردن بازگشت؛ جایی‌که فیلم‌برداری نهایتاً در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ آغاز شد و ۳۵روز طول کشید. عباسی گفته؛ بجستانی با ایفای نقش قاتل، ریسکی بزرگ کرده است. این فیلم یارانه‌های تولید را به‌مبلغ ۲۴۰هزاریورو از آژانس تأمین مالی فیلم آلمان، 1250یورو از مدین‌بورد برلین-براندنبورگ، 1410یورو از یورایمجرز، 1090یورو از صندوق تأمین مالی فیلم هامبورگ شلسویگ-هولشتاین و حدود ۱۷۴هزاریورو از صندوق فیلم آلمان دریافت کرد. یوتوپیا در اردیبهشت ۱۴۰۱ حقوق آمریکای شمالی را برای فیلم کسب کرد. «موبی» این فیلم را برای انگلیس، ایرلند، آمریکای لاتین و مالزی خرید. نشریه «ورایتی» گزارش داد؛ «عنکبوت مقدس» در اولین اکران کن مورد تشویق ایستاده هفت‌دقیقه‌ای قرار گرفت و نوشت؛ «مطمئناً یکی از آثار موردبحث در جشنواره کن امسال خواهد بود» و «سروصدایی برانگیخت که می‌تواند یک پیشتاز اولیه برای نخل طلا باشد». در تارنمای نقد «راتن‌تومیتوز»، این فیلم براساس ۲۴ نقد، ۸۸درصد تأیید و میانگین امتیاز ۷.۶ از ۱۰ را دراختیار دارد. «متاکریتیک» که از میانگین وزنی استفاده می‌کند؛ طبق فقط ۱۱ نقد، امتیاز ۷۵ از ۱۰۰ را به این فیلم اختصاص داد. نگاه منتقدان مجله «اسکرین» که سهم منتقدان اروپایی در آن پررنگ است، به فیلم عباسی چندان مثبت نبوده. این‌دسته منتقدان با دادن نمره میانگین ۲ از ۴ به فیلم این اثر را کاملاً متوسط ارزیابی کرده‌اند. این نمره درحالی به‌ثبت رسیده که از میان ۱۰ منتقد «اسکرین» چهار منتقد فیلم را مستحق ارزیابی بد (بدون ستاره) یا ضعیف (یک ستاره) دانسته‌اند. ازسویی، دو منتقد به فیلم ۴ ستاره داده‌اند که نشان می‌دهد فیلم تاحدودی باعث تفاوت دیدگاه‌های جدی و بارز میان منتقدان مجله «اسکرین» شده و آن‌ها را به دو دسته در دو سوی طیف تقسیم کرده. سازمان سینمایی وزارت فرهنگ‌وارشاد درباره این فیلم بیانیه‌ای منتشر و توجه جشنواره کن به آن و اهدای جایزه بهترین بازیگر زن به زهرا امیرابراهیمی را محکوم کرد و آن‌را اقدامی سیاسی و ضدایرانی نامید. سازمان سینمایی همچنین دراین‌بیانیه گفت؛ «عنکبوت مقدس» ساخته‌ای نه‌تنها صرفاً سیاسی؛ بلکه شب‌نامه سخیف تصویری‌ست ماحصل ذهن مشوش فردی دانمارکی ایرانی‌تبار و برآمده از زر استکبار. این سازمان بابیان‌اینکه «عنکبوت مقدس» به اعتقادات و ارزش‌های مسلمان‌ها و شیعیان توهین کرده، تصریح کرد؛ سازندگان فیلم پا به مسیر سلمان رشدی‌ها در آیات شیطانی گذاشته‌اند. تصاویری از پوستر و نمایی از فیلم «عنکبوت مقدس» منتشر شد که به‌خاطر توهین به امامرضا(ع) خشم کاربران فضای مجازی را به‌همراه داشت. در نمایی از فیلم، این حس به مخاطب القا می‌شود که گویی درحال‌تماشای یک تارعنکبوت بزرگ است و حرم رضوی، در مرکز آن قرار دارد! فعالان فرهنگی و رسانه‌ای درواکنش‌به این اتفاق و اهانت به ساحت مقدس امامرضا(ع) که عزیزترین داشته و باور مردم ایران و شیعیان است، اعتراضشان را نشان دادند. آذری جهرمی؛ وزیر پیشین ارتباطات هم با انتشار تصویری از حرم حضرت رضا(ع) و نوشتن مصرعی از شعر محمدحسین ملکیان، به این اتفاق واکنش نشان داد. یک مستندساز نوشت: «عنکبوت مقدس متأسفانه فیلمی کاملاً ضدایرانی و ضداسلامی‌ست و توجیه‌کننده احساسی برای تحریم‌های بیشتر ایران. متأسفانه ایرانیانی که ازاین‌دست اقدامات حمایت یا دراین‌کارها مشارکت می‌کنند، تسهیلگر فشار بیشتر بر مردم و کشور هستند». حامد عسگری؛ شاعر و مجری با انتشار یک استوری نوشت: «امامرضا(ع) مهربان‌تر از این حرف‌هاست که بر شما غضب بگیرد. من هم فحش و توهینی نمی‌کنم. مهربان‌ترین آقای جهان را خیلی ارزان فروختید». کاربری بااشاره‌به تحریف‌های جدی در روایت ماجرای قتل‌های موسوم به قتل‌های عنکبوتی سعید حنایی این فیلم را تلاشی برای ارتباط‌دادن مذهب با این قتل‌ها و فاقد ارزش استنادی و سینمایی دانست. هفتادوپنجمین‌دوره جشنواره فیلم کن در فرانسه، ۷ خرداد ۱۴۰۱ با برگزاری مراسم اختتامیه و اهدای جایزه به برگزیدگان تمام شد. این‌دوره از جشنواره نیز مانند دوره‌های اخیر آن، بیش از هنر و سینما به‌سمت تبلیغ سیاسی و ایدئولوژیک رفت. آن‌چنان‌که مراسم افتتاحیه جشنواره با پخش پیام تصویری «ولودیمیر زلنسکی» (رئیس‌جمهوری اوکراین) برگزار شد؛ اتفاقی‌که واکنش انتقادآمیز ژان لوک گدار (کارگردان نامدار فرانسوی) را برانگیخت که درمصاحبه‌با «لیبراسیون» گفت: «کن نیز یک سلاح تبلیغاتی‌ست. آن‌ها هر‌چه باشد کارشان تبلیغ زیبایی‌شناسی غربی‌ست» و ایران امسال هم مثل همیشه هدف این سلاح تبلیغاتی قرار گرفته است. جشنواره کن ۲۰۲۲ نیز با همین رویکرد سیاست‌زده و ضدنژادی اقدام به انتخاب فیلم‌ها و سینماگران ایرانی زد؛ به‌این‌ترتیب‌که آثاری توهین‌آمیز علیه ایرانیان و اسلام را به‌عنوان نماینده سینمای ایران انتخاب کرد! طبق اظهارنظر حاضران در رویداد؛ آثار ایرانی پذیرفته‌شده در کن ۲۰۲۲ بیش از قوت هنری و سینمایی به‌خاطر تصاویر ضدایرانی و ضداسلامی پذیرفته شدند. یکی از این آثار، «عنکبوت مقدس» بود که بیش از فیلم سینمایی، به‌عنوان یک تبلیغ تصویری علیه مردم ایران و دین اسلام، قابل‌ارزیابی‌ست. فیلمی که توسط گروهی از ایرانیان ترک‌وطن‌کرده در اردن ساخته شده. فیلم، تصویری شدیداً مشمئزکننده از ایرانیان نمایش می‌دهد؛ اما آنچه در «عنکبوت مقدس» برجسته‌تر است، محتوای ضداسلامی فیلم و تصویرسازی غیرانسانی این فیلم از مردم متدین ایران است. «عنکبوت مقدس» یک سوژه تکراری را دستمایه خودش قرار داده. این فیلم درحالی موضوع یک قاتل زنجیره‌ای را انتخاب کرده که فیلم ایرانی دیگری نیز با این‌موضوع؛ با نام تقریباً مشابه (عنکبوت)، پارسال روی پرده سینماهای ایران رفت. نکته قابل‌تأمل اینکه کارگردان اثر مذکور نیز قبلاً نسبت به این سرقت سوژه توسط همکار ترک‌وطن‌کرده‌اش اعتراض کرده بود. «عنکبوت مقدس» رفتار قاتلی زنجیره‌ای که دراثر اختلال روانی، اقدام به‌قتل می‌کرد را به ارزش‌های ایرانی-اسلامی نسبت داده! تاآنجاکه BBC فارسی، با تیتر «قتل زنان به‌نام خدا» به‌استقبال این فیلم رفت و در بخشی از این مطلب نوشت: «فیلم‌ساز ابایی ندارد چند صحنه عریان جنسی را به‌تصویر بکشد و درمورد مذهب؛ عباسی آشکارا فیلمش را از ابتدا حول‌وحوش این مضمون بنا می‌کند و درواقع، خواسته یا ناخواسته فیلم به نقبی آشکار به دل باورهای کورکورانه مذهبی در یکی از سنتی‌ترین شهرهای ایران بدل می‌شود». جایزه بهترین بازیگر زن کن ۲۰۲۲ به امیرابراهیمی اعطا شد و او در سخنان خود، از درد و رنج مردم ایران؛ به‌خصوص آبادان عزیز گفت. نظر اغلب منتقدین و کارشناسان سینمایی در کن، بازیگران دیگر بوده؛ ولی جایزه را به بازیگر «عنکبوت مقدس» دادند؛ چون روی این فیلم سرمایه‌گذاری کرده بودند؛ اما به‌دلیل ضعف فیلم، نمی‌توانستند جایزه بهترین فیلم یا کارگردانی را به آن بدهند و برای‌اینکه این فیلم ضدایرانی و ضداسلامی را مطرح کنند، باید جایزه‌ای به آن می‌دادند که بازیگر مهاجر، به‌خاطر حواشی که پیش‌تر داشته، موردتوجه قرار گرفت. نقش اصغر فرهادی در هیئت‌داوران برای توجه‌دادن سایر داوران به فیلم و بازی امیرابراهیمی هم قابل‌تأمل است. امیرابراهیمی باوجوداینکه در تمام این‌سال‌ها هیچ محدودیتی برای سفر به ایران نداشته، ترجیح داده هرگز به ایران بازنگردد و درنتیجه، سال‌هاست در انتخابی خودخواسته ارتباطی با مردم ایران نیز ندارد که اکنون داغدار رنج و درد آن‌ها باشد! براین‌‌مبنا؛ بهتر بود که در تریبون جشنواره، از مشکلات و دردسرهای جامعه مهاجران در اروپا سخن می‌گفت؛ مشکلاتی که خود در تمام این‌سال‌های سختی و بیکاری از نزدیک لمس کرده و طعم «شهروند درجه‌دو بودن» را چشیده است؛ کافی بود اعتراف ماه گذشته «پاپ فرانسیس» (رهبر کاتولیک‌های جهان) را به‌زبان بیاورد که گفت: «ما نژادپرست هستیم؛ و این بد است. این واقعیت که بسیاری جوامع بیشتر از پناهندگان اوکراینی جنگ‌زده استقبال می‌کنند تا پناهندگان سایر نقاط جهان، نامی ندارد جز نژادپرستی». مسلماً این دردِ بسیاری از مهاجران؛ ازجمله خود او در جامعه اروپا بود و با تکرار سخنان پاپ در جشنواره، پناهندگی‌اش لغو نمی‌شد؛ گرچه احتمالاً دیگر به‌عنوان یک «ایرانی!» در جشنواره‌های غربی مطرح نشود. البته از کسی‌که برای ارتزاق روزانه‌اش مجبور به بازی در فیلمی ضدایرانی شده که نه‌تنها ایران؛ بلکه حتی طعنه به بارگاه امام مهربان ایرانیان و شیعیان در مشهد را هم روا می‌دارد؛ انتظار این‌حد از آزادگی بی‌جاست. در قسمت دیگری از نمایش ضدایرانی کن، عوامل یکی‌دیگر از آثار فارسی‌زبان برای هر‌چه بدبخت‌تر نشان‌دادن ایران و ایرانی، گوی سبقت را در دروغ‌گویی از یکدیگر می‌ربایند. بازیگری که دیروز ادعا کرده بود شنای زنان در ایران ممنوع بوده و به‌رغم دعوت فدراسیون شنای ایران برای تماشای مسابقات قهرمانی شنای زنان در کشورمان ترجیح داد سکوت کند و به‌روی خود نیاورد، این‌بار مدعی خفقان شده و گفته «در ایران همه‌چیز ممنوع بوده و مردم هرروز از صبح تا شب مشغول جنگیدن با موانع هستند!» و البته کسی از او نپرسید درصورت چنین خفقان و سرکوبی، او چگونه توانسته در بیش از ۲۰ فیلم و سریال نقش‌آفرینی کند، کتاب به بازار بفرستد و از جشنواره‌های دولتی ایران جایزه بگیرد؟! اصلاً درصورت چنین خفقانی چطور باوجوداین اظهارات رادیکال و خلاف واقعش در خارج از مرزها، آزادانه در داخل ایران رفت‌وآمد می‌کند؟! «ترانه علیدوستی» که دراین‌سخنان ادعای دلسوزی برای مردم ایران دارد، پیش‌تر حاضر به نقش‌آفرینی در سریال «شهرزاد» شد که فساد مالی تهیه‌کننده‌اش در غارت اموال مردم از صندوق ذخیره فرهنگیان کاملاً آشکار شده بود. درواقع، خانم بازیگر دستمزد میلیاردی خود را از اموال غارت‌شده فرهنگیان شریف ایران می‌گرفت و کاملاً از موضوع مطلع بود. او این‌روزها درحالی سردمدار مبارزه با مفاسد اخلاقی در سینمای ایران شده و هشتگ #می_تو می‌زند که تا دیروز خودش و همفکرانش از بانیان پروژه #ما_بی‌غیرتیم بودند! اما تلخ‌ترین پرده نمایش ضدایرانی کن وقتی رخ داد که بازیگران این نمایش حتی برای یک‌بار حاضر نشدند با هم‌زبانان ایرانی‌شان همدردی کنند و زبان به شکایت از اروپا و آمریکا به‌دلیل عدم‌پایبندی به تعهداتشان در قبال ایران و اعمال تحریم‌های غیرقانونی بگشایند. آن‌ها حتی به‌اندازه «آلنا دوهان» (نماینده ویژه سازمان ملل در امور تحریم‌های یک‌جانبه)، شرافت نداشتند تا میان بدبخت‌نمایی‌هایشان از مردم ایران، یک‌بار هم که شده، انگشت اتهام را سمت آمریکا و اروپا بگیرند و بگویند: «تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا باعث نقض حقوق بشر می‌شود»؛ چون آن‌ها اصلاً با مردم ایران زندگی نمی‌کنند. آن‌ها نشان دادند بیگانه از ایران و ایرانی، سربازان غرب برای تحقیر مردم ایران‌اند. «مسعود فراستی» (منتقد) دراین‌باره خطاب به سازندگان «برادران لیلا» نوشت: «به جایزه امروز افتخار نکنید و جاهلانه به مردم داغدار همیشه سربلند آبادان تقدیمش نکنید. تحمل حقارت‌بار گدایی جایزه فرنگی را نپذیرید. فیلمتان را برای مخاطب اینجا، نه آنجا با همه جوایزش، بسازید. هیچ فیلم‌ساز جدی برای جایزه فیلم نمی‌سازد»./ فارس