مریلا زارعی در دربار ناصرالدینشاه!
فرهاد شادکام
«مریلا زارعی» طی ۲۷سال فعالیت سینماییاش در ۴۷ فیلم، ۱۵ سریال و سه سریال نمایش خانگی حضور پیدا کرده و برای ایفای نقش در اکثر آنها موردتحسین منتقدان و مخاطبان قرار گرفته است. اگرچه زارعی بازی در سینما را از ۷۳ آغاز کرد اما دیدهشدن و درخشش خود را بیشازهرکس دیگری مدیون تهمینه میلانی و فیلم «دو زن» است. شاید حتی بتوان گفت تهمینه میلانی مدیون اوست؛ چراکه مریلا زارعی توانست همان زن قدرتمند و درعینحال ظریفی باشد که میلانی سعی داشت در فیلمهایش بهنمایش بگذارد. درادامه، نگاهی به بهترین آثار یکی از بهترین بازیگران زن تاریخ سینمای ایران میاندازیم.
«دختر» فیلمی از رضا میرکریمیست که ششمین نامزدی سیمرغ بلورین را برای زارعی بهارمغان آورد. زارعی در نقش فرزانه از یک گذشته پیچیده رنج میبرد. روبهروشدن او با برادرزادهاش، همانند روبهروشدن با خودش است. خواهرزاده و محدودیتها و فشارهایی که توسط پدر (فرهاد اصلانی) بر او وارد میشود، یادآور زندگی تلخیست که خود فرزانه هم آنرا طی کرده است. «دختر» داستان ستاره (ماهور الوند) فرزند کوچکتر احمد (فرهاد اصلانی) است که پس از مخالفت خانوادهاش برای حضور در یک مهمانی، تصمیم میگیرد که پنهانی از آبادان به تهران بیاید. پدر بهدنبالش عازم تهران میشود و دختر به عمه پناه میبرد. این فیلم شاید در نگاه اول یک روایت ساده باشد اما اگر در آن و بیشازهرچیز در بازی درخشان اصلانی و زارعی دقیق شوید، درخواهید یافت همهچیز به آن سادگی که بهنظر میآید نیست. اگرچه نقشآفرینی زارعی در «دختر»، شاید کار سختی بهنظر نیاید چراکه او دراینفیلم برخلاف «شیار ۱۴۳»، تغییر فیزیکی مشهودی ندارد؛ اما اینچنین نیست و پیچیدگیهای احساسی و درونی شخصیتی که او دراینفیلم مقابل دوربین میبرد، درست بههماناندازه پیچیده و سخت است. شخصیت الفت که زارعی در فیلم «شیار ۱۴۳» او را مقابل دوربین نرگس آبیار میبرد، بهعقیده اکثر مخاطبان و منتقدان سینما، بهترین نقشآفرینی کارنامه مریلا زارعیست. او دراینفیلم نقش یک مادر چشمبهراه فرزند را ایفا میکند و درحالیکه فکر میکند فرزندش مفقود شده است، چندتکه استخوان و یک جمجمه تحویل میگیرد. بازی زارعی دراینفیلم را از دو جهت میتوان بررسی کرد؛ جنبه ظاهری، فیزیکی و جنبه احساسی، درونی. منظور از جنبه ظاهری نقش، تغییر فیزیکی و گریم سنگینی که او دراینفیلم تحمل کرده تا سالها پیرتر جلوه کند و تغییر لهجه درخشان او، کاریکه پیشازاین فیلم در «چ» هم از خودش بهنمایش گذاشته بود؛ اما اصلیترین و سختترین بخش بازی درخشان زارعی، بازی احساسی و درونی اوست. او در «شیار ۱۴۳» اخلاقیات و درونیات یک نسل از مادران سرزمینی جنگزده را در خود جمع کرده است و تمام احساسات پیچیده و دردناک آنها را در هر کلمهای که میگوید، بازتاب میدهد. زارعی برای بازی دراینفیلم توانست برای دومینبار سیمرغ بلورین بازیگری را به کارنامه خود اضافه کند و جایزه ویژه جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک را هم بهدست آورد. «دستهای خالی» در مهر ۱۳۸۶ به اکران درآمد که در آن زارعی با خسرو شکیبایی همبازی شد. در خلاصهداستان فیلم آمده: «حوریه (مریلا زارعی) که سالهاست از اسارت پدرش، امیرحسین (خسرو شکیبایی) میگذرد، نسبت به خروجهای بیموقع مادرش، مریم (فاطمه گودرزی) از منزل مشکوک است و این شک با تلفنهای ناشناسی که به او میشود و در آنها از تصمیم مریم برای ارتباط با یک مرد دیگر صحبت میشود، افزایش مییابد». زارعی برای بازی درایننقش، نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اصلی زن از یازدهمیندوره جشن خانه سینما شد. زارعی دراینفیلم ناممکن را انجام میدهد و موفق میشود با وجود حضور بازیگر درخشانی بهنام خسرو شکیبایی، همچنان در کانون توجه باقی بماند. بازیکردن کنار بازیگران بزرگ همیشه یکی از اصلیترین چالشهای پیشروی یک بازیگر است و زارعی در «دستهای خالی» بهخوبی از عهده این چالش برمیآید. این فیلم اولین و تنها همکاری زارعی با ابوالقاسم طالبی، کارگردان فیلم است. برای تعیین سطح کیفیت یک بازیگر باید به کارگردانهایی که او با آنها همکاری کرده است توجه نمود. آیا او توانسته با کارگردانهای بزرگ، صاحبسبک و مؤلف همعصر خودش همکاری کند یا خیر؟ دررابطهبا زارعی و کارنامهاش، پاسخ این سؤال مثبت است. زارعی با تمام کارگردانهای مطرح زمان خودش همکاری کرده است. او پس از همکاری با کارگردانهایی مانند تهمینه میلانی و داریوش فرهنگ در سال ۱۳۸۲ در فیلمی از مسعود کیمیایی حضور پیدا کرد. «سربازهای جمعه» داستان تعدادی سرباز را روایت میکند که یکروز جمعه همراه با گروهبان خود به شهر میآیند و درگیر حوادثی پیشبینینشده میشوند. زارعی در نقش خواهر یکی از این سربازها، حضوری کوتاه اما تأثیرگذار دارد. زنی بیچاره که با دستبندهای زندان برای وداع با جنازه مادرش به خانه پدری آمده است. زارعی برای بازی دراینفیلم توانست نخستین نامزدی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را به کارنامه خود اضافه کند و با شکستدادن رقبا، آنرا به خانه ببرد. او همچنین تندیس زرین جشن خانه سینما را هم بهدست آورد. «سربازهای جمعه» را شاید بتوان اولین قدم جدی کارنامه سینمایی زارعی دانست. فیلمی که او را از یک بازیگر معمولی به بازیگر نقشهای چالشبرانگیز تبدیل کرد. حسین سهیلیزاده «مانکن» را براساس فیلمنامهای از بابک کایدان و بهتهیهکنندگی ایرج مهام آنرا برای نمایش خانگی ساخته است. «مانکن» یک درام اجتماعی و عاشقانه است که مریلا زارعی در نقشی که انتظارش را نداریم، میدرخشد. زن میانسالی که در راه انتقام از عشق قدیمیاش سعی میکند تا پسر او را تصاحب کند. این سریال در جشن حافظ در هشت بخش مختلف نامزد جایزه شد اما فقط زارعی توانست تا جایزه بهترین بازیگر زن درام تلویزیونی را کسب کند. زارعی که پیشازاین تجربه سریالهای تلویزیونی دیگری هم در کارنامه داشت، نخستین تجربه نمایش خانگی خود را از سر گذراند و بااینحال خیلیزود توانست با این چهارچوب آخت بگیرد و نیازهای آنرا درک کند. او که دراینسریال برخلاف اکثر آثارش، نقش منفی را ایفا میکرد. او توانست باتوجهبه چهارچوبی که در آن مقابل دوربین رفته و شخصیتی که برایش نوشته شده بود تا دقیقه آخر حضورش در سریال، هردفعه احساسی جدید را با شیوهای جدید به مخاطب ارائه دهد و هرگز برای ثانیهای تکراری و قابلپیشبینی نباشد. دومین همکاری زارعی با پوران درخشنده، سومین سیمرغ بلورین را برای او بههمراه داشت. زارعی چهارسال پس از «هیس! دخترها فریاد نمیزنند»، یکباردیگر کنار پوران درخشنده قرار گرفت و این تنها زوج هنری نبود که او دراینفیلم تشکیل داد. زارعی باز مقابل فرهاد اصلانی قرار گرفت تا یکسال پس از «دختر»، این دو بازیگر باردیگر به درخشش یکدیگر کمک کنند. «زیر سقف دودی» داستان زنیست که تلاش میکند تا با همسر و فرزندانش ارتباط برقرار کند ولی درواقع ناتوان میماند. همهچیز وقتی پیچیدهتر میشود که خیانت هم وارد این رابطه میگردد. در «زیر سقف دودی» که یازدهمین فیلم سینمایی درخشنده در مقام کارگردان است، علاوهبر زارعی و اصلانی، بهنوش طباطبایی، شهرام حقیقتدوست، حسام نوابصفوی و آزیتا حاجیان هم حضور دارند. موسیقی این فیلم را کارن همایونفر ساخته و تدوین آن برعهده هایده صفییاری بوده است. «هناس» که اولینبار در ۱۶ بهمن ۱۴۰۰ در چهلمیندوره جشنواره فجر بهنمایش درآمد، یکباردیگر به همه اثبات کرد که مریلا زارعی هنوز ادامه دارد. این فیلم داستان زنیست که تلاش میکند با چنگ و دندان زندگی خود را حفظ کند و آنرا از طوفان نجات دهد. در «هناس» مریلا زارعی در نقش همسر شهید رضایینژاد (از شهدای ترور) ظاهر شده است؛ زنی در تبوتاب ازدستدادن زندگی و همسر. او دراینفیلم باردیگر تخصص خود در حیطه بازی نقشهای قدرتمند را به رخ میکشد؛ زنی عاشق و ظریف؛ درعینحال محکم. او اینروزها بازی در نقش مهدعلیا در «جیران» و روحانگیز در «نوبت لیلی» را هم برعهده دارد./سینماتیکت