حماسه حسینی؛ اثری ماندگار
شهید علامه مطهری
واقعه عاشورا با ریشه، تفکر و فرهنگ ما گره خورده است و اهمیت فراوانی برای شیعیان دارد. تحلیل و برداشت از این حادثه کار آسانی نیست؛ چراکه در عین سادگی و صراحت، پیچیدگی‌های فراوانی دارد که ممکن است قضاوت انسان‌ها را به افراط‌وتفریط ختم کند. برای رسیدن به درک درست از این حادثه تاریخی و تأثیرگذار نیاز است تا بررسی‌های دقیق و جامعی دراختیار مردم قرار گیرد. مجموعه «حماسه حسینی» از مرتضی مطهری یکی از گران‌بهاترین آثاری‌ست که می‌تواند مخاطب را به درک و شناخت درستی از عاشورای حسینی برساند.
حماسه و عرفان
آیت‌الله جوادی آملی
دو مقوله عرفان و حماسه درطول‌تاریخ از یکدیگر جدا نگاه داشته شده تا یک دست صدا نداشته باشد؛ زیرا معرفتی که با حماسه و خروش همراه نباشد و به‌جای‌آن خمودی و افسردگی جانشین صولت و نفوذ شده باشد هرگز راه به جایی نبرده و سالک مسلک عرفان در سرای انزوا یا در تار تنیده افکار خود می‌ماند. در کتاب «حماسه و عرفان» اصول و بنیان‌هایی از این دو فضیلت انسانی شناسایی شده تا با تبیین جایگاه هریک، زنگارهای باطلی که موجب دورنگه‌داشتن یکی از دیگری‌ست زدوده شده و اتحاد و ائتلاف این و اینکه هر یک مکمل دیگری‌ست با بیان سیره علمی و عملی شاخصه‌های معصوم عالم اسلام یعنی امامان بزرگوار ترسیم شده است.
آذرخش کربلا
آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی
«آذرخش کربلا» از آثار ارزشمند در حوزه عاشوراپژوهشی‌ست. در بخش معرفی این کتاب می‌خوانیم: قیام عاشورا از مهم‌ترین حوادث تاریخ اسلام؛ بلکه تاریخ بشر است. هرچند این واقعه ازنظر گستره و وسعت درمقایسه‌با رخدادهای دیگر تاریخ، چندان بزرگ نیست؛ ازجهت عمق و عظمت، کم‌نظیر است: بروز قساوت و بی‌رحمی، از یک‌سوی و صفات متعالی انسانی، ازسوی‌دیگر، دراین‌حماسه بی‌مانند است. عاشورا، ازجهت تأثیرگذاری در قلب‌ها و زنده‌بودنش درگذرزمان، از حوادث بی‌بدیل تاریخ به‌شمار می‌رود. سپری‌شدن قرن‌ها، نه‌تنها غبار فراموشی بر این واقعه ننشانده، آن‌را درخشان‌تر و فروزان‌تر و عشق و علاقه مؤمنان به قهرمانان آن‌را بیشتر ساخته است. ازاین‌رو، کتاب‌های پرشماری دراین‌زمینه برای سیراب‌کردن تشنگان معارف حسینی و رهروان راه عاشورا نگاشته شده که بیشتر آن‌ها به اصل واقعه و ثواب عزاداری برای امامحسین؟ع؟ پرداخته‌اند؛ ولی درباره هدف قیام عاشورا و به‌ویژه نحوه استفاده کاربردی از این قیام، کار چندانی صورت نگرفته. «آذرخش کربلا» کوششی‌ست برای بیان هدف حماسه عاشورا و بررسی اسبابی که به این قیام انجامیده و نیز چگونگی عبرت‌آموزی از آن.
پس از پنجاه سال؛ پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین؟ع؟
سید جعفر شهیدی
کمتر حادثه تاریخی از رنگ تبلیغات سیاسی امویان و عباسیان یا تعصبات دینی مذاهب مختلف برکنار مانده و حقیقت آن دگرگون نشده لذا برای دریافت حقیقت تاریخی؛ هرچند طبق مظنه و احتمال هم باشد، خواندن متن تاریخ آن‌سال‌ها به‌تنهایی کافی نیست بلکه باید تاریخ را با دیگر شرایط ازجمله وضع جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی سنجید، چنان‌که شیوه علمی تاریخ‌نویسان امروز همین است. این کتاب نیز ازاین‌منظر به مطالعه تاریخ عاشورا پرداخته است.
رحمت واسعه
آیت‌الله‌العظمی بهجت
«رحمت واسعه؛ بیان خصائص حضرت سیدالشهدا در اشارات آیت‌الله بهجت» از آثار خواندنی پیرامون حماسه عاشوراست. در معرفی این کتاب می‌خوانیم: «عظمت واقعه عاشورا و نمایش بی‌نظیر فضائل الهیِ اهل‌بیت؟ع؟ مقابل دشمنان خدا و رسول او، موجب شد که این‌رویداد عظیم از جهات گوناگون از دیگر رویدادهای بزرگ عالم متمایز شود؛ مصیبتی که پیش از وقوعش، ملائکه الهی و انبیا و اوصیا؟ع؟ در سوگ آن نشستند و پس از وقوع آن نیز ائمه هدی؟ع؟ به یادآوری این مصیبت عظیم پرداختند و مجالس عزا برپا کردند. پیروان مکتب اهل‌بیت؟ع؟ نیز طی قرن‌های گذشته، همواره به امامان خویش اقتدا و به‌مناسبت‌های گوناگون به بیان عظمت مقام و مصائب حضرت اباعبدالله‌الحسین؟ع؟ و یاران و اهل‌بیتش؛ که از مهم‌ترین شعائر دین است، همت گماشته، در راه اعتلای آن، فداکاری‌ها کرده‌اند».
با حسین؟ع؟ تا مهدی؟عج؟
سید مجتبی حسینی
تحلیل حرکت ائمه عموماً و حرکت حضرت خصوصاً از پیچیدگی و رموزی برخوردار است که برای هرکس به‌سادگی قابل‌دسترسی نیست لذا فرموده‌اند: «امرنا صعب مستعب لا یحتمله الا ملک مقرب او نبی مرسل او مؤمن امتحن الله قلبه بالایمان». درخصوص حرکت سیدالشهدا تحلیل‌های گوناگونی (عمدتاً سه رویکرد) ارائه شده که بین هریک‌از تحلیل‌ها با کلیه اتفاقات و اظهارات حضرتش هم‌پوشانی کامل وجود ندارد؛ و هریک‌از تحلیل‌ها حاوی نقض‌ها و نقص‌های غیرقابل‌اغماض‌اند. شاید زمینه پیدایش و تقویت هریک‌از دیدگاه‌ها ملاحظه نقاط نقص و نقض رویکرد دیگر بوده. حسینی در‌این‌کتاب تلاش کرده تا با ارائه دیدگاهی متفاوت، حرکت حضرت را درارتباط‌با حرکت سایر پیامبران و امامان ببیند و با بهره از یک نگرش کل‌گرا و عمق‌نگر، روایات معصومین و سیره آن بزرگواران را بررسی کند.
فتح خون
سید مرتضی آوینی
واقعه کربلا حماسه‌ای پرشکوه و عاشقانه است که با گذشت قرن‌ها از وقوع آن همچنان دل‌های عاشقان را با خود همراه می‌کند و گوشه‌ای از حقیقت انسان و عشق الهی را به آن‌ها می‌نمایاند. پژوهش‌های بسیار درباره این واقعه انجام شده، بسیاری تلاش کرده‌اند تا بخشی از مفاهیم عرفانی و عمیق آن‌را رمزگشایی کنند اما همچنان حق مطلب درباره آن گفته نشده است. «فتح خون» اثر آوینی از معدود کتاب‌هاست که توانسته دراین‌راه موفقیتی به‌دست آورد و بخشی از تجلی عشق در عاشورا را روایت کند.
آفتاب در مصاف
رهبر معظم انقلاب
«آفتاب در مصاف؛ درس‌های عاشورا» مجموعه رهکردهای ارزشمند رهبر انقلاب در موضوع درس‌های عاشوراست که به‌دوراز هرگونه دخل‌وتصرف در کلام معظم‌له و تنها با نمایه‌زنی و تیتربندی مطالب دراختیار خوانندگان قرار گرفته. این اثر مرجع مشتمل‌بر تمام بیانات رهبری از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۹۰ درمورد سرور و سالار شهیدان، امامحسین؟ع؟ است.
فقاهت در عاشورا
حجت‌الاسلام سروش محلاتی
«فقاهت در عاشورا» به بررسی مسائل فقهی قیام حسینی پرداخته و ازاین‌جهت در موضوع نوآوری کرده است. در قسمتی از آن می‌خوانیم: «نقطه شروع قیام امام؟ع؟ درخواست بیعت ازطرف یزید بن معاویه است. تاریخ می‌گوید که در سال 60 هجری در ماه رجب، معاویه به درک واصل شد. حالا برخی اول رجب و برخی وسط رجب گفته‌اند. به‌هرحال بلافاصله بعد از او یزید بن معاویه در شام قدرت را به‌دست گرفت و در اولین اقدامی که انجام داد، نامه‌ای برای فرماندار مدینه نوشت تا او از حسین بن علی؟ع؟ و برخی‌دیگر بیعت بگیرد. این جرقه اول حرکت امامحسین؟ع؟ است. امروز دراین‌مورد صحبت کنیم ببینیم که اساساً امام مجاز به بیعت‌کردن با کسانی‌که حاکم جائر هستند و قدرت و خلافت را به‌دست گرفته‌اند، هست یا مجاز به بیعت نیست؟»
تأملی در نهضت عاشورا
حجت‌الاسلام رسول جعفریان
«تأملی در نهضت عاشورا» پژوهشی‌ست پیرامون قیام امامحسین؟ع؟ و نهضت عاشورا که به‌زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده. اثر با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در 12 بخش تنظیم شده است. نویسنده به معرفی برخی منابع تاریخ عاشورا و بعد، ضمن بررسی زمینه‌های قیام کربلا، به موضوعاتی نظیر حکمت شهادت امامحسین؟ع؟، آثار نهضت ایشان و تحریفات عاشورا پرداخته است.
روایت عاشورا
حجت‌الاسلام محمدابراهیم آیتی
نکته جالب درباره مؤلف اثر، این‌است‌که وی در دانش‌های مختلف، صاحب‌رأی و نظر بود و بیان مرحوم شهید علامه مرتضی مطهری(ره) گویای این مطلب است: «دکتر آیتی پژوهشگری برجسته و بی‌نظیر در شناخت تاریخ صدر اسلام است و به‌جرئت می‌توان گفت سخنانش به‌سبب احاطه وصف‌ناشدنی در تاریخ، درباره هر گوشه‌ای از قضایای تاریخ اسلام، سندی‌ست بر اهل تحقیق». این اثر پژوهشی تاریخی درمورد «واقعه عاشورا» و چگونگی شکل‌گیری و وقوع آن است. دراین‌پژوهش ابتدا به معرفی اوصاف امامحسین؟ع؟ و فضایل آن امام و خاندان ایشان؛ سپس به معرفی یزید بن معاویه و خاندان پلید وی پرداخته شده. آنگاه به چگونگی و علت شکل‌گیری عاشورا اشاره و نحوه خروج امامحسین از مدینه به مکه و از آنجا سمت کوفه و ورود به سرزمین کربلا و چگونگی قیام خونین آن امام شرح داده شده. نویسنده مصائب مختلف امامحسین؟ع؟ و خاندان و اصحاب ایشان را همراه برخی از آموزه‌های عرفانی و اعتقادی عاشورا تشریح کرده و وقایع بعد از عاشورا به‌ویژه قیام توابین و قیام مختار ثقفی و انتقام‌گیری از شهدای کربلا را گزارش کرده است.
مدرسه حسینی
مصطفی دلشاد تهرانی
این کتاب ازمنظر تربیتی به بررسی قیام عاشورا پرداخته است و در معرفی‌اش می‌خوانیم: «مدرسه حسینی، عنوانی‌ست برای رویکردی تربیتی به بزرگ‌ترین حماسه انسانی، حماسه‌ای فراتاریخی و فراجغرافیای برای دمیدن روح حقیقت انسانی در همگان و راه‌‌نمودن مردمان به‌سوی تعالی. راهی که امامحسین؟ع؟ در تعریف زندگی نشان داد، راه حریت و عزت است و پرچمی که برافراشت، فراروی همه آزادی‌خواهان و عزت جویان تا قیام قیامت است»./ ایکنا