افغانستان؛ یک‌سال پس از حکمرانی طالبان
وضعیت افغانستان آن‌هم در سالگرد بازگشت طالبان به کابل، نومیدکننده و دل‌خراش است. طالبان اکنون به‌عنوان دولت دوفاکتو افغانستان فعالیت می‌کند و مجازاتی را برای افغان‌هایی که از دستورات آن‌ها سرپیچی کنند، درنظر می‌گیرد. بااین‌حال، علاوه‌براینکه جامعه و اقتصاد افغانستان درآستانه فروپاشی‌ست، می‌تواند باردیگر به پناهگاه امن گروه‌های تروریستی تبدیل شود. افغانستان فوراً به کشوری شکست‌خورده تبدیل نشد؛ کشوری که گروه‌های القاعده و داعش توانستند حملاتی را با مصونیت از مجازات علیه غرب انجام دهند؛ اما مقامات دفاعی و امنیتی ارشد ایالات‌متحده شدیداً نسبت به فعالیت گروه‌های افراطی در افغانستان نگران هستند. طبق ارزیابی‌های ژنرال مارک میلی؛ رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا و بسیاری‌دیگر، تقریباً می‌تواند دوسال طول بکشد تا سازمان‌های تروریستی، شبه‌نظامیانی را آموزش دهند و استخدام و مستقر کنند تا حملات تروریستی را انجام دهند. با بازگشت طالبان به عرصه قدرت از اواسط اوت ۲۰۲۱ و حضور تازه القاعده در افغانستان، وضعیت این‌کشور بدتر خواهد شد. طبق گزارش اخیر تیم نظارتی سازمان ملل متحد؛ قبل‌ازاینکه ایمن الظواهری (رهبر سابق القاعده) در ۳۱ ژوئیه د‌رپی حمله پهپادی آمریکا در کابل کشته شود، معلوم بود از زمان بازگشت طالبان، از آزادی بیشتری در خاک این‌کشور بهره برده بود. از وقتی طالبان کنترل افغانستان را به‌دست گرفت، رفاه و توانایی الظواهری برای برقراری ارتباط افزایش یافت و ویدئوهای بیشتری منتشر می‌کرد. رفاه و آسایشی که الظواهری در افغانستان احساس کرده بود درنهایت منجر به کشته‌شدن او شد. همچنین حضور وی در پایتخت افغانستان نشان داد که القاعده و طالبان همگام با یکدیگر هستند و طالبان مقری را برای القاعده فراهم کرده تا به فعالیت خود ادامه دهد. اواخر ژوئن، براساس گزارش وال‌استریت ژورنال؛ ژنرال مایکل کوریلا (رئیس ستاد فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده) فاش کرده بود که آمریکا به اطلاعاتی دست یافته که تأیید می‌کند گروه‌های تروریستی درحال‌ساخت کمپ‌های آموزشی داخل خاک افغانستان‌اند. هم‌زمان بااینکه شبه‌نظامیان به بازسازی لجستیک، شناسایی خانه‌های امن جدید و ارتقای ارتباطات و قابلیت‌های حمل‌ونقل نیاز دارند، تجدیدقوا برای طراحی حملات موفقیت‌آمیز زمان‌بر است. غایت نهایی گروه‌هایی ازجمله القاعده، طراحی یک حمله تروریستی سطح بالا در خاک کشورهای غربی یا علیه اهداف این‌کشورهاست. تقریباً برای یک گروه تروریستی غیرممکن است که حمله‌ای با مقیاس ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ را تکرار کند. گروه‌های افراطی نسبت به توانایی‌های توسعه‌یافته ضدتروریسم کشورهای غربی آگاه‌اند؛ بنابراین حملاتی که شاید بتوانند انجام دهند بیشتر شبیه حملاتی‌ست که علیه سیستم حمل‌ونقل شهری مادرید در ۲۰۰۴ و لندن در ۲۰۰۵ رخ داد. حمل‌ونقل‌های غیرهوایی عموماً «هدف سهل و راحتی» درنظر گرفته می‌شوند و چنین حملاتی تلفات بالایی هم بر جای می‌گذارند. تاکتیک‌های گروه‌های تروریستی نسبت به وقتی افغانستان در ۲۰۰۱ مرکز فعالیت این‌گروه‌ها بود، به‌طرز چشمگیر با تکنولوژی بالا صورت می‌گیرد. داعش روشی مجازی را معرفی کرده؛ روشی که در آن عاملان تروریستی در یک کشور از فناوری‌های رمزگذاری‌شده جهت ارتباط با عاملانی در قسمت دیگری از جهان ارتباط برقرار می‌کنند. در اکثر موارد، طراحان و ضاربان این روش‌های مجازی به‌صورت آنلاین با یکدیگر ملاقات می‌کنند. هم‌زمان بااینکه افغانستان درحال‌تبدیل به محیطی مجاز برای گروه‌های تروریستی‌ست، شبه‌نظامیان فرصت بیشتری برای طراحی حملات خواهند داشت حتی شاید تلاش کنند که افراطی‌گرایان خشن را در اروپا یا آمریکا ترغیب کنند تا عملیاتی را به‌روش خودشان انجام دهند. رهبران طالبان طی سال گذشته بارها تلاش کردند تا ایالات‌متحده را مقصر بدانند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان ادعا می‌کند «آمریکا بزرگ‌ترین مانع» برای به‌رسمیت‌شناختن دولت افغانستان توسط جامعه جهانی‌ست. طالبان از اوت پارسال تقریباً با ۳۰ کشور جهان گفت‌وگوهایی داشته اما این رژیم هنوز توسط جامعه جهانی به‌رسمیت شناخته نشده. مجاهد و یارانش عاقل‌اند و بازتاب حضور خود را در افغانستان می‌بینند. زندگی در افغانستان برای شهروندان معمولی دشوارتر شده است. زنان و دختران از حقوق اولیه خود محروم‌اند و اقتصاد کشور متزلزل شده است. به‌علاوه، پاندمی کووید-۱۹ و زلزله ماه ژوئن افغانستان، بیش از ۱۱۰۰ افغان را کشت و تعداد بی‌شماری را بی‌خانمان کرد و به بدبختی و رنج و درد مردم این‌کشور افزود. تصویر بی‌روح و نومیدکننده افغانستان درست یک‌سال پس از خروج آمریکا غم‌انگیز و دل‌خراش است. پس از کشته‌شدن الظواهری توسط حمله پهپادی آمریکا در کابل، واشنگتن همچنان مسئولیت خود را نسبت به جلوگیری از تبدیل افغانستان به مقر تروریسم جدی می‌گیرد؛ و کشته‌شدن این رهبر سابق القاعده موفقیتی درزمینه حملات ضدتروریستی برای ایالات‌متحده محسوب می‌شود. آمریکا درحال‌حاضر هیچ «چشم و گوشی» در افغانستان ندارد و همین‌موضوع چالشی جدی را برای انجام‌دادن حملات مشابه آینده علیه رهبران تروریستی ایجاد خواهد کرد. در اجلاس امنیتی «اسپن» که اواخر ژوئیه برگزار شد، جیک سالیوان (مشاور امنیت ملی آمریکا) اظهار کرد که جو بایدن؛ رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان پشیمان نیست اما اگر یک حمله تروریستی بزرگ در خاک غرب رخ دهد؛ حمله‌ای که به افغانستان مرتبط باشد، تصمیم او موردبررسی قرار خواهد گرفت و ممکن است فشارهایی علیه ایالات‌متحده وارد شود تا نیروها را به جنوب آسیا برگرداند./ ایسنا