«خانه اردیبهشت عودلاجان» به‌روایتِ مهندس بهروز مرباغی
ثمره حامدی
مهندس «بهروز مرباغی»؛ معمار، استاد دانشگاه و مدیر «خانه اردیبهشت عودلاجان» در معرفی این خانه گفت: «این خانه، یک خانه قدیمی‌ست که ما اینجا را در شهریور 98 تحویل گرفته و شروع‌به‌کار کردیم و به‌فکر مرمت آن افتادیم. اینجا یک خانه متعلق به پهلوی اول بوده ولی با پیشرفت‌هایی که به‌مرورزمان کردیم و جلو رفتیم و با حفاری‌ها و مرمت‌هایی که جهت احیای این‌مکان تاریخی انجام دادیم، پرده از رازهای این خانه کنار رفت و با وجود حمام خزینه‌ای که الآن با آهک‌بری‌های اطرافش موجود است، می‌توان بااطمینان گفت که این خانه، متعلق به دوره زندیه است. این‌مجموعه در محله عودلاجان بی‌نظیر و بسیارزیباست. اینکه در دوره زندیه دست چه‌کسی بوده را نمی‌دانیم و نتوانستیم پیدا کنیم؛ ولی در دوره قاجار تحت‌مالکیت شخصی به‌نام میرزا محمد ناظر بود که نشانگر درباری‌بودن اوست؛ زیرا درآن‌زمان ناظر به کسانی گفته می‌شد که دخل‌وخرج دربار را می‌نوشتند. البته آن‌موقع این خانه درحقیقت، اندرونی خانه بوده و چهارتا پلاک جنوبی و آن یک پلاک غربی هم با این یک خانه بودند؛ ولی آن‌قدر خانه معروف و مهمی بود که روی نقشه دارالخلافه ناصری نام‌گذاری شده است. درباره خانه میرزا محمد ناظر در وب‌سایت ما oulajan.ir به‌صورت مفصل نوشته شده و می‌توان کامل مطالعه کرد». وی افزود: «من و دونفر از دوستان سینمایی، هزینه اینجا را تقبل کردیم. ملک در مالکیت شهرداری‌ست و ما در یک مزایده قانونی پیروز میدان شدیم که اگر اینجا را احیا کنیم، طبق قرارداد؛ 26سال دراختیار ما خواهد بود و بعد، تحویل شهرداری بدهیم. البته بعد متأسفانه قرارداد به 15سال تغییر کرد. از دوران بهره‌برداری حدود یک‌سال می‌گذرد و ما به‌نام اینجا یک مؤسسه فرهنگی هنری به‌نام اردیبهشت عودلاجان به‌ثبت رسانده‌ایم و به همین نشانی، از وزارت ارشاد پروانه فعالیت دریافت و فعالیت‌های فرهنگی‌وهنری خود را متمرکز کرده‌ایم». مرباغی به برگزاری جشنواره‌های هنری اشاره کرد و گفت: «ما امکان برپایی دو جشنواره در هرسال داریم که برای هریک باید مجوزهای مربوطه را دریافت کنیم؛ درهرحال سال گذشته اولین جشنواره فیلم بخش خصوصی ایران به‌نام فیلم زمین را برگزار کردیم. دور دوم را هم مجوزهایش را داریم و امیدواریم در آبان‌ماه امسال برگزار کنیم. این جشنواره مطلقاً هیچ ارتباطی با نهادها، سازمان‌های دولتی و عمومی ندارد و کلاً توسط خودمان و حامیانمان تأمین میشود و موضوع اصلی‌اش توسعه پایدار است؛ شامل فیلم‌های بلند و کوتاه مستند و داستانی. به‌نقل‌از فرهاد توحیدی؛ دبیر جشنواره امسال بیش از 1000 فیلم از 68 کشور برای ما ارسال شده است. مسئله قابل‌توجه برای ما این‌است‌که از یک جشنواره بخش خصوصی این‌همه استقبال شود. لازم است دراینجا به دبیر جشنواره اشاره کنم که از سناریست‌های خیلی معروف، خوش‌نام و خوش‌فکر ایران است». وی به فعالیت‌های فرهنگی «خانه اردیبهشت عودلاجان» اشاره کرد و افزود: «فعالیت‌های فرهنگی‌مان از بعد از جشنواره‌هایی که گفته شد، برگزاری شب‌های فیلم است. تاکنون 48هفته است که 48شب فیلم اینجا برگزار کرده‌ایم و جلسه نقدوبررسی فیلم با حضور کارگردانان گذاشته‌ایم. شب‌های موسیقی به‌نام نشست‌های موسیقی که سه‌شنبه‌ها و یک‌هفته‌درمیان برگزار کرده‌ایم که اکنون به چهار نشست رسیده. برنامه‌ای با نام عودلاجان‌شناسی نیز یک‌هفته‌درمیان پنجشنبه‌ها برگزار میشود که طی آن، قدیمی‌ها و صاحب‌نظرهای عودلاجان می‌آیند، می‌نشینند و بحث می‌کنند، خاطره می‌گویند و این‌ها را ضبط می‌کنیم. برای‌اینکه گردشگران بتوانند راحت‌تر نقاط گردشگری منطقه 12 را پیدا کنند، نقشه‌ای کامل تهیه کرده‌ایم تا گردشگران از مکان‌های تاریخی و گردشگری منطقه دیدن کنند. این نقشه کامل از نقاط گردشگری مراکز تاریخی بر روی ساختار گوگل مپ (Google Map) از وب‌سایت مؤسسه فرهنگی-هنری به‌نام یاکو www.iacoo.ir است و آنجا نقاط گردشگری که مجاز به بازدید هستیم با آیکون سبز و آن مکان‌هایی‌که درشان بسته است را با آیکون قرمز مشاهده خواهید کرد. روی آن بزنید، اطلاعاتی در‌حد دو،سه پاراگراف و دو،سه عکس؛ و مسیریابی دارد که شما را به نقطه موردنظر راهنمایی می‌کند». وی گفت: «علاوه‌براین‌ها ما کتابخانه‌ای در مجموعه داریم که حدود 3800 عنوان کتاب دارد و اسامی این کتاب‌ها در وب‌سایتمان موجود است. کسانی‌که می‌خواهند از آن استفاده کنند، می‌توانند بیایند دراینجا استفاده کنند. فعلاً امانت نمی‌دهیم؛ به‌ویژه برخی کتاب‌ها که اگر گم شوند، دیگر پیداکردنشان کار ساده‌ای نخواهد بود. کنار فعالیت‌های مشخص و به‌قول‌معروف گل‌درشت؛ نشریه‌ای اینجا منتشر میشود که کوچک‌ترین نشریه عالم به‌اسم اردیبهشت عودلاجان است؛ که به‌صورت تک‌برگی، رنگی و دو‌رو در قطع A4 چاپ میشود که در آن، نوشته‌هایی درمورد محله عودلاجان بوده و حتماً عکسی از یک بچه کوچک که بچه‌محله است یا مهمان آمده باشد، در آن دیده میشود و تاکنون 141هفته هر چهارشنبه منتشر شده و اهالی محل الآن پیش خودشان به این نشریه افتخار می‌کنند و می‌گویند ما مجله داریم». مهندس مرباغی درانتها افزود: «با احیای اینجا و بعد احیای خانه همسایه که حتماً پیشنهاد می‌کنم آنجا را نیز ببینید، خانه اردیبهشت عودلاجان باعث تحت‌تأثیرقراردادن محله شده و لازم‌به‌توضیح است در گذشته قبل‌ازاینکه اینجا را واگذار کنند، اینجا پر از معتاد به‌اصطلاح متجاهر بود. گردشگران و افراد معمولی به‌راحتی نمی‌توانستند در‌این‌کوچه رفت‌وآمد کنند؛ همین کوچه بن‌بست که دیوارهای سیاه دودزده داشت، بزرگ‌ترین پاتوق معتادها بود. حتی وقتی اینجا را تحویل گرفتیم 46 خاور نخاله و آشغال متراکم آن‌دوره را از اینجا بردیم که وسایل زیادی از همین معتادها بودند. جای خیلی بدی بود؛ و با آباد‌شدن و احیای همین دو خانه الآن محله تغییر شخصیت داده و اهالی این‌را کاملاً می‌دانند؛ ازاین‌رو، اینجا را خیلی دوست دارند. ما سهم نذری خودمان را داریم، سهم خرمالوی خودمان داریم، سهم نارنج داریم و مردم اینجا ما را شریک خودشان می‌دانند و این، باعث خرسندی ماست. امیدوار هستیم که کارهای صورت‌گرفته سبب شود چند خانه دیگر هم احیا شود؛ به‌ویژه این زمین‌های خالی که تا 19،18سال‌پیش همه آن‌ها خانه بود و اکنون تخریب شده و دراختیار شهرداری و ناجاست، حداقل بخشی‌ازآن دوباره با همین مهندسی ساخته و احیا شود و عودلاجان، شأن تاریخی خود را پیدا کند؛ همان‌طورکه در گذشته نگین تهران بود». اگر به این خانه و آنچه در آن می‌گذرد علاقه‌مندید، به نشانی تهران، خیابان پامنار، کوچه آقاموسی، بن‌بست اول سر بزنید.
عکس: پیام احمدی کاشانی